: اهل بیت در آیه تطهیر صفحه 64

ج) استعمال کلمه اهل البیت

ابن حجر هیثمی پیرامون این کلمه می گوید : «اهل بیت دو استعمال دارد : یک استعمال به معنای اعم که گاهی اوقات شامل تمام افراد خاندان می شود وگاهی اوقات شامل زنان و گاهی اوقات هم شامل افرادی است که در محبت وولایت وی صادق هستند . استعمال دیگر به معنای اخص و آنان کسانی هستند که در خبر مسلم نام برده شده اند . » (5) مقصود از کسانی که در خبر مسلم آمده همان اصحاب کساء است . در این باره می گوییم : این مطلب جای تامل دارد; زیرا :

1 . صحت استعمال اهل بیت برای زنان ، جز با نوعی مجازگویی ومسامحه معلوم نشده است . پیش از این بیان کردیم که گروهی از دانشمندان لغت این استعمال را انکار و یا در آن تشکیک کرده اند .

2 . وجود چند استعمال برای یک لفظ ، در این جا برای ما اهمیت

ندارد وبلکه صحت یا عدم صحت استعمال اهل بیت برای زنان پیامبرصلی الله علیه وآله هم برای مامهم نیست . آنچه اهمیت دارد این است که مشخص شود منظور از این لفظ درخصوص آیه تطهیر چیست ؟ گفتیم : رسول اکرم صلی الله علیه وآله که از هر کس به اهداف ومعانی قرآن آگاه تر است ، آن را مشخص و معین فرموده است . پیامبرصلی الله علیه وآله توضیح داده است که منظور خصوص اهل کساء هستند و تصریح نموده که دیگران و خصوصا همسرانش از دایره شمول آن خارج می باشند . پیامبرصلی الله علیه وآله تایید کرده که آنان از اهل اویند ونه از اهل بیتش .

3 . آنچه که درباره سؤال ام سلمه و دیگران گذشت که از حضرت صلی الله علیه وآله پرسید آیا او هم از اهل بیت است ، بر عدم صحت استعمال این لفظ برهمسران پیامبرصلی الله علیه وآله دلالت دارد وگرنه پرسش آنان که اهل زبان بودند چه معنایی داشت ؟

واثله روایت کرده که از رسول خداصلی الله علیه وآله شنیدم می گفت : فاطمه ! تو اولین کسی هستی که از اهل بیتم به من می پیوندد و زینب اولین فرد از همسرانم است که به من ملحق می شود . (6) .

این تفصیل بین دو لفظ ، دال بر فرق موجود بین دو تعبیر است .

4 . سخن بعضی پیرامون مساله ای دور می زند که آن را مسلم گرفته اند وآن این که منظور از بیت در عبارت اهل البیت ، خانه مسکونی ساخته شده ازسنگ و خاک است و «الف و «لام هم «الف و «لام جنس و یا خانه نسبی;در حالی که اظهر و ارجح این است که مراد از

بیت ، بیت نبوت و رسالت باشد ، با این احتمال که «الف و «لام ، «الف و «لام عهد خارجی باشد و درنتیجه منظور خصوص خانه ای باشد که اهل کساء در آن اجتماع کردند . روشن است که بنا بر احتمال ارجح و اقوی برای آن که یک انسان بتواند جزء بیت نبوت گردد منوط ست به حصول کمال اهلیت و استعداد برای نیل به این مقام عالی . بنابراین ابولهب نمی تواند از بیت نبوت باشد و همین طور دوفرزندش عتبه و معتب که پس از نزول آیه تطهیر به اسلام گراییدند . خداوندمتعال آنانی را که به کمالات لازم جهت نیل به این مقام رسیده اند می شناسدو آنان را به پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله معرفی و آن حضرت هم آنان را از طریق حدیث کساء و دیگر متونی که از او به ما رسیده برای مان معین می کند .