- مقدمه 1
- پيشگفتار 3
- اشاره 6
- تاريخي پرطوفان و حساس 6
- دوران سازندگي 7
- دوران چشمپوشي در راه هدف 10
- دوران فرمانروايي 15
- نقش رهبر در اصلاح و فساد جامعه 22
- علت انحراف جامعه پس از پيامبر 26
- اسارت دين 29
- اشاره 30
- ابرهاي تيره كنار رفت 30
- رايي قاطع و استوار 32
- احياء حق و محو طاغوت 34
- اشاره 34
- آگاهي و هشياري 35
- بزرگترين خيانت 39
- آزادي انتقاد 39
- مبارزه با سه جبهه 41
- اشاره 41
- اشاره 41
- مبارزهي دو بينش 42
- مبارزهي ايدئولوژيكي 43
- اشاره 43
- باز هم مبارزهي ايدئولوژيكي 44
- اشاره 44
- نهج‌البلاغه جاويدان 45
- اشاره 46
- چهره خوارج 46
- اجتهاد در مقابل نص 46
- نخستين چهره خوارج 46
- اشاره 47
- رهبر و پايهگذار خوارج 47
- اگر من عادل نباشم چه كسي؟ 48
- مرد پستاندار 49
- اشاره 50
- انگيزه مبارزه با خوارج 50
- خطر سياسي اين مبارزه 51
- اشاره 52
- علل پيروزي خوارج 52
- ظواهر فريبنده 53
- دشمن داخلي 53
- دشمني كه دوست بوده است 54
- پايداري و استقامت 54
- اشاره 55
- حكومت آزاديبخش و رئوف 55
- روش مبارزه با خوارج 55
- حكومت حق و عدالت 56
- آغاز عصيان خوارج 57
- سياست قرآن بر سر نيزه كردن 58
- كاربرد حربه عوامفريبي 59
- اشاره 60
- انتخاب نماينده 60
- اشعث بن قيس را بهتر بشناسيم 61
- افسر ماجراجو 61
- طرفين عهدنامه 62
- اشاره 62
- شهود طرفين 62
- اميرمومنان و وفاء به پيمان 63
- اشاره 64
- آغاز غوغاي خوارج 64
- خوارج دستآويز دشمنان علي شدند 65
- چهره ابوموسي 65
- متن سخنراني 70
- پاسخ عمار 71
- افكار ارتجاعي 72
- روز آتشبس 72
- اشاره 72
- سيماي مردم شام 73
- ابوموسي از نظر روشنفكران 75
- عكسالعمل عهدنامه 76
- شعاري كه خونها به راه انداخت 76
- اشاره 76
- بازگشت به كوفه 79
- اضطراب ارتش 79
- تصميم ناگهاني 81
- اشاره 81
- گورستان خاموش 82
- اميرمومنان و مشكلات بزرگ 84
- بزرگواري و عدالت 84
- اشاره 84
- فرمانرواييها 85
- شكيبايي علي 86
- اشاره 86
- در مجامع عمومي 87
- توضيحي درباره اين شعار خونين 88
- نخستين مذاكره 94
- مناظرات اميرالمومنين علي با خوارج 94
- اشاره 94
- مناظره ابنعباس 96
- ترتيب مناظرات حضرت 98
- مناظرات حضرت با خوارج 98
- اشاره 100
- خاطره صفين را به ياد آوريد 100
- خاطره جاودانه جهادهاي اوليه 103
- اشاره 105
- مهمترين اعتراضات خوارج 105
- حكميت بر اساس قرآن محترم است 106
- خطابي تند و سازنده 108
- خوارج و منافقين 111
- اشاره 111
- معاويه تحريك ميشود 112
- استقامت در عقيده 115
- اشاره 117
- موج ترور و وحشت 117
- ترور عبدالله بن خباب 118
- هشداري بزرگ 120
- اشاره 126
- كنفرانسهاي خوارج 126
- ارتش علي بسيج ميشود 128
- آخرين هشدار علي 130
- رفع اشكال 135
- اشاره 135
- پس از من خوارج را نكشيد 135
- پايان پيكار 137
- اشاره 137
- دستور بازگشت به كوفه 138
- سرانجام فريبخوردگان 139
- اشاره 141
- تحقيقي در علم غيب 141
- علم غيب از ديدگاه قرآن 141
- روش نتيجهگيري از قرآن 144
- علم غيب از ديدگاه روايات 145
- احاطه امامان به غيب 149
- از نظر روانشناسي 151
- رشد عقلي 151
- اشاره 151
- از ديدگاه قرآن 154
- رشد عقلي از نظر احاديث 161
- پاورقي 169
مقدمه
بسم الله الرحمن الرحيم
شايد اين گفتار كه موقعيت و مقام «نهج‌البلاغه» كه پس از قرآن مجيد هيچ كتابي از لحاظ محتوا و مطالب به پايه‌ي آن نمي‌رسد در ميان مسلمانان درست شناخته نشده است گزاف نباشد و لذا اخيرا دانشمندان علوم ديني در حوزه‌ي مباركه‌ي قم، در اين نكته مي‌انديشيدند و اين ضرورت را كاملا احساس مي‌كردند كه اين كتاب با عظمت را در رديف كتب درسي قرار بدهند تا مطالب بلند آن مورد امعان نظر و دقت واقع گردد، كه اين موضوع خود گامي در راه شناساندن موقعيت اين كتاب است در اين ضمن جمعي از فضلاء حوزه به اين جانب پيشنهاد نمودند كه عهده‌دار تدريس آن شوم، البته براي من از نظر اينكه مشاغل زيادي داشتم و به علاوه خود را شايسته‌ي انجام اين وظيفه خطير نمي‌دانستم قبول اين پيشنهاد مشكل مي‌نمود ولي با اين وصف به جهت وفور علاقه‌اي كه به انجام اين هدف داشتم اين پيشنهاد را پذيرفتم و قبل از اينكه تدريس آن را آغاز كنم، مطالب اين كتاب گرانقدر را مورد مطالعه قرار داده، آنها را برحسب موضوع دسته‌بندي كردم و به طور كلي تعداد موضوعاتي كه كليه‌ي مطالب اين كتاب با آنها ارتباط دارد به «50 موضوع» تقريبا بالغ گرديد. از آن پس بحث خود را كه صدها نفر از فضلاء و محققين در آن شركت مي‌كردند شروع كردم اين بحث در حدود يك سال و نيم در حوزه‌ي علميه‌ي قم ادامه داشت و در طي اين مدت اين چند موضوع مورد بحث و بررسي قرار گرفت:
1- بيت‌المال و قوانين مربوط به آن.
2- آغاز پيدايش گروه خوارج و نقشي كه آنها در ايجاد وقفه در راه پيشرفت اسلام داشتند.
3- وظائف فرمانروايان و شرايط رهبري.