سیری در علوم قرآن صفحه 235

آشكاري نازل كرديم.

بنابراين اساس دين بر بينه و برهان و حجت و دليل استوار است و پيامبران همواره با مردم با بينه‌هاي روشن و حجتهاي آشكار سخن مي‌گفتند منتهي گاهي مردم آنها را مي‌پذيرفتند و گاهي نمي‌پذيرفتند.

قرآن كريم در بسياري از موارد مطلب را با بينه و برهان بيان كرده ولي برهانهاي قرآن همانند برهانهاي اصحاب فلسفه و كلام نيست. برهانهائي كه در فلسفه و كلام به كار گرفته مي‌شود پيچيده و مغلق است و به درد عموم مردم نمي‌خورد و كساني از آنها استفاده مي‌كنند كه مقدماتي از علم داشته باشند اما برهانهاي قرآن بگونه‌اي است كه هم براي عالمان و هم براي غير عالمان از مردم عامي قابل استفاده است. بنابراين در برهانهاي قرآني نبايد اسلوب‌ها و روش‌هاي معمول در فلسفه و كلام را جستجو كرد بلكه اين برهانها سبك خاص خود را دارد.

البته مي‌توانيم بعضي از برهانهاي قرآني را قابل مقايسه و تشبيه با برهانهاي كلامي بدانيم ما اكنون به چند نمونه از اين برهانها اشاره مي‌كنيم:

1- برهان وجوب و امكان‌

در اين مورد مي‌توانيم آيه زير را تلاوت كنيم در اين آيه به فقر و غنا تصريح شده كه از خواص ممكن و واجب است:

يا أَيُّهَا النَّاسُ أَنْتُمُ الْفُقَراءُ إِلَي اللَّهِ وَ اللَّهُ هُوَ الْغَنِيُّ الْحَمِيدُ «1»

اي مردم شمائيد محتاجان به خدا و خداوند همو است بي‌نياز پسنديده.

2- برهان نظم‌