سیری در علوم قرآن صفحه 302

مِنْهُمْ قُوَّةً وَ أَثارُوا الْأَرْضَ وَ عَمَرُوها أَكْثَرَ مِمَّا عَمَرُوها ... «1».

آيا در روي زمين سير نمي‌كنند تا ببينند كه سرانجام پيشينيان چگونه بوده است؟ از لحاظ قدرت از آنان قوي‌تر بودند و زمين را كاويدند و آن را آباد ساختند بيشتر از آنكه آنان آباد كردند ...

داشتن وسائل رفاه و زندگي لوكس:

وَ كَمْ أَهْلَكْنا قَبْلَهُمْ مِنْ قَرْنٍ هُمْ أَحْسَنُ أَثاثاً وَ رِءْياً «2»

و چه بسا هلاك نموديم پيش از آنها از قرنهائي كه از لحاظ كالاها و از لحاظ منظر از آنها زيباتر بودند.

با تتبع در اين آيات و آيات مشابه آنها روشن مي‌شود كه وقتي در جامعه‌اي عوامل سقوط و نابودي رخنه كرد و طبق سنتهاي الهي محكوم به سقوط شد، ديگر هيچيك از مظاهر قدرت نمي‌تواند آن جامعه را نجات دهد.

نكته ديگري كه از اين آيات استفاده مي‌شود اين است كه از ديرباز داشتن قدرت و ثروت و كثرت جمعيت و آباداني شهرها مقياس پيشرفت و ثبات جامعه شناخته شده است؛ اما قرآن در وراي اين مظاهر فريبنده از عامل ديگري خبر مي‌دهد كه در صورت اقتضاء و پيدا شدن زمينه، جامعه را به سقوط مي‌كشاند.

بسيار بودند كساني كه دل خود را به همين مظاهر قدرت خوش كرده بودند و خود را شكست‌ناپذير مي‌دانستند؛ اما در اثر عملكرد ناشايست، به نابودي كشيده شدند و كاري از دست آنها برنيامد. آري همه‌چيز مقهور سنتهاي الهي است.

______________________________
(1)- سوره روم، آيه 9.
(2)- سوره مريم، آيه 74.