سیری در علوم قرآن صفحه 343

رَبُّنَا الَّذِي أَعْطي كُلَّ شَيْ‌ءٍ خَلْقَهُ ثُمَّ هَدي «1»

(موسي و هارون گفتند) پروردگار ما كسي است كه خلقت هر چيزي را به او عطا نمود و آنگاه هدايت كرد.

سَبِّحِ اسْمَ رَبِّكَ الْأَعْلَي الَّذِي خَلَقَ فَسَوَّي وَ الَّذِي قَدَّرَ فَهَدي «2»

پاكيزه بدار نام پروردگار برتر خود را، آن كس كه آفريد سپس راست كرد و تقدير نمود سپس هدايت كرد.

در اثر همين نوع هدايت است كه هر موجودي جايگاه خاص خود را در طبيعت دارد و بخصوص گياهان و حيوانات با راههاي تغذيه و دفاع از خود آشنا هستند و حيوانات به كمك غرائز خود راه زندگي خود را مي‌پيمايند و حتي انسان نيز در اين نوع از هدايت با موجودات ديگر شريك است و بچه‌اي كه از رحم مادر پا به دنيا مي‌گذارد در جستجوي غذا براي حفظ حيات خويش است و با گريه كردن، ناملائمات را به پدر و مادر خود خبر مي‌دهد.

2- هدايت عقلي:

خداوند علاوه بر هدايت تكويني، انسان را به نوع ديگر از هدايت ممتاز كرده و آن هدايت عقلي است. عقل و انديشه كه از نعمتهاي اختصاصي انسان در برابر حيوانات ديگر است، مانند چراغي راه زندگي را روشن مي‌كند و انسان در تمام مراحل زندگي خود با چيدن چند مقدمه در كنار هم، به نتيجه‌هائي مي‌رسد كه تا آن زمان از آن بي‌خبر بوده است و به مدد عقل راه بهتر زيستن و استفاده از نيروهاي طبيعي را به دست

______________________________
(1)- سوره طه، آيه 50.
(2)- سوره اعلي، آيات 1- 3.