سیری در علوم قرآن صفحه 349

وَ لَوْ شاءَ رَبُّكَ لَآمَنَ مَنْ فِي الْأَرْضِ كُلُّهُمْ جَمِيعاً «1» و اگر پروردگار تو بخواهد همه مردم روي زمين هدايت مي‌شوند.

أَ فَلَمْ يَيْأَسِ الَّذِينَ آمَنُوا أَنْ لَوْ يَشاءُ اللَّهُ لَهَدَي النَّاسَ جَمِيعاً «2» آيا مؤمنان مأيوس نشدند از اينكه اگر خدا بخواهد مردم همگي هدايت مي‌شوند.

آري خداوند قدرت هدايت عموم مردم را دارد همانگونه كه در تكوينيات چنين است و مثلا حركت ستارگان و گردش منظومه‌هاي شمسي و حتي كار بعضي از اعضاء بدن انسان مانند قلب و دستگاه هاضمه براساس هدايت الزامي خداوند است و اراده هيچ موجودي در آنها اثر ندارد و خللي در كار آنها نمي‌كند.

اما خداوند در مورد هدايت تشريعي با اين‌كه قدرت الزام و اجبار را دارد چنين نكرده است و انسانها را در انتخاب راه از چاه آزاد گذارده و البته ابزار تشخيص را هم به او داده به وسيله پيامبران او را به راه راست دعوت نموده است اگر خداوند چنين كاري را انجام مي‌داد و همه را خواه و ناخواه وادار به ايمان مي‌كرد. مسأله تكليف باطل مي‌شد و افراد خوب از بد تمييز داده نمي‌شدند و در واقع اگر چنين كاري صورت مي‌گرفت ايمان آوردن اجباري كافران امتيازي براي آنها نبود ولي حق كساني كه از روي اختيار ايمان مي‌آوردند، ضايع مي‌شد.

ضلالت:

گمراهي و ضلالت نقطه مقابل هدايت است و آن حالتي است كه كافران و

______________________________
(1)- سوره يونس، آيه 99.
(2)- سوره رعد، آيه 31.