سیری در علوم قرآن صفحه 355

ماه حرام اعلام مي‌كردند و اين‌جابجائي و به تأخير انداختن ماههاي حرام را «نسيئي» مي‌گفتند.

مفهوم «نسيئي» و تاريخچه آن:

نسيئي بر وزن فعيل از ماده نسأ به معناي تأخير است و به گفته ابن منظور اين واژه در مواردي مانند به تأخير افتادن عادت ماهانه زنها از وقت خود و يا تأخير افتادن اجل كسي و تأخير در قيمت كالاي فروخته شده و مانند آنها استعمال مي‌شود و «نسيئي» به معناي ماهي است كه عربها در جاهليت آن را به تأخير مي‌انداختند. سپس از فرا نقل مي‌كند كه نسيئي يا مصدر است و يا فعيل به معناي مفعول است. «1» اما طبرسي از ابوعلي نقل مي‌كند كه گفته: نسيئي مصدر است مانند: نذير و نكير و اينكه بعضيها گفته‌اند نسيئي فعيل به معناي مفعول است درست نيست زيرا در اين صورت نسيئي نام آن ماه مي‌شود درحاليكه منظور از نسيئي عمل به تأخير انداختن ماه حرام است. «2» ولي بطوريكه در عبارت ابن منظور ديديم و ديگران نيز گفته‌اند نسيئي به معناي خود ماه به تاخير افتاده نيز گفته مي‌شود.

همه كتب لغت نسيئي را به معناي تأخير گرفته‌اند اما در بعضي از آنها معناي ديگري ذكر شده و آن اضافه كردن و افزودن است. گفته مي‌شود: نسأت ابلي في ظمئتها يعني بر تشنگي شترم افزودم «3» كه البته اين افزايش عطش از جهت تأخير در آب دادن است بنابراين مي‌توان گفت اين واژه به معناي افزايش ناشي از تأخير است.

جابجائي و تأخير انداختن بعضي از ماههاي حرام رسم و عادتي بود كه اعراب جاهلي تا سال دهم هجرت طي مراسم خاصي آن را انجام مي‌دادند و اين كار براي خود متصديان ويژه‌اي داشت كه به آنها «قلامسه» مي‌گفتند. آنها اين سمت را از پدران خود

______________________________
(1)- ابن منظور، لسان العرب ج 1 ص 166- 167.
(2)- طبرسي، مجمع البيان، ج 5 ص 44.
(3)- زمخشري، اساس البلاغه ص 929 و شبيه آن: زبيدي، تاج العروس ج 1 ص 124.