- مقدمه 1
- اشاره 4
- 1 وحی 4
- 2- وحی به زنبور عسل 10
- 1- وحی به مادر موسی 10
- 4- وحی به آسمان 11
- 3- وحی به ملائکه 11
- 6- وحی زکریا به قوم خود 12
- 5- وحی به حواریین 12
- 7- وحی به بنده خاص خدا 12
- 2 کتاب های آسمانی 35
- اشاره 51
- 3 قرآن معجزه جاوید محمّد (ص) 51
- 1- الفاظ قرآن 53
- 2- معانی قرآن 55
- 4 جمع آوری قرآن 62
- اشاره 68
- 5 اسامی و صفات قرآن 68
- 1- قرآن 69
- 2- فرقان 70
- 3- کتاب 70
- 4- ذکر 71
- 6- کلام اللّه 71
- 5- تنزیل 71
- اشاره 72
- 7- بیان 72
- 9- حکم 72
- 8- نور 72
- 1- مبین 73
- 3- مبارک 74
- 4- کریم 74
- 2- حکیم 74
- 6- عجب 75
- 5- مجید 75
- 8- عزیز 76
- 9- غیر ذی عوج 76
- 7- فصل 76
- 10- بشیر و نذیر 77
- 1- آیه 78
- اشاره 78
- اشاره 78
- 6 کیفیت صوری قرآن، آیه- سوره 78
- 1- علامت و نشانه 79
- 3- امر عجیب و شگفت آور 80
- 2- جماعت 80
- 2- سوره 83
- اشاره 83
- 1- سبع طوال 85
- 3- مثانی 85
- 4- مفصل 86
- 3- مئون 86
- اشاره 86
- 1- سوره حمد 87
- 2- سوره ملک 87
- 3- سوره صف 88
- ب: ترتیب موجود 89
- ج: ترتیب نزول 89
- الف: ترتیب الفبایی 89
- الف: یک حرفی 98
- ج: سه حرفی 98
- ب: دو حرفی 98
- 1- جز خدا کسی نمی داند 99
- د: چهار حرفی 99
- ه: پنج حرفی 99
- 3- اشاره به اسم و یا صفتی از خدا 99
- 2- نام سوره ها 99
- 5- سوگندهای قرآن 100
- 4- حروف پراکنده اسم اعظم 100
- 7- قرآن از همین حروف است 101
- 6- برای ساکت کردن مردم 101
- 7 ظاهر و باطن قرآن 103
- 8 آیات مکی و مدنی 106
- 9 آیات محکم و متشابه 113
- اشاره 113
- ب: همه قرآن متشابه است. 117
- الف: همه قرآن محکم است. 117
- ج: برخی از آیات محکم و برخی متشابهند 117
- 10ناسخ و منسوخ 120
- 11شأن نزول آیات 127
- 12تفسیر 133
- اشاره 133
- الف: نمونه های تفسیر شیعه 137
- ب- نمونه های تفسیر عرفانی 139
- 13تأویل 143
- اشاره 152
- 14محتویات قرآن 152
- اشاره 153
- 1- خدا 153
- الف- اسما و اوصاف مفرد و بسیط 154
- ب- اسما و صفات مرکب 158
- حشر، آیات 22- 24 162
- 2- رسولان الهی 165
- 3- محمّد (ص) 179
- اشاره 185
- 4- آفرینش 185
- الف: آفرینش آسمان ها و زمین 188
- پ: آفرینش هر چه در زمین است 189
- ب: آفرینش دریاها 189
- ت: آفرینش انسان 190
- ج: آفرینش شب و روز، و خورشید و ماه 192
- ث: آفرینش مرد و زن 192
- 5- انسان 193
- ک- آفرینش مرگ و زندگی 193
- 6- اجتماعیات 198
- 7- اخلاق و عرفان 203
- اشاره 203
- الف: در حوزه اخلاق 205
- ب: در حوزه عرفان 207
- 8- عقل و فلسفه 209
- 9- علم و دانش 215
- اشاره 215
- الف- آموختن علم به داود (ع) و سلیمان (ع) 221
- پ: آموختن و ارائه علم و کتاب به موسی و عیسی (ع) 222
- ب: آموختن و دادن حکم و علم به لوط (ع) 222
- ج: آموختن علم تأویل احادیث به یوسف (ع) 223
- ث: ارائه حکمت به لقمان (ع) 223
- ت: ارائه کتاب و حکم به یحیی (ع) 223
- الف: دعوت به تفکر 224
- چ: آموختن علم به خضر (ع) 224
- ب: دعوت به تعقل 226
- پ: دعوت به سیر و گشت 227
- ت: دعوت به نظر. 228
- ث: اولی الالباب 229
- ج: ذکر 230
- چ: فقه و تفقه 231
- ح: بصیرت 232
- خ: برهان 233
- ذ: توسّم 234
- د: نهی 234
- ر: علم 234
- ز: یقین و ایقان 236
- ژ: معرفت و عرفان 237
- الف: نگاه و دقت در خلقت خود 242
- ب: نگاه و دقت در خلقت حیوانات 247
- پ: نگاه و دقت در خلقت هستی 248
- 10- قصص و حکایات 253
- 11- تاریخ و امم 261
- اشاره 261
- 1- قوم نوح 269
- 2- قوم عاد 271
- 3- قوم ثمود 274
- 4- قوم لوط 276
- 5- قوم شعیب (مدین) 277
- 12- تمثیلات 284
- 13- دنیا و آخرت 287
- 15نزول، انزال و تنزیل 300
- اشاره 307
- 16سوگندهای قرآن 307
- الف: سوگند به مسائل اعتقادی. 310
- 1- سوگند به خدا 310
- 3- سوگند به قیامت 311
- 2- سوگند به رسول خدا، محمد مصطفی (ص) 311
- 5- سوگند به ملائکه 312
- 4- سوگند به قرآن 312
- 6- سوگند به ذات انسان 313
- 1- 1- آسمان 314
- 1- 2- زمین 314
- ب- سوگند به مسائل طبیعی 314
- 1: مکان ها 314
- 1- 4- دریا 315
- 1- 3- کوه 315
- 2- 1- صبح: سحرگاهان 316
- 2- زمانها 316
- 1- 5- شهر مکه 316
- 2- 4- عصر: 317
- 3- 1- لیل 317
- 2- 3- ضحی: 317
- 2- 2- فجر: 317
- 3- پدیده های طبیعی 317
- 4- 1- خورشید 318
- 4- اشیاء و حیوان 318
- 3- 2- نهار 318
- 4- 2- ماه 319
- 4- 3- ستارگان 319
- 1 و 2- تین و زیتون 320
- ج- سوگند به گیاهان 320
- د- سوگند به پدر و مادر 320
- 4- 4- اسبان پیکارگر 320
- ه- سوگند به آثار فرهنگی 321
- 1 و 2- قلم و نوشته 321
- 3- کتاب 321
- 17لغات غیر عربی قرآن 325
- 1- هدایت و رحمت 336
- اشاره 336
- 18اهداف قرآن 336
- 2- بشارت و انذار 338
- 3- ذکر 340
- 4- تفکر و اندیشه 341
- 19طبقات قراء 344
- اشاره 351
- 20اعجاز قرآن 351
- 1- معجزات حضرت موسی (ع) 353
- 2- معجزات حضرت عیسی (ع) 359
- 3- معجزات حضرت محمّد (ص) 360
- 1- در کلام رسول خدا محمّد مصطفی (ص) 409
- 21قرآن در کلام بزرگان 409
- اشاره 409
- 2- در کلام امیر المؤمنین علی (ع) 411
- 3- در کلام حضرت سجاد (ع) 414
7 ظاهر و باطن قرآن
رسول خدا، محمد مصطفی (ص) می فرمایند:
«ان للقرآن ظهرا و بطنا و لبطنه بطنا الی سبعه ابطن.» «1»
همانا برای قرآن ظاهر و باطنی است و برای باطن آن نیز باطنی است تا هفت بطن.
«ظهر» یعنی آن چه به نظر سطحی و بر اساس تعبیر ظاهری قرآن و ترجمه تحت اللفظی کلمات و با ملاحظه شأن نزول ها از آیات فهمیده می شود. و «بطن» یعنی معنایی ورای ظهر قرآن که یک معنای گسترده تر و قابل دوام و همیشگی و جاوید است و این نیز کلام رسول خداست که فرمود:
«ما فی القرآن آیه الّا و لها ظهر و بطن».
حرف قرآن را مدان که ظاهری ست زیر ظاهر باطنی بس قاهری ست
زیر آن باطن یکی بطن دیگرخیره گردد اندرو فکر و نظر
______________________________
(1) سفینه البحار، ماده بطن. گونه دیگر این خبر چنین است: ان للقرآن ظهر و بطن و لبطنه بطن الی سبعه ابطن. و فی روایه الی سبعین بطنا.