- متن و ترجمه خطبه شریفه 1
- خطبه لأمیرالمؤمنین علی بن ابی طالب علیهم السلام 1
- ترجمه خطبه شریفه 2
- مطلب اوّل: 3
- اشاره 3
- روش ما در بررسی مسائل اعتقادی 3
- مسأله اوّل: حمد 4
- مطلب دوّم: 4
- مسأله دوّم: اثبات آفریدگار متعال 6
- مسأله سوّم: نسبت بین خلق و خالق سؤال 8
- اشاره 8
- نظریه عینیت و ردّ آن 13
- آیا خدای تعالی علت تامّه اصطلاحی است؟ 26
- اشاره 43
- مسأله چهارم: أوّلین مخلوق چیست؟ 43
- روایات درباره اولّین مخلوق 45
- نظر فلاسفه درباره مخلوق اول 48
- نظریه مختار در اوّلین مخلوق 48
- استدلال به أزلیت خداوند از طریق حدوث خلق 51
- اشاره 55
- خداوند از هر شباهتی با مخلوقات منزّه است 55
- توجیه اوّل: 59
- توجیه سوم: 60
- توجیه دوم: 60
- توجیه چهارم: 61
- بین خداوند موجودات بینونت کامل است 63
- توصیف خداوند به صفات زائد بر ذات جایز نیست 67
- خداوند را مکان و زمانی نیست 70
- خداوند بدون وجود معلوم عالِم است 71
- اشاره 71
- قول سوم: 72
- قول دوم: 72
- قول اول: 72
- قول چهارم: 73
- قول پنجم: 73
- قول ششم: 74
- قول هشتم: 74
- قول نهم: 74
- قول هفتم: 74
- قول یازدهم: 75
- قول دهم: 75
- ترک تعمق در ذات حضرت حق رسوخ در علم است 82
- فهرست منابع 91
متن و ترجمه خطبه شریفه
خطبه لأمیرالمؤمنین علی بن ابی طالب علیهم السلام
الحمدُللَّهِ الدّالِّ عَلی وجُودِهِ بِخَلْقِهِ، و بمُحْدَثِ خَلْقِهِ عَلی أزلیَّتِهِ و باشتِباههم عَلی أنْ لاشِبْهَ لَهُ، ولا تَسْتَلِمُهُ المَشاعِرُ، ولاتحْجُبُهُ السّواتِرُ(1) لإفتراقِ الصّانِعِ والمَصْنُوعِ، والحادِّ والَمحْدُودِ، والرَّبِّ والمَربوبِ، الأَحَدُ بلاتَأوِیلِ(2) عَددٍ، و الخالِقُ لابِمعنی حَرَکَهٍ وَنَصَبٍ، وَالسَّمِیعُ لابأَداهٍ، و البَصیرُ لابِتَفْریقِ آلهٍ، والشّاهِدُ(3) لابِمُماسّهٍ، و البائِنُ لابتراخِی مَسافَهٍ والظّاهِرُ لَابِرُؤیَهٍ، والباطِنُ لابِلَطافَهٍ. بانَ مِنَ الأشْیآءِ بِالقَهْرِ لَها وَالْقُدْرَهِ عَلَیْها، وَبانَتِ الأشیاءُ مِنْهُ بِالْخُضُوعِ لَهُ والرَّجُوعِ إِلَیْهِ، مَنْ وَصَفَهُ فَقَدْ حَدَّه، وَمَنْ حَدَّه فَقَدْ عَدَّهُ، وَمَنْ عَدَّهُ فَقَد أَبْطَلَ أَزَلَه، وَمَنْ قالَ کَیْفَ؟، فَقَدِ اسْتَوْصَفَهُ، وَمَنْ قالَ أَیْنَ؟
فَقَدْ حَیَّزَهُ، عالِمٌ إِذ لامعلومَ، وَ رَبٌّ إذ لامَرْبُوبَ، وَ قادِرٌ إِذْ لا مَقْدُورَ.(4)
1- [نسخه: المساتر.]
2- [نسخه: لابتأویل.]
3- [نسخه: المشاهد.]
4- [نهج البلاغه به شرح و ترجمه فیض الإسلام، خطبه 152، ص 467، نهج البلاغه با تعلیق دکتر صبحی صالح: خطبه 152، ص 259 و شرح نهج البلاغه لابن ابی الحدید، خطبه 147/9 .152.]