معالم الاهتداء الی معرفه الوقف و الابتداء صفحه 258

مورد سوم‌

آیه 28 سوره فاطر/ 35 «كَذلِكَ إِنَّما یَخْشَی اللَّهَ مِنْ عِبادِهِ الْعُلَماءُ» است در این مورد- كاف اسم به معنی «مثل» و در محل نصب صفت مصدر (مختلف) است و تقدیر به این صورت می‌باشد:

«مختلف اختلافا مثل ذلك» یعنی مختلف است اختلافی مثل آن یعنی مثل اختلاف انواع و اقسام میوه‌جات و كوهها. و وقف در «كذلك»، وقف كافی است. زیرا قول خدای تعالی «إِنَّما یَخْشَی اللَّهَ مِنْ عِبادِهِ الْعُلَماءُ» جمله مستانفه بوده و محلی از اعراب ندارد.

مورد چهارم‌

آیه 28 سوره دخان/ 44 «كَذلِكَ وَ أَوْرَثْناها قَوْماً آخَرِینَ» كاف در این آیه می‌تواند دو اعراب داشته باشد:

اول: می‌تواند در محل رفع باشد به اعتبار خبر مبتدای مقدر بودن، یعنی الامر كذلك ماجرا چنین است، «و زجاج» به این اعراب نظر داده است.

دوم: می‌تواند به لحاظ صفت مصدر محذوف بودن محلا منصوب و در تقدیر چنین باشد: «اهلكناهم اهلاكا و انتقمنا منهم انتقاما كذلك» ایشان را به هلاكت رساندیم هلاك كردنی و از آنان انتقام گرفتیم انتقامی نظیر این یا تقدیر چنین باشد: «كم تركوا تركا مثل ذلك الترك»، چه قدر- اموال و عقار خود را ترك كردند ترك كردنی مثل همین ترك كردن. ابو البقاء تقدیر آن را چنین دانسته است.