مرزهای اعجاز صفحه 181

طور واضح می رساند که معجزه های مورد درخواست آنان یا نزول عذاب از طریق اعجاز بود، و یا معجزه هایی بود که اگر تکذیب می شد استحقاق عذاب پیدا می کردند و معجزات ممنوعه ای که هرگز خداوند نخواهد فرستاد این دو نوع است، نه هر معجزه ای که می تواند سند نبوت و دلیل حقانیت مدعی باشد.

از لجاجت وجود داشته باشد در این صورت موافقت با پیشنهاد هر نوع اعجاز، بی اشکال است (اگرچه لزوم ندارد زیرا ممکن است پیامبر با معجزه های دیگر آنان را قانع سازد و نبوت خود را روشن نماید). ولی اگر معجزه طلبان اشخاص لجوج و معاند باشند در این صورت موافقت با پیشنهاد آنان کار لغو و بیهوده خواهد بود و اتمام حجت بر لجوجان، در گرو این نیست که حتما پیامبر معجزه مورد درخواست آنان را بیاورد بلکه با آوردن هر نوع معجزه می تواند حجت خدا را بر آنها تمام نماید.

این وجه را دو مطلب تأیید می کند:

1. داستان قوم صالح در اثناء این آیه به عنوان شاهد گفته شده و وجه تشبیه میان قریش و قوم صالح همان موضوع تکذیب، بیان گردیده است و گویا آیه می خواهد برساند که همین موضوع تکذب، بیان گردیده است و گویا آیه می خواهد برساند که همین معجزه ها را برای قوم صالح فرستادیم و آنان به تکذیب آنها برخاستند و

مشرکان معاصر پیامبر اسلام نیز از نظر روحیه با آنان یکسانند، و اگر موافقت کنیم نتیجه ای جز تکذیب نخواهد داشت.

2. ذیل آیه، هدف از معجزه را به طور مطلق اعم از ابتدایی و پیشنهادی، موضوع ایجاد خوف و ترس باطنی معرفی می کند و این هدف در مواردی است که در معجزه طلبان آمادگی برای پذیرفتن حق وجود داشته باشد.

از این بیان به دست می آید که آوردن هر نوع معجزه ممنوع نیست، بلکه آن قسم از معجزه ممنوع است که بر اثر نبودن آمادگی در افراد، نتیجه ای جز تکذیب عاید نگردد. مترجم.