مقدمه
خداوند در نظام عالم، «میزان» قرار داده تا اشیاء را به آن بسنجند:
واسماء رفعها و وضعها المیزان، ألا تطغوا فی المیزان و أقیموا الوزن بالقسط و لا تخسروا المیزان.
«میزان» در همه عوالم، برای ارزیابی امور ضرورت دارد، حتی در قیامت:
و نضع الموازین القسط لیوم القیامه، فلا تظلم نفس شیئا
روایت معتبر، میزان اعمال را در امام معصوم شناسانده اند:
السلام علیک یا میزان الاعمال.
انسان باید این میزان را بشناسد، برای آنکه قبل از اینکه اعمال او را بسنجد و فرصت جبران نداشته باشد، خود اعمال خود را با میزان بسنجد. به ما دستور داده اند:
حاسبوا انفسکم قبل ان تحاسبوا.
اگر تاریخ اسلام به ویژه تاریخ رسول خدا، صدیقه کبری و ائمه ی علیهم السلام را با این دید نخوانیم و در آن ژرف ننگریم، هر چه می گوییم، نقش بر دیوار است. حداکثر می شود پژوهش خاورشناسی که از راه دور آمده، به امام معصوم به مثابه یک شی ء نگریسه و مطالبی _ فقط در حدّ ارضاء حسّ پژوهش خود _ گفته و پرونده را بسته است.
امّا در فرهنگ دینی، شخصیت معصومان، چنان است که به عنوان محور دین شناخته شده اند و رضای خدا را تنها به رضای آنها می شناسیم. قضاوت آنها «فصل الخطاب» است که باید به جان پذیرفت، بدون احساس ناخشنودی نسبت به آن، که همین شیوه برخورد، ملاک کمال ایمان است. در قرآن می فرماید: