معجزه بزرگ: پژوهشی در علوم قرآنی صفحه 118

نگاهی به الفاظ قرآن‌

الفاظ قرآن در ضمن اسلوبهای جالب سخن قرار دارند و ما ایمان داریم كه هر لفظی در قرآن دارای معنایی مستقل و درخشندگی فزاینده است كه با كمك سایر كلمات، سازنده اسلوب و عبارتهای جامع، در معانی فراگیر است، و عبارتها به صورت جمعی به یكدیگر كمك می‌كنند.

ما هرگز توان شمارش این جوانب را در مورد زیبایی الفاظ قرآن نداریم، امّا در حدّ توان خود- بدون این كه به هدف نهایی برسیم- نمونه‌هایی را ذكر می كنیم، تا شاید بتوانیم به این هدف نزدیك شویم گر چه این هم بالاتر از توان ماست، پیش از ما نیز، سخنوران بزرگ دست به چنین كاری زده‌اند.

این آیه را قراءت كن:

وَ ضَرَبَ اللَّهُ مَثَلًا قَرْیَةً كانَتْ آمِنَةً مُطْمَئِنَّةً یَأْتِیها رِزْقُها رَغَداً مِنْ كُلِّ مَكانٍ فَكَفَرَتْ بِأَنْعُمِ اللَّهِ فَأَذاقَهَا اللَّهُ لِباسَ الْجُوعِ وَ الْخَوْفِ بِما كانُوا یَصْنَعُونَ «خداوند برای شما شهری را مثل می‌زند كه در آن امنیت و آسایش حكمفرما بود، و از هر جانب روزی فراوان به آن می‌رسید تا آن كه (اهل) آن شهر نعمت خدا را كفران كردند، در نتیجه خدا هم به خاطر كفرانشان، طعم گرسنگی و بیمناكی را به آنها چشاند» 43.

هرگاه این آیه را بخوانیم و دوباره در آن دقت كنیم، می یابیم كه هر كلمه‌ای در جای خود قرار دارد و از آن جا جدا نمی‌شود، و اگر آن را جدا كنیم كلمه دیگری جای خالیش را پر نمی‌كند.

اینك می‌پردازیم به ویژگیهای كلماتی كه در این آیه به كار رفته است.

اوّل: كلمه «امنه» از ریشه «امن» به معنای نهراسیدن از حمله دشمن و هجوم بیگانه می‌باشد، و شاید مقصود از شهر امن مكّه باشد یا این كه این شهر همان شهر است كه خداوند فرموده است:

أَ وَ لَمْ یَرَوْا أَنَّا جَعَلْنا حَرَماً آمِناً وَ یُتَخَطَّفُ النَّاسُ مِنْ حَوْلِهِمْ أَ فَبِالْباطِلِ یُؤْمِنُونَ وَ بِنِعْمَةِ اللَّهِ یَكْفُرُونَ «آیا (كافران) ندیدند كه آن شهر را حرم امن و امان قرار دادیم، در صورتی كه مردم ضعیف را به قتل و غارت می‌ربایند آیا (با وجود این نعمت