معجزه بزرگ: پژوهشی در علوم قرآنی صفحه 172

بلاغت فوق العاده قرآن در هماهنگی كلمات‌

«خطابی» در رساله «اعجاز القرآن» در تشریح «بلاغت قرآن» می گوید:

«اساس این بلاغت كه همه ویژگیها در آن جمع است، عبارت است از این كه هر كدام از الفاظ- كه در فصول كلام به كار رفته‌اند- در بهترین و مناسبترین جای خود قرار داده شود، به طوری كه اگر از آن جا به جای دیگر انتقال یابد، یا سبب تغییر و دگرگونی معنی كه باعث فساد كلام است، شده و یا سبب از بین رفتن رونق و شكوه كلام و در نتیجه ساقط شدن بلاغت می‌شود علّت این امر آن است كه در كلام، الفاظی كه از نظر معنی به هم نزدیكند، وجود دارد، كه بسیاری از مردم آنها را در معنی و مقصود خطاب، یكی به حساب می‌آورند، نظیر: علم و معرفت، حمد و شكر، بخل و شح، نعت و وصف، اقعد و اجلس و بلی و نعم، امّا در حقیقت این گونه نیست، زیرا هر لفظی دارای ویژگیی است كه آن را از لفظ مشابه جدا می‌كند».

و همین طور درباره فوق و امتیاز بین الفاظ سخن می‌گوید، و برای اثبات فرق بین الفاظی كه گمان می‌شود آنها دارای یك معنی و مقصودند، با این كه از جهت معنا مختلف و متباینند، مثالهایی از قرآن و لغت می‌آورد.

و اضافه می‌كند كه: الفاظ قرآن ممتاز و برگزیده‌اند و بر دقیقترین معانی آن دلالت می‌كنند، برای نمونه: برادران یوسف (در مورد ناپدید شدن یوسف به یعقوب) گفتند: «أَكَلَهُ الذِّئْبُ» «گرگ او را خورد» و نگفتند: «افترسه» «او را درید» زیرا اگر كلمه دوّم را به كار می‌بردند، یعقوب از آنان قسمتهای بجا مانده از بدن یوسف را می‌خواست امّا «اكل» عبارت است از فانی شدن جسمی در جسم دیگر.

«خطابی» در دنباله بحث با ارزش خود می‌گوید: «قرآن از آن جهت معجزه است كه: دارای فصیح‌ترین الفاظ در بهترین شكل و نظم و تركیب است، و نیز دربردارنده كاملترین و برترین معناها می‌باشد، نظیر: توحید خدایی كه قدرت او بی پایان است و تنزیه و تقدیس صفات او، و دعوت به طاعتش، و بیان