معجزه بزرگ: پژوهشی در علوم قرآنی صفحه 186

نوح (ع) بارها به اطناب یا ایجاز یاد شده است، از داستانهای عیسی، ابراهیم و موسی- علیهم السلام- نیز چندین بار سخن به میان آمده است، و در ابتدای نظر این سؤال پیش می‌آید كه: در این تكرارها چه بلاغتی وجود دارد؟

ما اگر با دقت و آن گونه كه در شأن قرآن و جایگاهش در زبان عربی است، به آن نظر كنیم، می یابیم كه از تكرار آنها هدفی در كار است، و آن این كه: قرآن كتاب داستانسرایی و مانند روایت و حكایات تاریخی- كه در آن صرفا حوادث پنداری (افسانه) یا واقعی نقل می‌شود- نیست، بلكه قصّه‌های قرآن، تنها سرگذشتهای واقعی است، كه برای عبرت و پندآموزی و بیان الگو و جایگاه گمراهان و هدایت شدگان و سرانجام گمراهی و هدایت، و چگونگی پایداری پیامبران و همه دعوت كنندگان به حق و راستی، ذكر شده‌اند، پس قصّه‌های قرآن، بیان سرگذشتهای واقعی است كه به هدف عبرت و پندآموزی آمده‌اند، نه فقط برای اینكه از شنیدن و خواندن آن لذّت برده شود.

از اینرو خداوند در پایان ذكر داستان یوسف (ع) می فرماید:

لَقَدْ كانَ فِی قَصَصِهِمْ عِبْرَةٌ لِأُولِی الْأَلْبابِ ما كانَ حَدِیثاً یُفْتَری وَ لكِنْ تَصْدِیقَ الَّذِی بَیْنَ یَدَیْهِ وَ تَفْصِیلَ كُلِّ شَیْ‌ءٍ وَ هُدیً وَ رَحْمَةً لِقَوْمٍ یُؤْمِنُونَ «همانا در حكایت آنان (پیامبران) برای خردمندان عبرت (و درس) كامل خواهد بود، این (قرآن) نه سخنی است ساختگی و لكن كتب آسمانی پیش از خود را هم تصدیق كرده و هر چیزی را كه راجع به سعادت دنیا و آخرت مردم است مفصّل بیان می‌كند و برای اهل ایمان سعادت و رحمت خواهد بود» 97.

اینك جهت این كه برای خواننده گرامی به خوبی روشن شود كه تكرار به خاطر تعدّد عبرت و پند- كه نخستین هدف حكایتهای قرآن است- می‌باشد، قصّه ابراهیم و موسی- علیهما السلام- را كه بارها در قرآن آمده است، خاطر نشان می‌سازیم.

داستان ابراهیم (ع)

داستان ابراهیم (ع) به خاطر درسهای فراوانی كه از آن می‌توان آموخت،