معجزه بزرگ: پژوهشی در علوم قرآنی صفحه 236

مصلحت را چیزی جز خواسته خود نمی‌دانند، و از پیروان خود نیز اجرای همان را می‌خواهند، بنابر این وقتی خداوند داود پیامبر را- كه سمت قضاوت نیز داشت- از هوا پرستی باز می‌دارد در حقیقت او را از چیزی كه سبب فساد داوری و حكم است، نهی می‌كند.

و به این ترتیب روشن می‌شود كه: داوری بر طبق هوای نفس، در گذشته سبب فساد آن می‌شد، همان طور كه در همه زمانها این گونه است.

بیان این حقیقت در ضمن یكی از قصّه‌های قرآن، سبب تأكید و وضوح بیشتر است و چنان كه قبلا خاطر نشان ساختیم، بیان هر نكته‌ای در قالب داستان، دلپذیرتر است و كسانی كه حقیقت پذیرند، به خوبی آن را قبول می‌كنند.

همه اینها نشانه این است كه هدف قرآن از تصریف بیان و گوناگونی سخن و ذكر حقایق در قالب داستان این است كه: در خواننده خود تأثیر بیشتری بگذارد و او را وادار به عمل كند و هدف داستانهای قرآن، تنها عبرت و پند آموزی نیست، بلكه علاوه بر آن راهنمایی و هدایت به راست‌ترین راه است.

بیان پاره‌ای از احكام در قالب داستان‌

یكی دیگر از انواع «تصریف بیان» در داستانهای قرآن، بیان پاره‌ای از احكام شرعی در ضمن آنهاست، كه این روش، سبب تثبیت و تأكید این احكام است، زیرا نشان می‌دهد كه اینها مورد اتّفاق تمام ادیان آسمانی هستند و قابل نسخ نیستند، و حكمت و هدف آنها در داستان گویاست.

ما در این باره، سرگذشت قابیل و هابیل، دو فرزند آدم را بازگو می‌كنیم:

خداوند می‌فرماید:

وَ اتْلُ عَلَیْهِمْ نَبَأَ ابْنَیْ آدَمَ بِالْحَقِّ إِذْ قَرَّبا قُرْباناً فَتُقُبِّلَ مِنْ أَحَدِهِما وَ لَمْ یُتَقَبَّلْ مِنَ الْآخَرِ قالَ لَأَقْتُلَنَّكَ قالَ إِنَّما یَتَقَبَّلُ اللَّهُ مِنَ الْمُتَّقِینَ لَئِنْ بَسَطْتَ إِلَیَّ یَدَكَ لِتَقْتُلَنِی ما أَنَا بِباسِطٍ یَدِیَ إِلَیْكَ لِأَقْتُلَكَ إِنِّی أَخافُ اللَّهَ رَبَّ الْعالَمِینَ إِنِّی أُرِیدُ أَنْ تَبُوءَ بِإِثْمِی وَ إِثْمِكَ فَتَكُونَ مِنْ أَصْحابِ النَّارِ وَ ذلِكَ جَزاءُ الظَّالِمِینَ فَطَوَّعَتْ لَهُ نَفْسُهُ قَتْلَ أَخِیهِ فَقَتَلَهُ فَأَصْبَحَ مِنَ الْخاسِرِینَ فَبَعَثَ اللَّهُ غُراباً یَبْحَثُ فِی الْأَرْضِ لِیُرِیَهُ كَیْفَ یُوارِی سَوْأَةَ أَخِیهِ قالَ یا وَیْلَتی أَ عَجَزْتُ أَنْ أَكُونَ مِثْلَ هذَا الْغُرابِ فَأُوارِیَ سَوْأَةَ أَخِی فَأَصْبَحَ مِنَ النَّادِمِینَ