معجزه بزرگ: پژوهشی در علوم قرآنی صفحه 30

كتابت آیات و سوره‌های قرآن برای آنان دشوار بود، و اگر هم می‌نوشتند از اشتباه و تحریف و كم و زیاد شدن مصون نبود.

و از جمله فوائد نزول تدریجی قرآن این است كه در پی مناسبتها و حوادث گوناگون نازل می‌شد، كه در این حوادث به بیان پاره‌ای از احكام می‌پرداخت، نخستین بیان كننده شخص پیامبر (ص) بود، همچنان كه خداوند می‌فرماید:

وَ أَنْزَلْنا إِلَیْكَ الذِّكْرَ لِتُبَیِّنَ لِلنَّاسِ ما نُزِّلَ إِلَیْهِمْ «ما «ذكر» (قرآن) را بر تو فرستادیم، تا تو آنچه به مردم فرستاده شده برای آنها تبیین كنی» 9.

مكی و مدنی‌

نزول تدریجی قرآن سبب شد كه بعضی از سور و آیات در مكه و برخی دیگر در مدینه نازل شود، در نتیجه تقسیم بندی آیات به آیات مكّی و مدنی باب شد. آن آیاتی را كه قبل از هجرت نازل شد مكّی و آنها را كه پس از هجرت نازل شده است مدنی نامند. پس آنچه كه بعد از هجرت نزول یافته باشد مدنی است، گرچه در مكّه نازل شده باشد، و آنچه كه قبل از هجرت نزول یافته باشد، مكّی. پس این تقسیم زمانی است نه مكانی یعنی میزان به زمان نزول است نه مكان آن.

آیات مكّی متضمن بیان عقاید اسلامی و نفی پرستش بتها، جدال با مشركان و دعوت به توحید و سخن گفتن با قوم عرب، و همچنین سرگذشت پیامبرانی كه به سرزمینهای عربی آمدند، سرزمینهایی كه در گوشه و كنار آن آثاری كه حاكی از سرنوشت مردم آن است به چشم می‌خورد؛ كسانی كه خداوند آنان را به سبب كفرشان دچار عذابهای گوناگون كرد؛ عذابهایی چون فرستادن بادی كه سنگریزه‌ها را حركت می‌داد، و باد تند سركش و زیر و رو كردن خانه‌های آنها.

در آیات مكّی از احكام معاملات سخن به میان نیامده گرچه به محرماتی چون: شراب و ربا اشاره شده است؛ مثلا درباره این كه شراب چیز پسندیده‌ای نیست به طور اشاره می‌فرماید: