معجزه بزرگ: پژوهشی در علوم قرآنی صفحه 313

زند، امّا آنها كه ایمان آوردند می‌دانند كه این مثلها درست و از جانب خداست، امّا كافران می‌گویند: خدا را از این مثل چه مقصود است؟ گمراه می‌كند به این مثل بسیاری را و هدایت می‌كند بسیاری را، و گمراه نمی‌كند به آن مگر فاسقان را» آری قرآن، غذای روح و سفره رنگارنگ الهی برای انسانهاست كه سرتاسر آن سود بخش و پرثمر است، خداوند ما را از آن بهره‌مند سازد و آن را زره ما در برابر پیش آمدها و حوادث قرار دهد، تا بدان پناه بریم و تكیه كنیم در پرتو آن گام برداریم.

استعاره در قرآن‌

استعاره یكی از اقسام تشبیه است كه «علاقه مشابهت» بین معنای اصلی (موضوع له) و معنای مجازیی كه لفظ در آن استعمال می‌شود، وجود داشته باشد. مثلا اگر كسی از مرد شجاعی به شیر یا از مرد سخنور شجاعی به «علی بن ابی طالب» تعبیر كند، علاقه و نسبت بین دو معنا (معنای حقیقی و معنای مجازی) در مثال اوّل «شجاعت»، و در مثال دوّم «شجاعت و سخنوری» است.

بنابر این بین تشبیه و استعاره، رابطه و نسبت وجود دارد، و به تعبیر دیگر استعاره یكی از راهها و روشهای تشبیه، یا تشبیه همراه با مبالغه است، زیرا مشبّه فردی از افراد مشبه به قرار داده می‌شود، از اینرو باید از دو ویژگی برخوردار باشد، یكی این كه: ادات تشبیه چون «كاف» در جمله به كار نرود، و یا مثلا «مشبّه به» بر «مشبه» حمل نشود.

و بالاخره «مشبّه» به هیچ وجه ذكر نشود. دیگر این كه: لفظی كه بر «مشبّه به» دلالت می‌كند، لفظی عام بوده باشد مانند: اسم جنس، تا این كه مشبه، به ظهور لفظی داخل در عموم افراد «مشبّه به» شود مثل این كه بگوییم:

«شیری با یال و كوپال به جانب دشمن شتافت و خداوند به دست او از آنان انتقام گرفت» در این جا قرینه كلام گواهی می‌دهد كه او انسان است و گویا