معجزه بزرگ: پژوهشی در علوم قرآنی صفحه 35

ترتیب همه آنان قرآن را می‌نگاشتند، و هر جا نقصی داشت از روی دیگران، آن را تكمیل می‌كردند، و بنابر این قرآن كامل مكتوب به طور متواتر- نه به صورت آحاد- نقل شده است.

ممكن است این سؤال پیش آید: كه چرا حافظان قرآن بی شمار بودند، و آن را به طور كامل به خاطر می‌سپردند، امّا كسی كه همه آن را به نگارش درآورد، نبود.

پاسخ این است كه اوّلا با بررسی زندگی اعراب در می‌یابیم كه آنان امّی بوده‌اند، و كمتر كسی با نوشتن آشنایی داشته است؛ وسائل نوشتن فراوان نبود و آنان بر چرم و برگ درختان و چوبه نخل و چیزهای دیگر كه برای نوشتن مناسب نبود می‌نوشتند؛ بنابر این نوشتن كار دشواری بود، آن هم نوشتن تمام قرآن به وسیله شخص واحد، البته كتابت تمام قرآن توسط صحابه را بایستی ناشی از توفیق و عنایت الهی نسبت به قرآن كریم دانست.

ثانیا این خواست خدا بود، زیرا خدای دانای حكیم، حفظ تمام قرآن را از اوّل تا آخر در سینه‌ها قرار داد، اما در نگارش آن آرامی و احتیاط را مصلحت دانست، تا پس از حفظ قرآن، نگارش آن به طور كامل صحیح و دور از هر گونه تغییر و تحریف صورت گیرد، و قرآن به صورت تواتر به همان گونه كه رسول اللّه (ص) از پروردگار حكیم دانا، دریافت كرده بود، نقل شده است باید توجه داشت كه همیشه تواتر از راه حفظ و نگهداری در سینه‌ها امكان پذیر است نه از راه نوشتن، مگر این كه نوشته، برای كسی كه از او گرفته شده است قرائت گردد و او اجازه دهد. پس به هر حال هر نوع مكتوبی اگر بخواهد نقل شود نیاز به اجازه شفاهی دارد، امّا اجازه شفاهی، فقط به مقدار تثبیت و ضبط اجازه باید نوشته شود.

حضرت محمّد (ص) از دنیا رفت، در حالی كه برای امت او مسأله قرآن روشن بود، چه این كه مردم در صدد حفظ آن بودند و آن را به خاطر سپردند، و تدوین كردند و عهده‌دار واقعی قرآن این امانت خلقت و این حاكم در جهان