معجزه بزرگ: پژوهشی در علوم قرآنی صفحه 399

پدید می‌آید كه عقل و اندیشه بیننده را به خود جذب می‌كند، امّا آیات كوتاه هر كدام به تنهایی بخش كاملی هستند، اگرچه از همه آنها مجموعه كاملتری پدید می‌آید، مثلا در داستان داود (ع) در نخستین آیه می‌فرماید: وَ اذْكُرْ عَبْدَنا داوُدَ ذَا الْأَیْدِ إِنَّهُ أَوَّابٌ كه تصویر كاملی از یكی از پیامبران خداست كه خداوند به او سلطنت نیرومند و پا بر جا و بر اساس عدالت، عنایت كرده است و این به تنهایی اسلوب بیان است كه در یك فاصله از آیه بعد جدا شده است، زیرا باید در آن به تنهایی، تفكّر و اندیشه كرد، چرا كه دین و دنیا در رسول خدا (ص) گرد آمده و نباید كسی گمان كند كه زهد به معنای فقر و نیازمندی است، بلكه به معنای عفّت و پاكدامنی است گرچه همراه با قدرت و توانمندی باشد، در آیه بعد به اندازه توان او می‌پردازد و می‌فرماید: «ما كوهها را با او مسخّر كردیم تا شب و روز خدا را تسبیح كنند» و سپس می‌فرماید: «و مرغان را در اختیار او قرار دادیم، كه نزد او جمع شوند و همه به دربارش از هر سو آیند» و به این ترتیب هر فاصله‌ای اعلام می‌دارد كه آیه قبل انسان را به تأمّل و اندیشه در آن فرا می‌خواند.

سوره «الرحمن» را قراءت كنید:

الرَّحْمنُ عَلَّمَ الْقُرْآنَ خَلَقَ الْإِنْسانَ عَلَّمَهُ الْبَیانَ الشَّمْسُ وَ الْقَمَرُ بِحُسْبانٍ وَ النَّجْمُ وَ الشَّجَرُ یَسْجُدانِ وَ السَّماءَ رَفَعَها وَ وَضَعَ الْمِیزانَ أَلَّا تَطْغَوْا فِی الْمِیزانِ وَ أَقِیمُوا الْوَزْنَ بِالْقِسْطِ وَ لا تُخْسِرُوا الْمِیزانَ وَ الْأَرْضَ وَضَعَها لِلْأَنامِ فِیها فاكِهَةٌ وَ النَّخْلُ ذاتُ الْأَكْمامِ وَ الْحَبُّ ذُو الْعَصْفِ وَ الرَّیْحانُ فَبِأَیِّ آلاءِ رَبِّكُما تُكَذِّبانِ خَلَقَ الْإِنْسانَ مِنْ صَلْصالٍ كَالْفَخَّارِ وَ خَلَقَ الْجَانَّ مِنْ مارِجٍ مِنْ نارٍ فَبِأَیِّ آلاءِ رَبِّكُما تُكَذِّبانِ رَبُّ الْمَشْرِقَیْنِ وَ رَبُّ الْمَغْرِبَیْنِ فَبِأَیِّ آلاءِ رَبِّكُما تُكَذِّبانِ مَرَجَ الْبَحْرَیْنِ یَلْتَقِیانِ بَیْنَهُما بَرْزَخٌ لا یَبْغِیانِ فَبِأَیِّ آلاءِ رَبِّكُما تُكَذِّبانِ 312 هر كدام از این آیات كوتاه، انسان را به تأمّل و اندیشه در محتوا و معنای خود دعوت می‌كند. فاصله‌ها نیز آدمی را به تفكر در معنا و هدف فرا می‌خواند و هر آیه با آیه قبل و بعد خود پیوستگی و انسجام دارد. تا مجموعا معنایی جامع و سیستم بیانی با شكوهی را پدید آورند.

و آیات و الفاظ و جمله‌های قرآن این گونه‌اند و سرتاسر آن اعجاز در