معجزه بزرگ: پژوهشی در علوم قرآنی صفحه 418

شده‌اند، مقایسه شده است، كه اگر اوّلی واقع شود، دوّمی نیز واقع می‌شود، بخصوص اگر خدای بی همتا، ستوده و توانا بر هر چیز از آن خبر دهد.

با این مقایسه هر انسانی كه دارای عقل كامل باشد حكم می‌كند كه بعث و بر انگیخته شدن امكان ذاتی دارد و محال نیست، و چون خداوند متعال به آن خبر داده، باید آن را پذیرفت.

وَ إِنْ تَعْجَبْ فَعَجَبٌ قَوْلُهُمْ أَ إِذا كُنَّا تُراباً أَ إِنَّا لَفِی خَلْقٍ جَدِیدٍ ...

«اگر از كار منكران در شگفتی، سخن آنان عجیب است كه می‌گویند: آیا ما چون خاك شدیم باز از نو آفریده خواهیم شد» 336 در سوره واقعه نیز آیاتی وجود دارد كه با همین روش اثبات می‌كند كه خداوند متعال خالق همه چیز است، می فرماید:

أَ فَرَأَیْتُمْ ما تُمْنُونَ ... نَحْنُ جَعَلْناها تَذْكِرَةً وَ مَتاعاً لِلْمُقْوِینَ 337 در این آیات با مقایسه بین قدرت خدا در آفرینش با ناتوانی انسان، ثابت می شود كه او همه چیز را آفریده و هدایت كرده و به خلق خود آگاه است و به همین دلیل تنها او سزاوار پرستش است و او یكتاست و مثل و مانند ندارد.

و- استدلال از راه تشبیه و مثل‌

یكی از روشهای استدلال در قرآن كه به واسطه آن قدرت خداوند متعال و راستی و درستی دین حق و قرآن ثابت می‌شود، استدلال در قالب تشبیه و مثال است و خداوند در قرآن كریم می‌فرماید: ما از طریق آوردن مثال، حقایق را بیان می‌كنیم.

مثال آوردن از انواع تشبیه است و هدف از آن- چنان كه در باب تشبیه گفتیم- توضیح حقایق والا و تشریح امر غایب و غیر محسوس و معانی كلّی از راه تشبیه به امر حسّی و مشاهده جزئیات می‌باشد.

نمونه این نوع استدلال در سوره بقره آمده كه هدف از تشبیه- چه تشبیه به امر ناچیز باشد و چه به امر بزرگ- بیان حقیقت است، می فرماید:

إِنَّ اللَّهَ لا یَسْتَحْیِی أَنْ یَضْرِبَ مَثَلًا ما بَعُوضَةً فَما فَوْقَها فَأَمَّا الَّذِینَ آمَنُوا فَیَعْلَمُونَ أَنَّهُ الْحَقُّ مِنْ