معجزه بزرگ: پژوهشی در علوم قرآنی صفحه 505

عدالت‌

اشاره

نظام اسلامی بر اساس عدالت استوار است، زمانی كه دیگران در شعارهای‌شان انسانها را به مسامحه و مدارا، حتّی با ستمگر، فرا می‌خواندند و می‌گفتند: برای دشمنانتان طلب آمرزش كنید، اسلام آمد و فرمان داد با هر انسانی گرچه دشمن آشكار باشد، به عدالت و داد رفتار كنید، و جای مدارا در كارهای فردی و شخصی است نه در اموری كه مربوط به تنظیم روابط انسانی است، از اینرو خداوند می‌فرماید:

إِنَّ اللَّهَ یَأْمُرُ بِالْعَدْلِ وَ الْإِحْسانِ وَ إِیتاءِ ذِی الْقُرْبی وَ یَنْهی عَنِ الْفَحْشاءِ وَ الْمُنْكَرِ وَ الْبَغْیِ یَعِظُكُمْ لَعَلَّكُمْ تَذَكَّرُونَ «همانا خداوند شما را به عدل و احسان و عطا به خویشان امر نموده و از كارهای زشت پنهان و كردار بد آشكار و ستم باز می‌دارد، او شما را موعظه و نصیحت می‌كند، شاید پند گیرید.» 77

دانشمندان گفته‌اند: این آیه جامع‌ترین آیه از نظر در بر داشتن معانی اسلام است، و نقل شده است هنگامی كه دعوت پیامبر (ص) در سرزمین عرب گسترش یافت و نضج و قوّت گرفت، حكیم عرب «اكثم بن صیفی» فرزندانش را فرستاد تا درباره دعوت محمّد (ص) تحقیق به عمل آورند، آن حضرت آیه مزبور را برای آنان تلاوت كرد، پس آنان به جانب پدر باز گشتند و جریان را بازگو كردند، حكیم عرب گفت: «اگر چنانچه دعوت او دین نباشد، حدّاقل درسهای اخلاقی خوبی برای مردم است، ای فرزندانم در این امر پیش قدم باشید و دیگران بر شما پیشی نگیرند.»

عدالت، دوستی با دوستان خدا و ستم بر دشمنان خدا نیست، بلكه عدالت نسبت به همه مردم باید یكسان باشد چنان كه خداوند خطاب به مؤمنان می‌فرماید:

... وَ لا یَجْرِمَنَّكُمْ شَنَآنُ قَوْمٍ عَلی أَلَّا تَعْدِلُوا اعْدِلُوا هُوَ أَقْرَبُ لِلتَّقْوی «دشمنی قومی شما را وادار نكند كه عدالت را رها كنید، عدالت پیشه كنید كه نزدیكتر است به پرهیزگاری» 78