معجزه بزرگ: پژوهشی در علوم قرآنی صفحه 534

باشد، و خواه بر اتفاق زوجین باشد (خلع) و یا به حكم قاضی. پس اگر سه بار طلاق انجام گرفت، دیگر ازدواج با آن زن جایز نیست، مگر آن كه زن با مرد دیگری ازدواج شرعی صحیح به قصد بقاء بر ازدواج- نه موقتی- صورت دهد، بعد آن مرد برای عارضه‌ای او را طلاق دهد، یا فوت كند، در این صورت مرد اوّل می‌تواند برای بار چهارّم این زن را به همسری انتخاب كند، و این موضوع را خداوند متعال در این آیه بیان كرده است:

فَإِنْ طَلَّقَها فَلا تَحِلُّ لَهُ مِنْ بَعْدُ حَتَّی تَنْكِحَ زَوْجاً غَیْرَهُ فَإِنْ طَلَّقَها فَلا جُناحَ عَلَیْهِما أَنْ یَتَراجَعا إِنْ ظَنَّا أَنْ یُقِیما حُدُودَ اللَّهِ وَ تِلْكَ حُدُودُ اللَّهِ یُبَیِّنُها لِقَوْمٍ یَعْلَمُونَ اگر مرد بعد از طلاق دوّم باز زن را طلاق داد، دیگر آن زن بر او حلال نیست، مگر این كه زن با شوهر دیگری ازدواج كند، سپس اگر شوهر دوم آن زن را طلاق داد، زن و شوهر اوّل اگر بدانند كه حدود خدا را مراعات می‌كنند، می‌توانند به یكدیگر رجوع كنند، این حدود خداست كه آن را برای دانایان آشكار می‌كند. 135

از آن رو ازدواج پس از طلاق سوّم حرام می‌شود كه تجربه ثابت كرده است آن دو با اخلاقی كه دارند، یا برای نفرتی كه از همدیگر دارند، زندگی‌شان بر روال صحیح قرار نخواهد گرفت بنابر این نیاز به تجربه شدیدتری هست، اگر بخواهند و لو احتمالا با یكدیگر زندگی كنند، و آن تجربه این است كه زن با مرد دیگری ازدواج كند، پس اگر بدی و ناسازگاری از جانب زن باشد، زندگی با مرد دوّم او را پاكیزه خواهد كرد (و آن اخلاق زشت و ناسازگاری او اصلاح خواهد شد) و یا (حدّاقل این است كه) ثابت خواهد شد بدی و ناسازگاری از جانب زن بوده است، و اگر بدی از جانب مرد باشد، باعث تاسف او می‌شود كه می‌بیند زن سابق او در اثر بدرفتاری یا كج اخلاقی او در اختیار مرد دیگری است و با این تجربه سنگین اگر دوباره به هم برسند، طبعا زندگی خوبی خواهند داشت.