معجزه بزرگ: پژوهشی در علوم قرآنی صفحه 543

سزاوارترین فرد به ارث، نزدیكترین مرد به میّت خواهد بود، بدون تردید این تطبیق دقیق آیه مباركه است به موارد آن، زیرا به مقتضای اولویّت، نزدیكترین فرد، به دریافت ارث و یا آنچه از میّت باقی مانده، سزاوارتر است.

و در سنت ثابت شده است كه اگر میّت از خود دختر، یا دختر پسری كه پدرش مرده، باقی گذارد، در این صورت به دختر نصف ارث و به دختر پسر یك ششم خواهد رسید تا دو سوّمی كه برای دختران معیّن شده، تكمیل شود، پس هر گاه دختر نصف میراث را دریافت كند، باقی دو سوّم از بین نخواهد رفت بلكه به دختر پسر تعلّق می‌گیرد، زیرا او مجازا دختر میّت حساب می‌شود، و این خود یك تطبیق است،.

تطبیق دیگر كه به واسطه سنت ثابت شده این است كه اگر شخص متوفی مادری داشته باشد و خواهری پدر و مادری، فقط نصف ارث را مالك می‌شود، و خواهر پدری یك ششم را، تا دو ثلث تكمیل شود و از نصف نگذرد، و این تطبیق آیه:

.. فَإِنْ كانَتَا اثْنَتَیْنِ فَلَهُمَا الثُّلُثانِ مِمَّا تَرَكَ ... 158

از رسول اللّه (ص) است.

از این معلوم می‌شود كه قرآن كریم احكام ارث را در مورد افرادی كه «حق معین» دارند و طبقات فرزندان و پدران مفصّل و مشروح بیان كرده است و در باقی احكام به اجمال و اختصار گذشته است و سنت پیامبر (ص) آن را بر مورد خود منطبق كرده، برای مردم بیان داشته است.

نكته‌های قابل توجّه در تقسیم عادلانه قرآن‌

1- قرآن برای زنها حقّ ارث قرار داده است، در صورتی كه عرب در زمان جاهلیت چنین حقی برای زنان قائل نبودند، و قرآن در راه ارزش دادن به مادر و خویشاوندی از طریق مادر، برای فرزندان مادر ارثی كه كمتر از یك ششم و بیشتر از یك سوّم نیست معیّن كرده، و این حقّ را به عنوان كلاله به آنان داده است، با این كه نه اصلا و نه فرعا آنان ارث نمی‌بردند.