معجزه بزرگ: پژوهشی در علوم قرآنی صفحه 584

«ای پروردگار ما! از آن پس كه ما را هدایت كرده‌ای، دلهای ما را به باطل متمایل مساز، و رحمت خود را بر ما ارزانی دار، كه تو بخشاینده‌ای.» 193

و سادسا: عربها در دوره بدویّت و صحرانشینی در پایین ترین شرایط مادّی زندگی می‌كردند، پس خواسته‌های گوناگون نداشتند و نیازی به وسایل و امكانات پیشرفته در خود احساس نمی كردند، بلكه به اندك اكتفا می‌كردند، بنابراین ابدا نیازی به وام مصرفی نداشتند، این خواسته‌های گوناگون زندگی تشریفاتی شهری است كه انسان را وادار به استقراض می‌كند، تا در سایه آن به زندگی پیشرفته و متمدن برسد ولی عربهای روستایی زندگی متمدن و شهری نداشتند.

از این رو ما معتقدیم كه ربای جاهلیّت، كه همان ربای تحریم شده در قرآن است، نخست همان وام تجارتی است، و در مرحله بعد عموم آیه شامل وام مصرفی نیز می‌شود، كه البتّه با مسأله زكاة، هیچ كس نیاز به وام مصرفی پیدا نخواهد كرد.

رواج ربا در عصر حاضر

در زمان ما، معامله ربوی چنان رواج پیدا كرده است كه بر نظام اقتصادی جهان حكمفرما شده است، و اقتصاددانان امروز می‌گویند: چگونه می‌توان از ربا دست برداشت با این كه پایه اقتصاد امروز رباست.

به نظر ما زمان ما همان دوره‌ای است كه پیشگویی حضرت محمّد (ص) در آن تحقّق پیدا كرده است، زیرا آن حضرت می‌فرماید:

«زمانی فرا می‌رسد كه مردم ربا می‌خورند، پرسیدند: ای رسول خدا، همه مردم این طور خواهند بود؟ فرمود: كسی كه ربا هم نخورد گرد و غبارش دامن او را فرا می‌گیرد.»

آنان كه این وضعیت را در مناطق عالم به وجود آورده‌اند، یهودیها هستند از جمله آل روچیلد كه ربا را در جهان رواج دادند و آن را بر دنیای اقتصاد