معجزه بزرگ: پژوهشی در علوم قرآنی صفحه 602

رابطه دوستی و آشتی برقرار كرد و خداوند به این مطلب تصریح كرده می‌فرماید:

لا یَنْهاكُمُ اللَّهُ عَنِ الَّذِینَ لَمْ یُقاتِلُوكُمْ فِی الدِّینِ وَ لَمْ یُخْرِجُوكُمْ مِنْ دِیارِكُمْ أَنْ تَبَرُّوهُمْ وَ تُقْسِطُوا إِلَیْهِمْ إِنَّ اللَّهَ یُحِبُّ الْمُقْسِطِینَ إِنَّما یَنْهاكُمُ اللَّهُ عَنِ الَّذِینَ قاتَلُوكُمْ فِی الدِّینِ وَ أَخْرَجُوكُمْ مِنْ دِیارِكُمْ وَ ظاهَرُوا عَلی إِخْراجِكُمْ أَنْ تَوَلَّوْهُمْ وَ مَنْ یَتَوَلَّهُمْ فَأُولئِكَ هُمُ الظَّالِمُونَ «خدا شما را از نیكی كردن و عدالت ورزیدن با آنان كه با شما در دین نجنگیده‌اند و از سرزمینتان بیرون نرانده‌اند، باز نمی‌دارد خدا عدالت پیشگان را دوست دارد. جز این نیست كه خدا شما را از دوستی ورزیدن با كسانی كه با شما در دین جنگیده‌اند و شما را از سرزمین‌تان بیرون رانده‌اند یا در بیرون راندنتان همدستی كرده‌اند، باز دارد، و هر كه با آنان دوستی ورزد از ستمكاران خواهد بود.» 224

بنابر این تا تجاوز نباشد رابطه دوستی برقرار است، زیرا خداوند می‌فرماید:

عَسَی اللَّهُ أَنْ یَجْعَلَ بَیْنَكُمْ وَ بَیْنَ الَّذِینَ عادَیْتُمْ مِنْهُمْ مَوَدَّةً وَ اللَّهُ قَدِیرٌ وَ اللَّهُ غَفُورٌ رَحِیمٌ «شاید خدا میان شما و كسانی كه با آنها دشمنی می‌ورزیدند دوستی پدید آورد، خدا قادر است و خدا آمرزنده و مهربان است.» 225

روابط در هنگام جنگ و صلح‌

اسلام دین وحدت و یگانگی انسانهاست، ما پیش از این آیات قرآن را در این زمینه ذكر كردیم و گفتیم بر اساس این رابطه، اصل در زندگی بر آشتی و صلح است، اگر چه مردم از نظر جنس و قبیله و زبان و منطقه گوناگونند و این از نشانه‌های خدا در زمین است. كه خود می‌فرماید:

وَ مِنْ آیاتِهِ خَلْقُ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ اخْتِلافُ أَلْسِنَتِكُمْ وَ أَلْوانِكُمْ إِنَّ فِی ذلِكَ لَآیاتٍ لِلْعالِمِینَ «از نشانه‌های قدرت خدا آفرینش آسمانها و زمین، و اختلاف زبانها و رنگهایتان می‌باشد، در این آیاتی است برای دانایان.» 226

خداوند سبحان این رابطه را بر اساس مساوات و برابری تنظیم كرده می‌فرماید: