معجزه بزرگ: پژوهشی در علوم قرآنی صفحه 617

انگاشتند نیز چنین است، قصّه را بگوی، شاید به اندیشه فرو روند. بد است مثل مردمی كه آیات ما را دروغ انگاشتند و به خود ستم روا می‌داشتند، هر كس را كه خدای راه نماید. راه خویش بیابد و آنان را كه گمراه سازد زیانكار شوند.

برای جهنم بسیاری از جنّ و انس را بیافریم، ایشان را دلهایی است كه بدان نمی‌فهمند و چشمهایی است كه بدان نمی‌بینند و گوشهایی است كه بدان نمی‌شنوند، اینان همانند چهار پایند، حتّی گمراه‌تر از آنهایند، اینان خود غافلانند.» 259

نفس و روان انسان در قرآن‌

بی‌تردید اگر كسی بخواهد درباره نفس و روان انسان در قرآن تحقیق و بررسی كند، خواهد دید كه در این زمینه عرصه گسترده‌ای برای تحقیق وجود دارد و به مجموعه‌ای از معلومات واقعی كه نفس و روان مؤمن و فاجر را به تصویر كشیده است، خواهد رسید و ممكن است به قوانین علمی دست یابد كه پرده از اسرار نفس و آنچه كه از آن متأثر می‌شود و هر چه سبب ایمان یا انحراف آن می شود، بردارد.

ما به برخی ازین مطالب در كتاب خدا نظر می‌كنیم، با این كه نمی‌توانیم ادعا كنیم كه- حتی به طور نسبی- بر آنها احاطه داریم، چرا كه این نیاز به فرصتی زیاد دارد و برای ما امكان پذیر نیست، مگر كسی كه كمتر همّت برای تحقیق در این زمینه ببندند، یا خود روانشناس و متخصص در علم روان شناسی باشد، ما نمونه‌هایی از آن را كه بسیاری از آنها در قصه‌های قرآنی و برخی در شرح احوال مؤمنان و كافران آمده است ذكر می‌كنیم:

الف:

تِلْكَ الْقُری نَقُصُّ عَلَیْكَ مِنْ أَنْبائِها وَ لَقَدْ جاءَتْهُمْ رُسُلُهُمْ بِالْبَیِّناتِ فَما كانُوا لِیُؤْمِنُوا بِما كَذَّبُوا مِنْ قَبْلُ كَذلِكَ یَطْبَعُ اللَّهُ عَلی قُلُوبِ الْكافِرِینَ وَ ما وَجَدْنا لِأَكْثَرِهِمْ مِنْ عَهْدٍ وَ إِنْ وَجَدْنا أَكْثَرَهُمْ لَفاسِقِینَ «اینها قریه‌هایی است كه ما اخبارشان را بر تو حكایت كنیم پیامبرانشان با دلایل روشن آمدند چون از پیش آنها را تكذیب كرده بودند، به آنان ایمان