معجزه بزرگ: پژوهشی در علوم قرآنی صفحه 62

برخی از علمای علم قراءت و اهل فنّ، سه فرد دیگر را به «قرّاء سبعه» ملحق كرده‌اند، كه قراءت آنان صحیح و در حدّ تواتر نقل شده است، این سه نفر عبارتند از: «ابو جعفر یزید بن قعّاع» متوفّای سال 132 ه. ق. 2-

«یعقوب بن اسحاق حضری» متوفّای سال 158 ه. ق. 3- «خلف بن هشام».

كه قراءتهای اینها با قراءتهای «قرّاء سبعه» مجموعا ده قراءت كامل می‌شود.

اقسام قراءت‌

باید دانست كه فقط قراءتهای متواتر دارای اعتبارند، چه این كه آنها مناسب با تواتر قرآن، و نگهداری آن در بین همه طبقات و نسلها تا قیامت، و جلوگیری از تردید و شك هستند، به طوری كه هیچ گونه باطلی در آن راه پیدا نكند، زیرا قرآن كتابی است كه هیچ گونه باطلی، چه از پیش رو و چه از پشت سر به سراغ آن نمی‌آید، چرا كه از سوی خداوند حكیم و شایسته نازل شده است. و خداوند وعده حفظ آن را داده است «إِنَّا نَحْنُ نَزَّلْنَا الذِّكْرَ وَ إِنَّا لَهُ لَحافِظُونَ» 29. و او هرگز، برخلاف وعده عمل نمی‌كند.

امّا با همه اینها علمای علم قراءت می‌گویند دو نوع قراءت دیگر داریم كه یكی از طریق آحاد و دیگری از طریق شاذ بر ما رسیده‌اند، گرچه این دو نوع قراءت به درجه اعتبار نرسیده‌اند و یا در شأن قرآن نیستند.

از این رو قراءتها را به سه نوع تقسیم كرده‌اند:

نوع اوّل؛ قراءت متواتر، كه برای تلاوت قرآن حجت است و هیچ مؤمنی حق انكارش را ندارد، و اگر از «زمخشری»- متوفّای سال 538 ه. ق.-

انكار بعضی از قراءتها نقل شده است، در حقیقت آنها قراءت متواتر نیستند، و گرنه در شأن فردی چون زمخشری انكار متواتر نیست، و كسانی كه خواسته‌اند از كلمات مثل او چنین چیزی به وی نسبت دهند، در واقع خود را به ریسمانی سست آویخته‌اند كه سرانجام آنان را در جهنم فرو خواهد برد، و در پی طوفانی كه آن را ویران كننده می‌پندارند، پرواز می‌كنند، امّا هرگز به آن نمی‌رسند، و هلاك می‌شوند، و «زمخشری» هیچ گاه قراءت متواتر را انكار نمی‌كند.