معجزه بزرگ: پژوهشی در علوم قرآنی صفحه 662

نمی‌دانند مگر این كه دلیل معتبری آن را تأیید كند، و ابو حنیفه درباره آنان می‌گوید: اگر امر به «حسن» و «ابراهیم» برسد، آنان برای خودشان كسی هستند و ما هم برای خودمان.

امّا درباره قصّه‌ها و مسائل هستی و برخی از مطالب مربوط به پیامبر (ص) آنگونه كه از یهود توسط تابعین نقل شده است و در كتب تفسیر شیوع پیدا كرده و از حدّ خود گذشته است و برخی از تابعین، بسیاری از این نوع اخبار را تكرار كرده‌اند، حتّی برخی از صحابه نیز به نقل آن مبادرت كرده‌اند. مثلا روایت شده است كه «عبد اللّه بن عمرو بن عاص» در حادثه «یرموك» دو بار جوال نیمه از كتابهای اهل كتاب را به همراه داشت. 23

و ممكن نیست كه تمام آنها به طور صحیح از اهل كتابی كه به تورات و انجیل تمسّك جسته‌اند، نقل شده باشد و ما یقین نداریم كه آیا «عبد اللّه» آنچه را كه موافق كتاب و سنت صحیح بوده، انتخاب می‌كرده است یا آنچه را كه مخالف بوده نقل می‌كرده است یا راه دیگری را می‌پیموده است.

امّا قطعا اگر تابعین آنچه را كه در آن دو بار بوده، نقل كرده باشند، امّا همه آنان به آن ملتزم نبودند و البته همگی از آنها صرف نظر نیز نمی‌كردند (در نتیجه عده‌ای از آنها نقل كرده‌اند و عده‌ای نه) بنابر این ممكن نیست كه ما اخبار صحیح و معتبر نزد آنان را تشخیص دهیم.

دانشمندان در پذیرش اسرائیلیات كه درباره تفسیر رایج شده است، توقف كرده‌اند و آن را به سه نوع تقسیم كرده‌اند:

نوع اوّل: اخباری كه راست بودن آنها معلوم باشد، زیرا قرآن با آن موافق است و الفاظ محكمش با آن مخالفتی ندارد، یا دارای سند صحیح است، بی شك این نوع اخبار را نباید تكذیب كرد، امّا ما آن را بی‌نیاز از سنت نمی‌دانیم و هیچ خلأی را پر نمی‌كند، بنابر این نباید آن را مورد توجّه قرار داد، زیرا قرآن و سنت ما را از آن بی‌نیاز می‌كند. زیرا پذیرش خبرهای واقعی یهود باعث می‌شود كه ما به آسانی خبرهای ساختگی آنان را كه بیشتر از اخبار واقعی است بپذیریم، و آنان عمدا می‌خواهند دین ما را از بین ببرند، و وقتی بتوانند، با