معاویه از دیدگاه امام علی علیه السلام( شخصیت و عملکرد) صفحه 179

1- نهج البلاغه، خطبه 148.

لَوَاضِحٌ وَ قَدْ زَاحَ الْبَاطِلُ عَنْ نِصَابِهِ وَ انْقَطَعَ لِسَانُهُ عَنْ شَغْبِهِ...».((1))

همانا ناکثان، گروهی سرکش و ستمگرند که دلهاشان چون شب، ظلمانی و پر از خشم و کینه، و زهر عقرب و شبهات است. در حالی که حقیقت، پدیدار، و باطل، ریشه کن شده، و زبانش از حرکت برضد حق، فرو مانده است.

امام علیه السلام با این شناخت عمیق از طلحه و زبیر، درخواست آن دو را برای واگذاری حکومت کوفه و بصره نپذیرفت؛ زیرا افرادی با این ویژگیها و سابقه - که هدفی جز بر آوردن خواهش های نفسانی خود نداشتند و در این راه از انجام هیچ کاری فروگذارنمی کردند- نمی توانستند مورد اعتماد حضرت علیه السلام قرار بگیرند. امام علیه السلام در گفتگو با محمد بن طلحه، نگرانی خود را از انتصاب طلحه و زبیر به مناصب بالای حکومتی ابراز کرده، ضمن اعلام پاسخ منفی می فرماید: نه، به خدا سوگند که در آن صورت، فساد همانند کرم در همه جا رخته می کند و عرصه گیتی از همه جانب، بر من تنگ می شود.((2))

موقعیت استراتژیک کوفه و بصره

کوفه و بصره دارای موقعیت ویژه ای بودند. از این رو، طلحه و زبیر خواستار واگذاری حکومت بصره و کوفه بودند. کوفه و بصره در آن روز، دو اردوگاه بزرگ اسلام و مرکز حکومت همه قلمرو شرقی خلافت، یعنی ارمنستان و ایران تا قفقاز و حدود آسیای مرکزی و مرزهای هندوستان بود.