سوره قریش حجازی پنج آیه گرفته‌اند و دیگران چهار زیرا که دیگران من جوع «1» را نمی‌گیرند. و فواصلش بر چهار حرف است. (ت) یکی، (ش) یکی، (ع) یکی، (ف) دو.
سوره ماعون «2» هفت آیه است [نزد] عراقی و شش نزد باقیان زیرا که عراقیان [یراؤن] «3» را می‌گیرند و دیگران نه پس اختلاف در یک موضع باشد. و فواصلش بر دو حرف است.
(م) یکی، (ن) شش.
سوره کوثر «4» سه آیه است بلاخلاف. و فواصلش بر راء مهمله است.
سوره کافرون «5» شش آیه است به اجماع. و فواصلش بر سه حرف است. (م) یکی، (د) دو، (ن) سه.
سوره نصر «6» سه آیه آمده بی‌خلاف. و فواصلش بر دو حرف است. (ا) دو، (ح) یکی.
سوره تبّت پنج آیه است به اتّفاق. و فواصلش بر دو حرف است. (ب) چهار، (د) یکی.
سوره اخلاص «7» پنج آیه آمده نزد شامی و مکّی زیرا که ایشان هردو لم یلد «8» را می‌شمرند و دیگران نمی‌شمرند پس نزد دیگران چهار آیه باشد. و فواصلش همه دال مهمله است.
سوره فلق «9» به اتّفاق پنج آیه آمده. و فواصلش بر سه حرف است. (ب) یکی، (د) دو، (ق) دو.
سوره ناس «10» مکّی و شامی هفت آیه شمرده‌اند زیرا که ایشان الوسواس «11» را می‌گیرند و دیگران نه پس نزد ایشان شش آیه باشد. و فواصلش همه بر سین مهمله است.
______________________________
(1). آیه 4.
(2). س: الماعون.
(3). آیه 6.
(4). س: الکوثر.
(5). س: الکافرون.
(6). س: النصر.
(7). س: الاخلاص.
(8). آیه 3.
(9). س: الفلق.
(10). س: الناس.
(11). آیه 4.
فصل
بدان‌که شیخ علم الدّین سخاوی در کتاب جمال القرّاء و کمال الإقراء «1» صورت عبارتی آورده که اشارت بدین معنی می‌کند بعضی از آنها که عنایت تامّ و اهتمام در این فنّ شریف و امر منیف داشته‌اند چنین گفته‌اند که آیات را شمردیم و به عدد کوفی شش هزار و دویست و سی و شش آیه آمده، و به عدد مدنیّ آخر دویست و چهارده، و به عدد مدنیّ اوّل دویست و هفده، و به عدد بصری دویست و چهار، و به عدد شامی دویست و هفت «2». و همچنین شیخ مذکور حکایت هم از این کرده که گفته که حروف قرآن را شمردیم و مجموع آنها سیصد و بیست و یک‌هزار حرف است، و تعداد کلماتش نمودم هفتادهزار کلمه است. و اللّه أعلم بالصّواب.
تمّت هذه الوقوف و الفوائد «3»، بعون الملک الرّؤف، علی ید الحقیر منوچهر الفارسی، المحتاج إلی رحمة اللّه تعالی فی الدّارین فی کلّ مطالب و مقاصد و حوائج و أمور، لا قادر بقضاء حوائجه و حوائج جمیع المخلوقات إلّا هو، غفر ذنوبه و ستر عیوبه بحقّ النّبیّ و آله الطّاهرین، فی تاریخ یوم الثّلاثاء خامس عشر شهر شعبان المعظّم سنة أربع و تسعین بعد ألف من الهجرة النّبویّة- الصّلاة و السّلام علیه و آله خیر البریّة فی دار القرار.
______________________________
(1). ر. ک: جمال القراء، ج 1، صص 481- 480.
(2). ر. ک: همان، ج 1، ص 481.
(3). س: القواعد.