- یادداشت مترجم 1
- اشاره 5
- خطر تهدید کننده حکومت اسلامی 7
- فتنه ستیزی 9
- اشاره 13
- جهاد در کنار رسول خدا 14
- اعتماد پیامبر به علی 17
- خیر اندیشی و کمک فکری به جانشینان پیامبر 19
- اجتهاد و داوری 23
- اشاره 25
- پدیده و آثار حاکمیت بنی امیه 25
- راهی ناسازگار با دین 29
- تناسب ابزار مقابله با شرایط 33
- عزل کارگزاران خلیفه سوم و گزینش کسانی دیگر 34
- اشاره 39
- شرایط و موضع گیری هایی که ابعاد تجربه امام علیه السلام را در حکومت تعیین می نمود 42
- پدیده های نو سیاسی، اجتماعی و اقتصادی 44
- ظهور دوباره عصبیت های قومی 46
- کژی و فساد 50
- شرایط رسیدن به حکومت ؛ عوامل و پی آمدها 57
- چالشهای بزرگ 62
- رویارویی های برخاسته از مواضع امام و نتایج آن 70
- نفی تبعیض قبیله ای در گزینش حاکمان 73
- لغو اصل تبعیض در توزیع بیت المال 77
- جنگهای تحمیلی (ناخواسته) 80
- واقعه جمل 83
- نبرد صفین 86
- جنگ با خوارج 93
- پندهای ناشنیده 97
- داوری تاریخ 106
- قیام عمر بن عبدالعزیز علیه حکومت اموی 109
- موضع او نسبت به بیت المال 109
- قیام یزید بن ولید علیه بنی امیه (127 ه) 117
- چکیده 120
- تغییر کارگزاران در روزگار عثمان 121
- نشانه های خیزش علیه نظام 122
- سخنان پنهان، اعتراضها و قیام 123
- خود ترجیحی و دست اندازی های بنی امیه 125
- محو اندیشه اسلامی 125
- رویارویی 127
- کُنش نو 128
- خودداری از راضی نمودن مخالفان 129
- اشاره 132
- دموکراسی اسلامی در تجربه امام علیه السلام 133
- مشارکت مردم در حکومت 135
- میزان مشارکت مردمی در انتخاب خلیفه 135
- مشارکت از گذر نظارت پیوسته بر رفتارهای حکومت 138
- مشارکت مردمی در انتخاب کارگزاران و تعریف وظایف و اختیارات 140
- ایستادگی در برابر مرزشکنی حکومت 144
- محدود کردن اختیارات 145
- ابزار ایستادگی در برابر مرزشکنی و تکلیف دینی 151
- اشاره 156
- در هم تنیدگی تکثّرگرایی سیاسی و دینی 156
- حقوق مخالفان سیاسی 158
- حمایت کامل و تنبیه مناسب 160
- گفتگوی آزاد و حقوق یکسان 161
- قضاوت منصفانه و اصولگرایی در سنجش رفتار مخالفان و احترام به حقوق ایشان 162
- تکثّرگراییِ سیاسی در پرتو آزادی اندیشه 164
- برخورد امام با مخالفان حکومت در هنگام قیام مسلّحانه و به نام دین 166
- اشاره 173
- حق مالکیت فردی 176
- آزادی فردی 180
- دیگر حقوق 185
- اشاره 188
- حکومت علی علیه السلام و اصل مساوات 189
- نمودهای پیاده نمودن اصل مساوات 190
- مساوات در دَهِش 193
- فراگیری مفهوم و نمونه ها 196
- اشاره 199
- راه های تصرف در ثروت عمومی در روزگار عثمان 199
- راه های تصرف در ثروت عمومی (بیت المال) در زمان امام علی علیه السلام 204
- مساوات در بخشش 204
- جمع آوری بیت المال / مالیات 207
- اشاره 210
- پیدایش اندیشه سازمان و حکومت سازمانی در عصر حاضر 210
- نمودهای حکومت سازمان ها در روزگار امام علیه السلام 211
- فروپاشی سازمان های حکومت در روزگار سومین خلیفه 213
- موضع امام نسبت به بنیان ها (سازمان ها) 216
- مشروعیت در برخورد با اصول 218
- نقش حکومت نهادها در پیشگیری از مرزشکنی حکومت 220
- اشاره 224
- حاکمیت و ضرورت برخوردی قانونی با مردم 225
- اطاعت آگاهانه مردم از حکومت 228
- برتری قانون بر خواست حاکمان و حکومت 232
- منافع همگانی 234
- اشاره 237
- نظارت همگانی 238
- نظارت قضایی 240
- نظارت سازمانی 241
- اشاره 246
- شیوه حکومت امام در دادگری و مساوات 248
- کثرت گرایی دینی و سیاسی 249
- حقوق سیاسی 252
- حاکمیت قانون 253
لیث بغاباتٍ شدیدٌ قسوره(1)
به هم درآویختند. علی پیش دستی کرد و ضربه ای به او وارد ساخت که سنگ، کلاه خود و سرِ او را به دو نیم کرد. مرحب با سر به زمین افتاد و علی شهر را گرفت(2)
او در فتح مکه نیز چنین بود. فتحی که از مهمترین مراحل جهاد در راه خدا شناخته می شود. پیامبر صلی الله علیه و آله به سعد بن عباده دستور داده بود در پوشش متکدیان وارد شهر شود و برخی از اهل علم نقل کرده اند که سعد در چنین وضعی گفته است: «امروز، روز حماسه است، امروز حرمت [خون]، از بین خواهد رفت.» کسی از مهاجران شنید و گفت: ای رسول خدا! ایمن از آن نیستیم که از قریش بیم به دل راه دهد. پس حضرتش صلی الله علیه و آله به علی فرمود: «خود را به او برسان و عَلَم از او بِستان و تو همان باش که آن را وارد مکه می کنی» و چنین شد.(3)
اعتماد پیامبر به علی
آن حضرت صلی الله علیه و آله به حکمت و درایت علی علیه السلام سخت باورمند بود و از همین رو در رویارویی با دشواری ها او را به یاری می طلبید. از این جا بود که چون خالد بن ولید متعرّض بنی جذیمه شد - پس از آن که پیامبر خدا او را به دعوت آن قوم فرستاده بود و وی در مقام نبرد با ایشان برآمد - علی بن ابی طالب را به جای او گمارد.
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله در مکه بود که خالد بن ولید را نزد بنی جذیمه بن عامر در غمیصاء فرستاد. آنان در جاهلیت از بنیمغیره آسیب هایی دیده، عوف، پدر عبدالرحمان بن عوف را کشته بودند. عبدالرحمان بن عوف همراه خالد بن ولید خارج شد. خالد به بنی جذیمه گفت: سلاح بر زمین گذارید. گفتند: ما علیه خدا و
1- من آنم که مادرم حیدر نامید. آمده ام با شمشیر پیمانه تان کنم. چونان شیری شرزه و ژیان در جنگلها.
2- تاریخ طبری، ج3، ص12 و پس از آن. دارالمعارف، قاهره.
3- تاریخ طبری، ج 3، ص 356.