حکومت امام علی علیه السلام صفحه 241

کشورهای پیشرفته و دموکراتیک، در عصر خلفا به ویژه دوران امام علیه السلام وجود نداشته است. در حالِ حاضر قاضی عادی صلاحیت رسیدگی به بسیاری از کارهای رئیس حکومت را ندارد. شعبی در این زمینه با بیانی روشن می گوید: علی علیه السلام زره خود را نزد مسیحی می بیند، او را نزد شُریحِ قاضی برده و در کنار او می نشیند و می گوید: این زرهِ من است، مرد مسیحی می گوید: خیر، زرهِ من است، چرا امیرالمؤمنین دروغ می گوید. شُریح به علی می گوید: آیا شاهدی (حجّتی) داری؟ فرمود: نه، در حالی که می خندید. پس مرد مسیحی زره را برداشت و اندکی دور شد سپس بازگشت و گفت: گواهی می دهم که این، حُکم (حکومت) پیامبران است. امیرمؤمنان مرا نزد قاضیِ خود آورده و قاضی او علیه او حکم می کند. آن گاه اسلام آورد و اعتراف کرد که زره در راه علی به صفین افتاده بود. علی علیه السلام از مسلمان شدن

او شاد شد و همان زره و اسبی را به او بخشید و هم او در نبرد نهروان از همراهان علی علیه السلام بوده است.(1)

نظارت سازمانی

نظارت سازمانی در رفتار و سخنان امام علیه السلام دیده شده و هدفِ آن تنها حفظ حقوق و آزادی های شهروندان در برابر خودرأیی کارگزاران و مأموران حکومت شناخته شده است. در نظر او چه این تعدّی به ثروت همگانی که حق همه در آن است یا دیگر حقوق و آزادی های مشروع مردم صورت پذیرد، یکسان است و چیزی فراتر از دیدگاه مطرح شده و مورد پذیرش در نظام های سیاسی امروز می باشد. حضرتش علیه السلام در گزینش این مأموران و مراقبان، ویژگی هایی را مورد توجه قرار می داد که بر اساس آن، آنها کسانی به دور از خیانت و جنایت بودند و از همین رو (به عنوان نمونه) در مورد پسرعمویش، ابن عبّاس، پس از اطمینان از تعدّی به