منهل العطشان فی رسم احرف القرآن صفحه 4

است. طاهر اصفهانی پس از مقدّمه و ذکر دلایل کتابت این رساله، به بیان رسم کلمات قرآن می پردازد. این بخش بیشترین حجم کتاب را به خود اختصاص داده است. در بخش خاتمه، که دارای دو فصل است، وی نخست به برخی دقائق در ضبط و علامتگذاری کلمات قرآن اشاره می کند و سپس به بحث پیرامون معنی لحن در قرآن کریم می پردازد.

مهمترین مطالب موجود در این رساله به ترتیب آنچه در آن آمده به شرح زیر است:

1. در آن دوره (قرون 8 و 9) مصاحف از نظر رسم و ضبط و عدّ آیات و تعیین انتهای آیات و اخماس و اعشار، دارای اغلاط بسیاری بودند.

2. در آن دوره، استادان فن و عالمان هریک سعی در تصحیح این اغلاط داشتند.

3. قرائت رایج در افغانستان آن

روز و بلکه معظم ممالک عجم، قرائت عاصم به هر دو روایتش بوده است.

4. ضبط رایج در افغانستان آن روز مانند ضبط هندی، که امروزه در منطقه شبه قاره هند رایج می باشد بوده است. در این شیوه بر روی مصوّتهای بلند (حروف مد) علامت سکون قرار می دهند. طاهر با این شیوه به سختی مخالفت می کند.

5. این کتاب به همراه قصیده طاهره نوشته شده و تقدیم حاکم هرات شده است.

6. طاهر در این رساله بارها از صحابه به ویژه عثمان تعریف می کند.

7. وی در فصل اوّل خاتمه، به برخی ظرائف در ضبط کلمات مصحف اشاره می کند.

از جمله آنکه حروف مد را علامت سکون ننهند، و اشکال فتحه و کسره را از حروف خود دور نیندازند، و اگر دو حرف مثلین یا متجانسین به هم رسند و اوّل ساکن باشد حروف اوّل را از علامت سکون عاری دارند و شدّه ای بر سر حرف دوّم نهند، و در منوّن منصوب علامت نصب را بر سر الف نهند نه حرفی که پیش از وی است و ...

8. علائم مدّ متّصل و مدّ منفصل هردو استحسانی است و به ترک آن شناعتی لازم نمی آید.

اصفهانی این رساله را به نام شاهرخ بهادر خان تیموری (779- 850 ه. ق) پادشاه