منهل العطشان فی رسم احرف القرآن صفحه 89

بارئکم «1» از برای سوسی «2»، و «3» ملتفت إلیه نیست. حتّی حافظ ابو عمرو که تلمیذ او است این قبول نمی کند و بر ردّش دلیل می گوید. و کم مثل هذا، و الحقّ أحقّ أن یتّبع.

فصل در ذکر هائات تأنیث که به تاء مرسومند و در مصاحف [این] روزگار نیز رعایت آن واجب است خاصّه از برای قرائت عاصم که وقف او بر همه به تاء است.

ذکر رحمت. در هفت موضع به تاء مرسوم است. در بقره أولئک یرجون رحمت «4»، و در اعراف إنّ رحمت اللّه قریب «5»، و در هود رحمت اللّه و برکاته علیکم «6»، و در مریم ذکر رحمت ربّک «7»، و در روم إلی آثار رحمت اللّه «8» [و] در زخرف یقسمون رحمت ربّک «9» و رحمت ربّک خیر. «10»

ذکر نعمت.

نعمت یازده موضع به تاء مطوّل می باید نوشت که در مصاحف چنین است. در بقره و اذکروا نعمت اللّه علیکم «11»، و در عمران «12» همچنین، و در مائده نعمت اللّه علیکم إذ همّ قوم «13»، و در ابراهیم بدّلوا نعمت اللّه «14» و إن تعدّوا نعمت اللّه لا تحصوها «15»، و در نحل و بنعمت اللّه هم یکفرون «16» [و] یعرفون نعمت اللّه «17» و اشکروا نعمت اللّه «18»، و در لقمان فی البحر بنعمت اللّه «19»، و در فاطر یا أیّها

______________________________
(1). بقره/ 54.
(2). صالح بن زیاد بن عبد الله بن اسماعیل، ابو شعیب سوسی راوی ابو عمرو بن علاء بصری است. وی به سال 261 درگذشت. (ر. ک: همان، ج 1، ص 333).
(3). ر. ک: التذکره فی القرائات الثمان، ج 1، ص 139.
(4). آیه 218.
(5). آیه 56.
(6). آیه 73.
(7). آیه 32.
(8). آیه 50.
(9). آیه 32.

(10). همان.

(11). آیه 231.

(12). آیه 103.

(13). آیه 11.

(14). آیه 28.

(15). آیه 34.

(16). آیه 72.

(17). آیه 83.

(18). آیه 114.

(19). آیه 31. منهل العطشان فی رسم أحرف القرآن(گنجینه بهارستان 2)، ص: 248

النّاس اذکروا نعمت اللّه «1»، و در و الطور فما أنت بنعمت ربّک بکاهن «2».

ذکر سنّت. سنّت پنج موضع به تاء مرسوم است. در انفال مضت سنّت الأوّلین «3»، و در فاطر فهل ینظرون إلّا سنّت الأوّلین «4» و فلن تجد لسنّت اللّه تبدیلا «5» و لن تجد لسنّت اللّه تحویلا «6»، و در غافر سنّت اللّه الّتی قد خلت فی عباده «7».

ذکر امرأت. امرأت هفت موضع به تاء مرسوم است: امرأت عمران در آل عمران «8»، و امرأت العزیز دوگانه در یوسف «9»، و امرأت فرعون در قصص

«10»، و در تحریم امرأت نوح «11» و امرأت لوط «12» و امرأت فرعون «13».

و ضابطش آن است که امرأت که با شوهرش مذکور باشد به تاء مرسوم باشد.

ذکر کلمت. و هرجا که در قرآن عظیم ذکر کلمه است آن به هاء مرسوم است غیر از تمّت کلمت ربّک الحسنی در اعراف «14». امّا کلمت ربّک در انعام «15»، و حقّت کلمت ربّک در یونس «16» و غافر «17»، و حقّت علیهم کلمت ربّک در آخر یونس «18». هر چهار را به جمع و افراد خوانند «19» و در مصاحف به تاء مطوّل نوشته اند و هرکه به جمع خوانده وقف او بر تاء مقرّر است. و اگرچه ثانی یونس را در مصاحف عراق به هاء نوشته، و حرف غافر را نیز در بعضی مصاحف به هاء نوشته امّا عمل بر تاء است چنانچه در سایر مصاحف نوشته. و اللّه أعلم.

لعنت، دو موضع به تاء مطوّل نوشته شده: در عمران فنجعل لعنت اللّه «20» و در نور

______________________________
(1). آیه 3.
(2). آیه 29.
(3). آیه 38.
(4). آیه 43.
(5). همان.
(6). همان.
(7). آیه 85.
(8). آیه 35.
(9). آیات 30 و 51.

(10). آیه 9.

(11). آیه 10.

(12). همان.

(13). آیه 11.

(14). آیه 137.

(15). آیه 115.

(16). آیه 33.

(17). آیه 6.

(18). آیه 96.

(19). در انعام نافع و ابن کثیر و ابو عمرو و ابن عامر و ابو جعفر کلمات و بقیّه کلمه خوانده اند. در بقیّه موارد نافع و ابن عامر و ابو جعفر کلمات و بقیّه کلمه خوانده اند.

(20). آیه 61.