منهل العطشان فی رسم احرف القرآن صفحه 99

گفته ایم در قصیده نظم الجواهر اگر کسی خواهد از آنجا کشف کند. و اللّه أعلم.

فصل دوّم [در معنی لحن]

در صدر نسخه معنی لحن که از قول عثمان مروی است به آخر حواله رفته بود. این زمان هنگام آن است که در وی شروع کنیم. منقول است که چون مصاحف را تمام کردند پیش عثمان بردند. او نگاه کرد و گفت: «أحسنتم و أجملتم، أری به لحنا ستقیمه العرب بألسنتها» یعنی: نیکو کردید کتابت مصحف را، و در آن خطایی و غلطی می بینم زود باشد که عرب آن را به زبان خود راست دارند. «1»

حذّاق صنعت مثل حافظ ابو عمرو و غیره از متقدّمان و متأخّران این را سه جواب گفته. یکی آنکه این خبر از عثمان به صحّت نپیوسته از برای آنکه اسنادش مضطرب و مختلط و منقطع است و [به] یحیی بن یعمر «2» و عکرمه «3» می رسد و هیچ کدام از ایشان از عثمان نشنیده اند و او را نیز ندیده اند. و باز یک مصحف را ننوشته اند هشت مصحف نوشتند این لحن که عثمان آنرا نسبت به مصحف کرد در بعضی «4» از مصحف دید یا در همه؟ اگر در بعضی

دید پس لحن در بعضی دیگر ثابت شود و کسی دیگر نکرده است که

______________________________
(1). درباره صحّت این سخن و انتساب آن به عثمان نظرات مختلفی وجود دارد. (ر. ک: رسم المصحف، صص 212- 223).
(2). ابو سلیمان یحیی بن یعمر بصری از تابعین جلیل القدر است. وی قرآن را به ابن عمر، و ابن عباس و ابو الاسود دؤلی عرضه داشت. بخاری در تاریخ خود درباره او می گوید وی نخستین کسی است که مصاحف را نقطه گذاری کرد. وی پیش از سال 90 ه. ق درگذشت (ر. ک: غایه النهایه، ج 2، ص 381).
(3). عکرمه ملازم ابن عباس است. از او روایاتی در قرائت قرآن نقل شده است. او متهم است که از خوارج دفاع می کرده است. بخاری او را مورد اعتماد دانسته ولی ابن مجاهد و ابن سیرین او را دروغ گو می نامند. وی به سال 105 یا 106 یا 107 هجری درگذشت. (ر. ک: همان، ج 1، ص 515).
(4). س: که بعضی.