- پیشگفتار 1
- فصل اوّل تحلیلی پیرامون مثالهای قرآن 5
- رابطه ماه مبارک رمضان با قرآن 6
- چرا قرآن «مثال» زده است؟ 7
- مثلهای عملی و لسانی 8
- هدف از مثَلَها، از زبان قرآن 10
- اهمّیّت پیام مثل 11
- شرح و تفسیر آیه 12
- اشتباه منافقان 14
- جاذبه قرآن و نجات مسلمانان 15
- نمونه دیگری از تأثیر قرآن 16
- پیامهای آیه 17
- 2- دو حجاب بزرگ: کثرت نعمت و عادت به آن 18
- 3- هدایت و ضلالت در قرآن 19
- معنای هدایت و ضلالت 20
- فصل دوّم اوّلین مثال: مثال منافقان 23
- شرح و تفسیر آیه شریفه 24
- پیامهای آیه 26
- 2- صورتهای نفاق 26
- 3- نشانههای نفاق 27
- 4- تاریخچه منافقان 27
- چهره منافقان در قرآن 28
- خطر منافقان از دیدگاه پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله 29
- 6- «نور» و «ظلمات» 30
- 5- تعبیر به «نار» در قرآن 30
- 7- تفسیر آیه 18 «صُمٌ بُکْمٌ عُمْیٌ فَهُمْ لا یَرْجِعُونَ» 31
- 8- منشأ «نفاق» 34
- تنوّع مثالهای قرآن 38
- فصل سوّم: دوّمین مثال: تشبیهی دیگر برای منافقین 38
- شرح و تفسیر آیات 41
- پیامهای آیه 43
- 2- تفاوت این دو مَثَل 44
- 3- جهان منافق یا نفاق جهانی 45
- 4- پیدایش منافقان در اسلام 46
- اشاره 47
- اوّل- استهزا و شوخی گرفتن دین 47
- مراحل مبارزات دشمنان اسلام با اسلام 47
- سوّم- محاصره اقتصادی و قطع ارتباطات 48
- دوّم- نسبت «سحر» و «شعر» 48
- چهارم- نفشه سوء قصد به جان پیامبر صلی الله علیه و آله 49
- پنجم- جنگهای متوالی با مسلمانان 50
- ششم- توسّل به خطرناکترین سلاح: «نفاق» 53
- نتایج مَثَلها 54
- سعید بن جبیر به هنگام مرگ 56
- فصل چهارم سوّمین مثال: قساوت قلب 58
- داستان گاو بنی اسرائیل 59
- شرح و تفسیر آیه شریفه 60
- قلب مصنوعی آینهای برای عظمت قلب انسان 62
- تعبیر قرآن از دلهای بنی اسرائیل: «سختتر از سنگ» 65
- تسبیح تمام موجودات جهان 66
- قساوت 67
- علم و عاطفه وجه تمایز انسان از حیوان 69
- دنیای بی عاطفهها 69
- دین و مذهب، تقویت کننده عواطف 70
- عوامل قساوت در قرآن 71
- قساوت در روایات اسلامی 73
- فصل پنجم چهارمین مثال: مثال کفّار 78
- مانع بزرگ در دعوت پیامبران: «تقلید کورکورانه» 78
- شرح و تفسیر آیه شریفه 171 سوره بقره 80
- پیامهای آیه 81
- اشاره 83
- تقلید در قرآن 83
- اقسام تقلید 83
- فصل ششم: پنجمین مثال: انفاق 86
- راههای درمان فقر 87
- راه حلّ اسلام 88
- «انفاق» راهی برای فقرزدایی 89
- پیامهای آیه 91
- 2- منظور از «حبّه» در آیه شریفه 93
- 3- منظور از «یُضاعفُ» در آیه شریفه 94
- عالیترین نمونه انفاق در قرآن 95
- 4- بررسی «مشبّه» در آیه انفاق 99
- پرورش مال انفاق شده در کلام پیامبر صلی الله علیه و آله 102
- «انفاق» در تعبیرات زیبای قرآن 104
- فصل هفتم: ششمین مثال: انفاقهای همراه با اذیّت و آزار 108
- شرح و تفسیر آیه 109
- پیامهای آیه 111
- سیره امامان در انفاق و بخشش 114
- صدقه بازدارنده مرگهای بد 116
- فصل هشتم: هفتمین مثال: «انفاق» های شایسته 118
- شرح و تفسیر آیه 118
- پیامهای آیه 120
- راههای انفاق و کمک به دیگران 123
- زهی سعادت که نصیب انسان شده است! 126
- آداب انفاق 128
- فصل نهم: هشتمین مثال: عاقبت امور 134
- مفسّران در تفسیر آیه مثل اقوالی دارند: 135
- عاقبت این شخص ختم به شر شد! 139
- پیام آیه مَثَل: «احباط و تکفیر» 140
- استدلالی بر وجود احباط و تکفیر 141
- فصل دهم: نهمین مثال: رباخواران 143
- رابطه این آیه با آیات قبل 144
- شرح و تفسیر 145
- پیامهای آیه 147
- 2- تناسب جرمها و مجازاتها 148
- فلسفه تحریم ربا 149
- رابطه «اخلاق» و «اقتصاد» در اسلام 149
- اسوه اخلاق در ارزشهای اخلاقی 152
- علی علیه السلام و هدیه شبانه 154
- مباحث تکمیلی آیه 156
- 2- آیا فعّالیّت بانکها بدون رباخواری ممکن است؟ 157
- 3- حکم سپردهها و وامها 158
- 4- آیاتی دیگر درباره ربا 160
- فصل یازدهم دهمین مثال: خلقت شگرف حضرت عیسی بن مریم علیهما السلام 163
- شرح و تفسیر 163
- قدرت خداوند در کلام امیر المؤمنین علیه السلام 164
- داستان پیدایش انسان 166
- نظر قرآن درباره پیدایش انسان 167
- شرح و تفسیر 169
- فصل دوازدهم یازدهمین مثال: انفاقهای کفّار 169
- پیامهای آیه 171
- عبرت بگیرید 176
- شأن نزول آیه 178
- فصل سیزدهم دوازدهمین مثال: مثال کفر و ایمان 178
- «حیات و زندگی» چیست؟ 180
- اقسام حیات و زندگی 182
- منظور از حیات در آیه مثل 182
- چرا عرب جاهلی را مرده میپندارند؟ 183
- آثار و برکات نور 184
- اشاره 184
- نور فرقان 185
- تقوا ثمره روزه و فرقان میوه تقوا 186
- زیبا جلوه کردن اعمال زشت در نظر کفّار 186
- فصل چهاردهم: سیزدهمین مثال: شرح صدر 187
- پیامهای آیه 188
- شرح و تفسیر 188
- 2- اعجاز علمی قرآن در آیه مَثَل 190
- 3- شرح صدر 191
- پیامبر صلی الله علیه و آله و همسایه یهودی 192
- فصل پانزدهم: چهاردهمین مثال: مبدأ و معاد 194
- جسمانی و روحانی بودن معاد 196
- شرح و تفسیر آیه 198
- میوههای مختلف از آب و هوا و زمین واحد! 199
- آثار معاد 200
- فصل شانزدهم: پانزدهمین مثال: بلد طیّب 202
- شرح و تفسیر مثال پانزدهم 204
- پیامهای آیه 205
- این مثل برای چه کسانی است؟ 205
- 2- قرآن و وحی برای کفّار نتیجه معکوس میدهد! 206
- مردم سه دستهاند 207
- قابلیّت، اکتسابی یا جبری؟ 209
- فصل هفدهم: شانزدهمین مثال: عالم منحرف 212
- شأن نزول آیه 213
- شرح و تفسیر 214
- پیام آیه خطر دانشمندان منحرف 217
- عالم و دانشمند دینی از دیدگاه امام حسن عسگری علیه السلام 218
- فصل هجدهم: هفدهمین مثال: مسجد ضرار 221
- شرح و تفسیر 223
- ابو عامر نصرانی، دشمن کینه توز اسلام 224
- فرمان تخریب مسجد ضرار 226
- پیامهای آیه 227
- فصل نوزدهم: هجدهمین مثال: زندگی زودگذر دنیا 229
- شرح و تفسیر 230
- فلسفه مثل 233
- پیامهای آیه 236
- فصل بیستم: نوزدهمین مثال: مَثَل کافر و مؤمن 239
- شرح حال مؤمنان 240
- شرح حال کافران 240
- شرح و تفسیر آیه مثل 242
- اشاره 242
- چشم، یکی از بزرگترین آیات الهی 243
- گوش آیتِ دیگر خداوند 244
- کفّار فاقد ابزار شناخت هستند 245
- چگونه حجابها را از خود برهانیم؟ 247
- علامتهای مؤمن 247
- فصل بیست و یکم: بیستمین مثال: توسّل به ما سوی اللَّه 249
- برق آسمانی و ابرهای بارانزا 250
- «رعد آسمانی» نشانهای از عظمت خدا 251
- چگونه «برقِ» آسمان سبب نزول باران میشود؟ 251
- شرح و تفسیر آیه مثل 254
- پیامهای آیه 256
- 2- أشکال مختلف بتپرستی. 258
- دعا از دیدگاه قرآن و روایات 260
- دعا برترین عبادت 261
- دعا در آئینه روایات 263
- راز اهمیّت دعا در اسلام 264
- رابطه «دعا» و «تربیت» 265
- موانع و شرایط استجابت دعا 268
- اجابت برخی از دعاها به مصلحت انسان نیست! 275
- دو سؤال مهم درباره دعا 276
- فصل بیست و دوم: بیست و یکمین مثال: مثال حقّ و باطل 279
- شرح و تفسیر 280
- پیامهای آیه 281
- اشاره 281
- 1- تعریف حق و باطل 281
- 3- وسعت حق و باطل 283
- 2- نشانههای حق و باطل 283
- 4- سرانجام مبارزه حق و باطل 284
- 5- مبارزه حق و باطل همیشگی است 284
- 6- چگونگی پیدایش باطل 285
- مصادیق حق چیست و کیست؟ 286
- حق و باطل از نگاه آیات و روایات 286
- عمر کوتاه «باطل» و دولت پایدار «حق» 288
- حق تلخ و باطل شیرین است! 289
- باطل همواره در لباس حق جلوه میکند 290
- علی علیه السلام محور حق 291
- فصل بیست و سوم: بیست و دومین مثال: تقوا برات بهشت 293
- شرح و تفسیر آیه 293
- مراحل چهارگانه قبل از ولادت 294
- عجایبی از عالم جنین 295
- مراحل چهارگانه کمال انسان 296
- پیام مهم آیه 299
- شرح و تفسیر آیه مثل 299
- فصل بیست و چهارم: بیست و سومین مثال: اعمال کافران 301
- ارتباط آیه مَثَل با آیات قبل 301
- شرح و تفسیر: 302
- فواید خاکستر 303
- پیامهای آیه 305
- چرا ایمان و ولایت شرط صحّت اعمال است؟ 307
- 2- دومین پیام این است که آدمهای بیایمان، انگیزههای معنوی ندارند؛ 309
- إحباط در قرآن 310
- حبط در جهان طبیعت 312
- فصل بیست و پنجم: بیست و چهارمین و بیست و پنجمین مثال: کلمه «طیّبه» و «خبیثه» 315
- ارتباط آیات مَثَل با آیات پیشین 316
- شرح و تفسیر 317
- نکته مهم خداشناسی 319
- «کلمه طیّبه» چیست؟ 321
- کلمه طیّبهای از امام حسن مجتبی علیه السلام 322
- فصل بیست و ششم: بیست و ششمین مثال: مثال والایی برای خداوند 324
- ارتباط آیه مَثَل با آیات قبل 328
- چرا عرب جاهلیّت دختران خود را میکشت؟ 328
- دختر دسته گل است 330
- ارتباط آیه مثل با آیات قبل 333
- فصل بیست و هفتم: بیست و هفتمین مثال: بتپرستان و خداپرستان 333
- انگیزه پرستش 334
- پیامهای آیه 336
- 2- بردگیهای مدرن 339
- حضرت یوسف علیه السلام انسانی آزاده 340
- علی علیه السلام آزادمردی دیگر 341
- فصل بیست و هشتم: بیست و هشتمین مثال: مشرک و مؤمن 344
- شرح و تفسیر 344
- پیام آیه: شرک و بتپرستی در قرن بیستم. 347
- فصل بیست و نهم: بیست و نهمین مثال: تازهمسلمانان سست ایمان 353
- شرح و تفسیر 354
- پیامهای آیه شریفه 355
- اهمیّت وفای به عهد و پیمان 357
- فصل سی ام: سیامین مثال: کفران نعمت 360
- شرح و تفسیر 361
- پیامهای آیه 365
- 2- آیا «قریه» در مَثَل وجود خارجی داشته است؟ 367
- 4 مشرک از خود ارادهای ندارد. 368
- شرح و تفسیر 368
- 3 این همه روایات در مذمّت دنیا چرا؟ 368
- 2 هدف از آفرینش 368
- پیامهای آیه 368
- 3 دقّت در انتخاب دوست 368
- 2 منظور از «ریح» در آیه، شیطان سرکش است. 368
- دورنمای بحث 368
- 2 منظور از «یَهْدِی اللَّهُ لِنُورِهِ مَنْ یَشاءُ» چیست؟ 368
- 2 بی اعتباری دنیا 368
- مثال پنجاه و ششم: استقامت همسر فرعون 368
- ب: کار شکنی منافقین در حدیبیّه 368
- دورنمای بحث 368
- مثال چهل و نهم: مثالی دیگر برای زندگی دنیا 368
- دورنمای بحث 368
- اراده، عامل اصلی افعال و کردار! 368
- روشهای مبارزه با بت پرستی 368
- شرح و تفسیر 368
- مثال سی و ششم: بت پرستی 368
- شرح و تفسیر 368
- معرّفی اجمالی سوره حجرات 368
- 3 برنامهریزی در کارهای تبلیغی 368
- پیامهای آیه 368
- چرا حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله را شاعر میخواندند؟ 368
- اشاره 368
- تاریخ یهود در مدینه 368
- 2 اتّحاد رمز پیروزی 368
- دور نمای بحث 368
- مثال چهلم: پستترین انسانها 368
- اشاره 368
- دور نمای بحث 368
- پیامهای آیات هیجده گانه 368
- علی علیه السلام مصداق کامل آیه مثل 368
- مثال سی و سوم: زندگی دنیا 368
- 3 نکته تعبیر به «اسفار» نه «کتاب» 368
- منظور از نور خدا چیست؟ 368
- شرح و تفسیر 368
- دور نمای بحث 368
- توصیف اصحاب پیامبر صلی الله علیه و آله در تورات 368
- دور نمای بحث 368
- الف: داستان إفک! 368
- شرح و تفسیر 368
- مثل اصحاب پیامبر صلی الله علیه و آله در انجیل 368
- مثال سی و هشتم: سراب زندگی 368
- بررسی اجمالی سوره تحریم 368
- آثار ایمان به نزدیکی خداوند 368
- مثال پنجاه و نهم: افراد بخیل 368
- بحث تکمیلی 368
- شرح و تفسیر 368
- پیامهای آیه: 368
- مؤمن کیست؟ 368
- پیام آیه 368
- دور نمای بحث 368
- 3 رابطه «گناه» و «قطع روزی» 368
- دورنمای بحث 368
- شرح و تفسیر 368
- برده داری از دیدگاه اسلام 368
- پیام تربیتی آیات مذکور 368
- 2 «ظُلُماتٌ بَعْضُها فَوْقَ بَعْضٍ» اشاره به چیست؟ 368
- تحلیل روایات 368
- نگاهی به آیات قبل از آیه مثل 368
- دور نمای بحث 368
- 1 از کمی نفرات نترسید 368
- دور نمای بحث 368
- مثال پنجاهم و پنجاه و یکم: یهود 368
- 4 هدایت، قابلیّت لازم دارد. 368
- دور نمای بحث 368
- اشاره 368
- 4 توحید حاکمیّت 368
- مباحث تکمیلی 368
- مباحث تکمیلی 368
- 2 چرا «حمار»؟ 368
- قصّه ایمان آوردن آسیه 368
- شرح و تفسیر 368
- 2 نشانه ایمان 368
- اوصاف منافقین 368
- پیامهای آیات فوق 368
- 5 آیه مثل شامل هر عالم بی عملی میگردد! 368
- مثال پنجاه و دوم: جاذبه فوق العاده قرآن 368
- 3- ایجاد قدرت و حرکت 368
- از تاریخ عبرت بگیریم 368
- شرح و تفسیر 368
- اشاره 368
- پیامهای آیه 368
- ارتباط آیات مثل با آیات پیشین 368
- دورنمای بحث 368
- پیامهای آیه: 368
- الف- تفسیر فلسفی آیه نور 368
- 3 غیبت در لباس تقدّس! 368
- ترسیم چهره عالمان بی عمل در روایات 368
- مباحث تکمیلی 368
- قبح و زشتی فوق العاده غیبت 368
- شرح و تفسیر 368
- شکستن ارزشهای کاذب از اهداف انبیاست 368
- شرح و تفسیر 368
- عاقبت انسان مغرور 368
- ج: ترور نافرجام پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله توسّط منافقان! 368
- توحید خمیرمایه اصول و فروع دین 368
- اشاره 368
- شرح و تفسیر آیه مثل 368
- شرح و تفسیر 368
- اشاره 368
- پیامهای آیه 368
- 4 تاریخ گذشتگان چراغ راه آیندگان 368
- شرح و تفسیر 368
- 2 سخنی از امام کاظم علیه السلام 368
- مثال سی و پنجم: توحید و شرک 368
- 3 تکیه بر منافقان خطاست! 368
- شأن نزول آیه مثل 368
- داستان تحریم 368
- شرح و تفسیر 368
- اهمّیّت توحید 368
- 2 خود مان را فریب ندهیم! 368
- دور نمای بحث 368
- 2- آیا مگس موجود کوچکی است؟ 368
- آیا تکیه بر غیر خدا، تکیه بر تار عنکبوت نیست؟ 368
- 4 ارزش علم و دانش 368
- مثال پنجاه و هشتم: تصویری از مؤمنان و کافران 368
- مراتب ایمان! 368
- مباحث تکمیلی: 368
- تفاوت این آیه و آیه 24 سوره یونس 368
- شرح و تفسیر 368
- جاذبه شگفتانگیز قرآن 368
- پیامهای آیه 368
- پیامهای آیه 368
- عزّت در سایه ایمان 368
- سیری در آیات قبل از آیه مثل 368
- پیام آیه 368
- مثال پنجاه و سوم: عالمان بی عمل 368
- پیشگفتار 368
- 2 توحید صفات 368
- پیام آیه 368
- مثال چهل و پنجم: عیسای مسیح علیه السلام 368
- ماهیّت بت پرستی 368
- دور نمای بحث 368
- پیام آیه 368
- 4 لجاجت یا باز گشت؟ 368
- دورنمای بحث 368
- دور نمای بحث 368
- پیامهای آیه 368
- دور نمای بحث 368
- 2 دنیا از دیدگاه روایات 368
- شأن نزول آیات فوق 368
- چراغ در طول تاریخ 368
- هیبت و عظمت قرآن 368
- 5 شیطان و منافقین در یک مسیر حرکت میکنند! 368
- پیام آیه 368
- 3- تقوی و پرهیز کاری 368
- مرض غرور را از دو راه میتوان درمان کرد: 368
- مثال پنجاه و چهارم: ویژگیهای منافقان 368
- پیامهای آیه 368
- 2 «باقیات صالحات» چیست؟ 368
- ب- تفسیر روایی آیه نور 368
- شرح و تفسیر آیه مثل 368
- 2 مثال مذکور شامل همه اصحاب پیامبر صلی الله علیه و آله نمیشود! 368
- 2 ممنوعیّت جدال 368
- مثال چهل و ششم: اصحاب پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم 368
- مثال سی و دوم: مستکبران و مستضعفان 368
- 2 خطرات منافقین 368
- علی علیه السلام نمونه کامل ویژگیهای پنجگانه 368
- دورنمای بحث 368
- 3 توحید افعالی 368
- 3 اسباب تذکّر 368
- مثال چهل و هفتم: غیبت 368
- مثال چهل و هشتم: نزدیکی خدا به انسان 368
- 3 مشرک آرامش ندارد. 368
- زندگی دنیا به چه چیز تشبیه شده است؟ 368
- د: اجتماع منافقان در سقیفه! 368
- حجاب مستور چیست؟ 368
- این آیه مشتمل بر دو مثال است 368
- شرح و تفسیر 368
- پیامهای آیه 368
- پیامهای آیه: 368
- 2 اسلام، دین کیفیّت است نه کمّیّت 368
- شرح و تفسیر آیه مثل 368
- اهمّیّت توحید 368
- شرح و تفسیر 368
- غوغاسالاری نشانه جاهلیّت 368
- 3 جبر یا اختیار؟ 368
- پیام آیه 368
- شرح و تفسیر 368
- دور نمای بحث 368
- شرح و تفسیر 368
- 3 فلسفه مثال به حیوانی ضعیف 368
- مثال چهل و چهارم: شرک و توحید 368
- مشکلات و معایب حرکت خزندگان 368
- اشاره 368
- اشاره 368
- مباحث تکمیلی 368
- مثال چهل و سوم: پیروزی اقلّیّت و شکست اکثریّت 368
- پلی به سوی توحید در ماه توحید 368
- 2- اثر تربیت 368
- ایمان سرچشمه همه خوبیها 368
- چگونه ایمان خود را تقویت کنیم؟ 368
- مثال چهل و یکم: تکیه بر غیر خدا 368
- 2 هدف از بلاها و عذابها 368
- 2 ندای حق را باید گوش داد! 368
- شرح و تفسیر 368
- آیا مثال زدن برای ذات خداوند جایز است؟ 368
- پیام آیه 368
- شأن نزول 368
- دورنمای بحث 368
- مباحث تکمیلی 368
- دورنمای بحث 368
- مثال پنجاه و هفتم: مریم بنت عمران 368
- دور نمای بحث 368
- معنای «مثال» در استعمالات قرآن 368
- پیامهای آیه 368
- 2 تار عنکبوت یکی از آیات بزرگ الهی 368
- مثال پنجاه و پنجم: میزان، ضابطه است نه رابطه! 368
- مثال سی و نهم: اعمال مشرکان 368
- 2- دقّت در اسرار آفرینش 368
- مسحور یعنی چه؟ 368
- شرح و تفسیر 368
- اسلحه منکران خدا 368
- پیامهای آیه 368
- دور نمای بحث 368
- دور نمای بحث 368
- مثال سی و یکم: مثالهای کافران 368
- شرح و تفسیر 368
- مثال سی و هفتم: ذات بیمانند خدا 368
- 5 توحید مالکیّت 368
- 4- رفع موانع حیات 368
- دور نمای بحث 368
- 3 شکنجه عامل تکامل یا وسیله شکست! 368
- پیامهای آیه 368
- 4 ولیّ مؤمنان کیست؟ 368
- مثال چهل و دوم: توحید مالکیّت 368
- عبرت بگیرید! 368
- 2 سرچشمه اختلاف جهل و نادانی است. 368
- مثال سی و چهارم: تنوّع مثالهای قرآن 368
- اشاره 368
- شرح و تفسیر 368
- 1- آشنایی با قرآن 368
- پیام آیه 368
- پیامهای آیه 368
- شرح و تفسیر 368
- دور نمای بحث 368
- شاخههای توحید 368
- چیزهایی که به نور تشبیه شده است 368
- 1- آیا در آیه مثل تشبیهی وجود دارد؟ 368
- مباحث تکمیلی 368
- دورنمای بحث 368
- آیا آیه فوق از امثال القرآن است؟ 368
- تفاوت این مثال با مثالهای قبل 368
- معیار سنجش نفاق 368
- رابطه «تسبیح» و «توبه» 368
- پیامهای آیه: 368
- شرح و تفسیر 368
- مثال شصتم: موضعگیری در مقابل سخن حق 368
- 1- اثر هدایت 368
- واقعیّتهای نهفته در برچسبها 368
- دور نمای بحث 368
- آیا آیه مورد بحث جزء امثال القرآن است؟ 368
- چرا آسیه تقیّه نکرد؟ 368
- 4- توسّلات و دعا 368
- 1 توحید ذات 368
است. بخاطر این آثار است که قرآن از مثلها بهره گرفته است.
هدف از مثَلَها، از زبان قرآن
در آیاتی از قرآن، هدف از مثلهای قرآنی بیان شده است؛ به سه نمونه از آن توجّه کنید:
1- در آیه 25 سوره ابراهیم پس از این که کلمه «طیّبه» را به «شجره طیّبه» تشبیه میکند- که بحث آن خواهد آمد- در آخر آیه میفرماید: «وَ یَضْرِبُ اللّهُ الامْثالَ لِلْنّاسِ لَعَلَّهُمْ یَتَذَکَّرُونَ» خداوند برای مردم مَثَلها میزند، شاید متذکّر شوند.
بنابراین آیه، هدف از «مَثَل» تذکّر و یادآوری است.
2- در آیه 21 سوره حشر بعد از تشبیه قلب انسانهای سیاه دل، به کوهها و این که اثر قرآن بر کوهها بیشتر از تأثیر آن بر قلب بعضی از انسانها است؛ میفرماید:
«وَ تِلْکَ الْامْثالُ نَضْرِبُهَا لِلنَّاسِ لَعَلَّهُمْ یَتَفَکَّرُونَ» ما این مَثَلها را برای مردم بیان میکنیم، شاید تفکّر و اندیشه کنند. بر اساس این آیه شریفه، هدف از «مثل» تفکّر و اندیشیدن است.
3- در آیه 43- 40 سوره عنکبوت، پس از این که کسانی را که غیر خدا را ولیّ خود قرار دادهاند، به عنکبوتی تشبیه میکند که به تارهای خود اعتماد و اتّکا دارد؛ میفرماید: «وَ تِلْکَ الْامْثالُ نَضْرِبُهَا لِلنَّاسِ وَ ما یَعقِلُهَا الّا الْعالِمُونَ» ما این مثلها را برای مردم میزنیم و لکن این مَثَلها را جز عالمان و اندیشمندان درک نمیکنند. طبق این آیه شریفه، هدف از «مَثَل» تفکّر عالمانه است.
از آیات یاد شده نتیجه گرفته میشود که سه مرحله را در تأثیرگذاری مثلها بر انسان میتوان شناخت:
اوّل: مرحله تذکّر و یادآوری است که حقیقت پیام الهی در خاطر مرور میشود؛
دوّم: مرحله اندیشه و تفکّر است که به موضوع مثل و حکمت آن اندیشه میشود؛
و سوّم: مرحله ادراک است که با تفکّر، حقایق شناخته و درک شود. «1»
______________________________
(1)- دو احتمال دیگر را نیز میتوان در نظر گرفت: اوّل تقسیم مثلها به نتیجه: مثلهایی که موجب تذکّر میشود، مثلهایی که باعث تفکّر میشود و مثلهایی که موجب ادراک میشود. دوّم: تقسیم مَثَلها به مخاطب: مخاطبین سه دستاند و هر کدام از اقسام مثل به گروهی از مردم مربوط میشوند.