مثالهای زیبای قرآن: (امثال القرآن) صفحه 148

است. در صورتی که از نظر علمی ثابت شده است که جنون عامل دیگری دارد. از این رو مفسّران در تفسیر این آیه نظرات مختلفی دارند که به بعضی از آنها اشاره می‌شود:

الف- خداوند در این آیه، طبق عقیده و فرهنگ مخاطبان زمان پیامبر صلی الله علیه و آله سخن گفته است؛ زیرا عرب‌ها در آن زمان بر این عقیده بودند که جنون از شیطان گرفته می‌شود و به عبارت دیگر، شیطان در فرد مجنون نفوذ می‌کند، به همین جهت قرآن آن را کنایه از جنون دانسته است.

ب- مراد معنای حقیقی جمله است نه کنایی آن. نسبت جنون به شیطان از این جهت است که خداوند مجازات این انسان‌های گنهکار را، سلطه شیطان بر آنها قرار داده است؛ و تسلّط شیطان سبب نگرانی و جنون آنها می‌گردد.

2- تناسب جرم‌ها و مجازات‌ها

بعضی از مفسّران معتقدند: مجازاتی که در قرآن مجید برای گناهی مشخص شده است، با آن گناه مناسبت دارد؛ مثلًا مجازاتی که برای رباخواران بیان شده، با عمل ربا ارتباط دارد؛ زیرا همان گونه که رباخوار با عمل زشت خود اقتصاد یک جامعه را از تعادل خارج می‌سازد و چرخ اقتصاد را از حرکت باز می‌دارد، خود او نیز در جهان آخرت به همین سرنوشت گرفتار خواهد شد.

در روایتی از امام باقر علیه السلام نقل شده است که حضرت فرمودند: «الظُّلْمُ فِی الدُّنْیا هُوَ الظُّلُماتُ فِی الآخِرَةِ» ظلم در دنیا سبب تاریکی آخرت است. «1»

در این روایت نیز گناه ظالم با مجازات آخرتش مناسبت دارد؛ چه این که ظالم با ظلم خود، جهان را در نظر مظلوم تیره و تار می‌کند. بر همین اساس خود ظالم نیز مجازاتش تیرگی و ظلمت در آخرت است.