- پیشگفتار 1
- فصل اوّل تحلیلی پیرامون مثالهای قرآن 5
- رابطه ماه مبارک رمضان با قرآن 6
- چرا قرآن «مثال» زده است؟ 7
- مثلهای عملی و لسانی 8
- هدف از مثَلَها، از زبان قرآن 10
- اهمّیّت پیام مثل 11
- شرح و تفسیر آیه 12
- اشتباه منافقان 14
- جاذبه قرآن و نجات مسلمانان 15
- نمونه دیگری از تأثیر قرآن 16
- پیامهای آیه 17
- 2- دو حجاب بزرگ: کثرت نعمت و عادت به آن 18
- 3- هدایت و ضلالت در قرآن 19
- معنای هدایت و ضلالت 20
- فصل دوّم اوّلین مثال: مثال منافقان 23
- شرح و تفسیر آیه شریفه 24
- 2- صورتهای نفاق 26
- پیامهای آیه 26
- 3- نشانههای نفاق 27
- 4- تاریخچه منافقان 27
- چهره منافقان در قرآن 28
- خطر منافقان از دیدگاه پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله 29
- 6- «نور» و «ظلمات» 30
- 5- تعبیر به «نار» در قرآن 30
- 7- تفسیر آیه 18 «صُمٌ بُکْمٌ عُمْیٌ فَهُمْ لا یَرْجِعُونَ» 31
- 8- منشأ «نفاق» 34
- فصل سوّم: دوّمین مثال: تشبیهی دیگر برای منافقین 38
- تنوّع مثالهای قرآن 38
- شرح و تفسیر آیات 41
- پیامهای آیه 43
- 2- تفاوت این دو مَثَل 44
- 3- جهان منافق یا نفاق جهانی 45
- 4- پیدایش منافقان در اسلام 46
- اوّل- استهزا و شوخی گرفتن دین 47
- مراحل مبارزات دشمنان اسلام با اسلام 47
- اشاره 47
- سوّم- محاصره اقتصادی و قطع ارتباطات 48
- دوّم- نسبت «سحر» و «شعر» 48
- چهارم- نفشه سوء قصد به جان پیامبر صلی الله علیه و آله 49
- پنجم- جنگهای متوالی با مسلمانان 50
- ششم- توسّل به خطرناکترین سلاح: «نفاق» 53
- نتایج مَثَلها 54
- سعید بن جبیر به هنگام مرگ 56
- فصل چهارم سوّمین مثال: قساوت قلب 58
- داستان گاو بنی اسرائیل 59
- شرح و تفسیر آیه شریفه 60
- قلب مصنوعی آینهای برای عظمت قلب انسان 62
- تعبیر قرآن از دلهای بنی اسرائیل: «سختتر از سنگ» 65
- تسبیح تمام موجودات جهان 66
- قساوت 67
- علم و عاطفه وجه تمایز انسان از حیوان 69
- دنیای بی عاطفهها 69
- دین و مذهب، تقویت کننده عواطف 70
- عوامل قساوت در قرآن 71
- قساوت در روایات اسلامی 73
- فصل پنجم چهارمین مثال: مثال کفّار 78
- مانع بزرگ در دعوت پیامبران: «تقلید کورکورانه» 78
- شرح و تفسیر آیه شریفه 171 سوره بقره 80
- پیامهای آیه 81
- اشاره 83
- اقسام تقلید 83
- تقلید در قرآن 83
- فصل ششم: پنجمین مثال: انفاق 86
- راههای درمان فقر 87
- راه حلّ اسلام 88
- «انفاق» راهی برای فقرزدایی 89
- پیامهای آیه 91
- 2- منظور از «حبّه» در آیه شریفه 93
- 3- منظور از «یُضاعفُ» در آیه شریفه 94
- عالیترین نمونه انفاق در قرآن 95
- 4- بررسی «مشبّه» در آیه انفاق 99
- پرورش مال انفاق شده در کلام پیامبر صلی الله علیه و آله 102
- «انفاق» در تعبیرات زیبای قرآن 104
- فصل هفتم: ششمین مثال: انفاقهای همراه با اذیّت و آزار 108
- شرح و تفسیر آیه 109
- پیامهای آیه 111
- سیره امامان در انفاق و بخشش 114
- صدقه بازدارنده مرگهای بد 116
- فصل هشتم: هفتمین مثال: «انفاق» های شایسته 118
- شرح و تفسیر آیه 118
- پیامهای آیه 120
- راههای انفاق و کمک به دیگران 123
- زهی سعادت که نصیب انسان شده است! 126
- آداب انفاق 128
- فصل نهم: هشتمین مثال: عاقبت امور 134
- مفسّران در تفسیر آیه مثل اقوالی دارند: 135
- عاقبت این شخص ختم به شر شد! 139
- پیام آیه مَثَل: «احباط و تکفیر» 140
- استدلالی بر وجود احباط و تکفیر 141
- فصل دهم: نهمین مثال: رباخواران 143
- رابطه این آیه با آیات قبل 144
- شرح و تفسیر 145
- پیامهای آیه 147
- 2- تناسب جرمها و مجازاتها 148
- فلسفه تحریم ربا 149
- رابطه «اخلاق» و «اقتصاد» در اسلام 149
- اسوه اخلاق در ارزشهای اخلاقی 152
- علی علیه السلام و هدیه شبانه 154
- مباحث تکمیلی آیه 156
- 2- آیا فعّالیّت بانکها بدون رباخواری ممکن است؟ 157
- 3- حکم سپردهها و وامها 158
- 4- آیاتی دیگر درباره ربا 160
- شرح و تفسیر 163
- فصل یازدهم دهمین مثال: خلقت شگرف حضرت عیسی بن مریم علیهما السلام 163
- قدرت خداوند در کلام امیر المؤمنین علیه السلام 164
- داستان پیدایش انسان 166
- نظر قرآن درباره پیدایش انسان 167
- شرح و تفسیر 169
- فصل دوازدهم یازدهمین مثال: انفاقهای کفّار 169
- پیامهای آیه 171
- عبرت بگیرید 176
- شأن نزول آیه 178
- فصل سیزدهم دوازدهمین مثال: مثال کفر و ایمان 178
- «حیات و زندگی» چیست؟ 180
- اقسام حیات و زندگی 182
- منظور از حیات در آیه مثل 182
- چرا عرب جاهلی را مرده میپندارند؟ 183
- آثار و برکات نور 184
- اشاره 184
- نور فرقان 185
- زیبا جلوه کردن اعمال زشت در نظر کفّار 186
- تقوا ثمره روزه و فرقان میوه تقوا 186
- فصل چهاردهم: سیزدهمین مثال: شرح صدر 187
- پیامهای آیه 188
- شرح و تفسیر 188
- 2- اعجاز علمی قرآن در آیه مَثَل 190
- 3- شرح صدر 191
- پیامبر صلی الله علیه و آله و همسایه یهودی 192
- فصل پانزدهم: چهاردهمین مثال: مبدأ و معاد 194
- جسمانی و روحانی بودن معاد 196
- شرح و تفسیر آیه 198
- میوههای مختلف از آب و هوا و زمین واحد! 199
- آثار معاد 200
- فصل شانزدهم: پانزدهمین مثال: بلد طیّب 202
- شرح و تفسیر مثال پانزدهم 204
- پیامهای آیه 205
- این مثل برای چه کسانی است؟ 205
- 2- قرآن و وحی برای کفّار نتیجه معکوس میدهد! 206
- مردم سه دستهاند 207
- قابلیّت، اکتسابی یا جبری؟ 209
- فصل هفدهم: شانزدهمین مثال: عالم منحرف 212
- شأن نزول آیه 213
- شرح و تفسیر 214
- پیام آیه خطر دانشمندان منحرف 217
- عالم و دانشمند دینی از دیدگاه امام حسن عسگری علیه السلام 218
- فصل هجدهم: هفدهمین مثال: مسجد ضرار 221
- شرح و تفسیر 223
- ابو عامر نصرانی، دشمن کینه توز اسلام 224
- فرمان تخریب مسجد ضرار 226
- پیامهای آیه 227
- فصل نوزدهم: هجدهمین مثال: زندگی زودگذر دنیا 229
- شرح و تفسیر 230
- فلسفه مثل 233
- پیامهای آیه 236
- فصل بیستم: نوزدهمین مثال: مَثَل کافر و مؤمن 239
- شرح حال مؤمنان 240
- شرح حال کافران 240
- شرح و تفسیر آیه مثل 242
- اشاره 242
- چشم، یکی از بزرگترین آیات الهی 243
- گوش آیتِ دیگر خداوند 244
- کفّار فاقد ابزار شناخت هستند 245
- چگونه حجابها را از خود برهانیم؟ 247
- علامتهای مؤمن 247
- فصل بیست و یکم: بیستمین مثال: توسّل به ما سوی اللَّه 249
- برق آسمانی و ابرهای بارانزا 250
- «رعد آسمانی» نشانهای از عظمت خدا 251
- چگونه «برقِ» آسمان سبب نزول باران میشود؟ 251
- شرح و تفسیر آیه مثل 254
- پیامهای آیه 256
- 2- أشکال مختلف بتپرستی. 258
- دعا از دیدگاه قرآن و روایات 260
- دعا برترین عبادت 261
- دعا در آئینه روایات 263
- راز اهمیّت دعا در اسلام 264
- رابطه «دعا» و «تربیت» 265
- موانع و شرایط استجابت دعا 268
- اجابت برخی از دعاها به مصلحت انسان نیست! 275
- دو سؤال مهم درباره دعا 276
- فصل بیست و دوم: بیست و یکمین مثال: مثال حقّ و باطل 279
- شرح و تفسیر 280
- 1- تعریف حق و باطل 281
- پیامهای آیه 281
- اشاره 281
- 3- وسعت حق و باطل 283
- 2- نشانههای حق و باطل 283
- 4- سرانجام مبارزه حق و باطل 284
- 5- مبارزه حق و باطل همیشگی است 284
- 6- چگونگی پیدایش باطل 285
- مصادیق حق چیست و کیست؟ 286
- حق و باطل از نگاه آیات و روایات 286
- عمر کوتاه «باطل» و دولت پایدار «حق» 288
- حق تلخ و باطل شیرین است! 289
- باطل همواره در لباس حق جلوه میکند 290
- علی علیه السلام محور حق 291
- فصل بیست و سوم: بیست و دومین مثال: تقوا برات بهشت 293
- شرح و تفسیر آیه 293
- مراحل چهارگانه قبل از ولادت 294
- عجایبی از عالم جنین 295
- مراحل چهارگانه کمال انسان 296
- پیام مهم آیه 299
- شرح و تفسیر آیه مثل 299
- فصل بیست و چهارم: بیست و سومین مثال: اعمال کافران 301
- ارتباط آیه مَثَل با آیات قبل 301
- شرح و تفسیر: 302
- فواید خاکستر 303
- پیامهای آیه 305
- چرا ایمان و ولایت شرط صحّت اعمال است؟ 307
- 2- دومین پیام این است که آدمهای بیایمان، انگیزههای معنوی ندارند؛ 309
- إحباط در قرآن 310
- حبط در جهان طبیعت 312
- فصل بیست و پنجم: بیست و چهارمین و بیست و پنجمین مثال: کلمه «طیّبه» و «خبیثه» 315
- ارتباط آیات مَثَل با آیات پیشین 316
- شرح و تفسیر 317
- نکته مهم خداشناسی 319
- «کلمه طیّبه» چیست؟ 321
- کلمه طیّبهای از امام حسن مجتبی علیه السلام 322
- فصل بیست و ششم: بیست و ششمین مثال: مثال والایی برای خداوند 324
- چرا عرب جاهلیّت دختران خود را میکشت؟ 328
- ارتباط آیه مَثَل با آیات قبل 328
- دختر دسته گل است 330
- ارتباط آیه مثل با آیات قبل 333
- فصل بیست و هفتم: بیست و هفتمین مثال: بتپرستان و خداپرستان 333
- انگیزه پرستش 334
- پیامهای آیه 336
- 2- بردگیهای مدرن 339
- حضرت یوسف علیه السلام انسانی آزاده 340
- علی علیه السلام آزادمردی دیگر 341
- شرح و تفسیر 344
- فصل بیست و هشتم: بیست و هشتمین مثال: مشرک و مؤمن 344
- پیام آیه: شرک و بتپرستی در قرن بیستم. 347
- فصل بیست و نهم: بیست و نهمین مثال: تازهمسلمانان سست ایمان 353
- شرح و تفسیر 354
- پیامهای آیه شریفه 355
- اهمیّت وفای به عهد و پیمان 357
- فصل سی ام: سیامین مثال: کفران نعمت 360
- شرح و تفسیر 361
- پیامهای آیه 365
- 2- آیا «قریه» در مَثَل وجود خارجی داشته است؟ 367
- 4 مشرک از خود ارادهای ندارد. 368
- شرح و تفسیر 368
- پیامهای آیه 368
- 2 منظور از «ریح» در آیه، شیطان سرکش است. 368
- 3 این همه روایات در مذمّت دنیا چرا؟ 368
- 3 دقّت در انتخاب دوست 368
- 2 هدف از آفرینش 368
- دورنمای بحث 368
- 2 منظور از «یَهْدِی اللَّهُ لِنُورِهِ مَنْ یَشاءُ» چیست؟ 368
- 2 بی اعتباری دنیا 368
- دورنمای بحث 368
- دورنمای بحث 368
- مثال پنجاه و ششم: استقامت همسر فرعون 368
- مثال چهل و نهم: مثالی دیگر برای زندگی دنیا 368
- ب: کار شکنی منافقین در حدیبیّه 368
- اراده، عامل اصلی افعال و کردار! 368
- روشهای مبارزه با بت پرستی 368
- شرح و تفسیر 368
- معرّفی اجمالی سوره حجرات 368
- پیامهای آیه 368
- مثال سی و ششم: بت پرستی 368
- 3 برنامهریزی در کارهای تبلیغی 368
- شرح و تفسیر 368
- چرا حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله را شاعر میخواندند؟ 368
- اشاره 368
- تاریخ یهود در مدینه 368
- مثال چهلم: پستترین انسانها 368
- دور نمای بحث 368
- 2 اتّحاد رمز پیروزی 368
- اشاره 368
- دور نمای بحث 368
- پیامهای آیات هیجده گانه 368
- علی علیه السلام مصداق کامل آیه مثل 368
- مثال سی و سوم: زندگی دنیا 368
- شرح و تفسیر 368
- توصیف اصحاب پیامبر صلی الله علیه و آله در تورات 368
- 3 نکته تعبیر به «اسفار» نه «کتاب» 368
- دور نمای بحث 368
- منظور از نور خدا چیست؟ 368
- مثال پنجاه و نهم: افراد بخیل 368
- الف: داستان إفک! 368
- شرح و تفسیر 368
- بررسی اجمالی سوره تحریم 368
- دورنمای بحث 368
- مثل اصحاب پیامبر صلی الله علیه و آله در انجیل 368
- آثار ایمان به نزدیکی خداوند 368
- دور نمای بحث 368
- 1 از کمی نفرات نترسید 368
- شرح و تفسیر 368
- پیامهای آیه: 368
- دور نمای بحث 368
- مباحث تکمیلی 368
- مؤمن کیست؟ 368
- 3 رابطه «گناه» و «قطع روزی» 368
- مثال سی و هشتم: سراب زندگی 368
- مثال پنجاه و دوم: جاذبه فوق العاده قرآن 368
- برده داری از دیدگاه اسلام 368
- پیام تربیتی آیات مذکور 368
- نگاهی به آیات قبل از آیه مثل 368
- پیامهای آیه: 368
- 2 «ظُلُماتٌ بَعْضُها فَوْقَ بَعْضٍ» اشاره به چیست؟ 368
- دور نمای بحث 368
- بحث تکمیلی 368
- شرح و تفسیر 368
- مثال پنجاهم و پنجاه و یکم: یهود 368
- 4 هدایت، قابلیّت لازم دارد. 368
- 4 توحید حاکمیّت 368
- پیامهای آیه 368
- دور نمای بحث 368
- مباحث تکمیلی 368
- پیام آیه 368
- شرح و تفسیر 368
- قصّه ایمان آوردن آسیه 368
- شرح و تفسیر 368
- پیامهای آیات فوق 368
- مراتب ایمان! 368
- 2 نشانه ایمان 368
- 5 آیه مثل شامل هر عالم بی عملی میگردد! 368
- شرح و تفسیر 368
- سیری در آیات قبل از آیه مثل 368
- از تاریخ عبرت بگیریم 368
- شرح و تفسیر 368
- تحلیل روایات 368
- دور نمای بحث 368
- اشاره 368
- دورنمای بحث 368
- دور نمای بحث 368
- شأن نزول آیات فوق 368
- ارتباط آیات مثل با آیات پیشین 368
- ترسیم چهره عالمان بی عمل در روایات 368
- اشاره 368
- پیامهای آیه 368
- مباحث تکمیلی 368
- شکستن ارزشهای کاذب از اهداف انبیاست 368
- 2 چرا «حمار»؟ 368
- 2 خطرات منافقین 368
- 3 غیبت در لباس تقدّس! 368
- توحید خمیرمایه اصول و فروع دین 368
- اوصاف منافقین 368
- زندگی دنیا به چه چیز تشبیه شده است؟ 368
- اشاره 368
- اشاره 368
- 3- ایجاد قدرت و حرکت 368
- شرح و تفسیر آیه مثل 368
- شرح و تفسیر 368
- 2 سخنی از امام کاظم علیه السلام 368
- پیامهای آیه 368
- شرح و تفسیر 368
- مثال سی و پنجم: توحید و شرک 368
- داستان تحریم 368
- الف- تفسیر فلسفی آیه نور 368
- پلی به سوی توحید در ماه توحید 368
- ج: ترور نافرجام پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله توسّط منافقان! 368
- دور نمای بحث 368
- قبح و زشتی فوق العاده غیبت 368
- آیا مثال زدن برای ذات خداوند جایز است؟ 368
- 2- آیا مگس موجود کوچکی است؟ 368
- مثال پنجاه و هشتم: تصویری از مؤمنان و کافران 368
- عاقبت انسان مغرور 368
- معنای «مثال» در استعمالات قرآن 368
- شرح و تفسیر 368
- شرح و تفسیر 368
- شرح و تفسیر آیه مثل 368
- اسلحه منکران خدا 368
- جاذبه شگفتانگیز قرآن 368
- عزّت در سایه ایمان 368
- 4 تاریخ گذشتگان چراغ راه آیندگان 368
- مثال سی و یکم: مثالهای کافران 368
- شرح و تفسیر 368
- پیشگفتار 368
- 3 تکیه بر منافقان خطاست! 368
- 4- رفع موانع حیات 368
- 2 توحید صفات 368
- ماهیّت بت پرستی 368
- اهمّیّت توحید 368
- 4 ولیّ مؤمنان کیست؟ 368
- شأن نزول آیه مثل 368
- دورنمای بحث 368
- آیا تکیه بر غیر خدا، تکیه بر تار عنکبوت نیست؟ 368
- 2 دنیا از دیدگاه روایات 368
- دور نمای بحث 368
- 5 شیطان و منافقین در یک مسیر حرکت میکنند! 368
- مباحث تکمیلی: 368
- مثال پنجاه و چهارم: ویژگیهای منافقان 368
- 2 خود مان را فریب ندهیم! 368
- شرح و تفسیر آیه مثل 368
- پیامهای آیه 368
- مثال سی و دوم: مستکبران و مستضعفان 368
- پیام آیه 368
- 3 توحید افعالی 368
- پیام آیه 368
- 3 مشرک آرامش ندارد. 368
- 4 ارزش علم و دانش 368
- این آیه مشتمل بر دو مثال است 368
- پیام آیه 368
- 2 اسلام، دین کیفیّت است نه کمّیّت 368
- 2 مثال مذکور شامل همه اصحاب پیامبر صلی الله علیه و آله نمیشود! 368
- غوغاسالاری نشانه جاهلیّت 368
- پیام آیه 368
- دور نمای بحث 368
- تفاوت این آیه و آیه 24 سوره یونس 368
- مشکلات و معایب حرکت خزندگان 368
- پیامهای آیه 368
- 3 اسباب تذکّر 368
- چراغ در طول تاریخ 368
- پیامهای آیه 368
- 3- تقوی و پرهیز کاری 368
- شرح و تفسیر 368
- 2 «باقیات صالحات» چیست؟ 368
- مثال پنجاه و سوم: عالمان بی عمل 368
- 2 ممنوعیّت جدال 368
- 3 جبر یا اختیار؟ 368
- علی علیه السلام نمونه کامل ویژگیهای پنجگانه 368
- مثال چهل و پنجم: عیسای مسیح علیه السلام 368
- مثال چهل و هفتم: غیبت 368
- اشاره 368
- د: اجتماع منافقان در سقیفه! 368
- 4 لجاجت یا باز گشت؟ 368
- پیامهای آیه 368
- مثال چهل و یکم: تکیه بر غیر خدا 368
- اهمّیّت توحید 368
- دور نمای بحث 368
- پیام آیه 368
- مباحث تکمیلی 368
- 3 فلسفه مثال به حیوانی ضعیف 368
- هیبت و عظمت قرآن 368
- اشاره 368
- مثال سی و نهم: اعمال مشرکان 368
- مثال چهل و سوم: پیروزی اقلّیّت و شکست اکثریّت 368
- مرض غرور را از دو راه میتوان درمان کرد: 368
- 2- اثر تربیت 368
- دور نمای بحث 368
- چگونه ایمان خود را تقویت کنیم؟ 368
- ب- تفسیر روایی آیه نور 368
- 2 هدف از بلاها و عذابها 368
- مثال سی و هفتم: ذات بیمانند خدا 368
- شرح و تفسیر 368
- مثال چهل و ششم: اصحاب پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم 368
- پیام آیه 368
- 3 شکنجه عامل تکامل یا وسیله شکست! 368
- دورنمای بحث 368
- دورنمای بحث 368
- دورنمای بحث 368
- عبرت بگیرید! 368
- دور نمای بحث 368
- مثال چهل و هشتم: نزدیکی خدا به انسان 368
- پیامهای آیه 368
- مثال سی و چهارم: تنوّع مثالهای قرآن 368
- مثال پنجاه و پنجم: میزان، ضابطه است نه رابطه! 368
- حجاب مستور چیست؟ 368
- 2- دقّت در اسرار آفرینش 368
- شرح و تفسیر 368
- شرح و تفسیر 368
- پیامهای آیه: 368
- پیامهای آیه 368
- پیام آیه 368
- دور نمای بحث 368
- شرح و تفسیر 368
- شرح و تفسیر 368
- شرح و تفسیر 368
- 5 توحید مالکیّت 368
- شرح و تفسیر 368
- دور نمای بحث 368
- شاخههای توحید 368
- پیامهای آیه 368
- مثال چهل و چهارم: شرک و توحید 368
- مثال چهل و دوم: توحید مالکیّت 368
- 1- آیا در آیه مثل تشبیهی وجود دارد؟ 368
- 2 سرچشمه اختلاف جهل و نادانی است. 368
- مباحث تکمیلی 368
- اشاره 368
- دورنمای بحث 368
- 1- آشنایی با قرآن 368
- ایمان سرچشمه همه خوبیها 368
- پیامهای آیه 368
- تفاوت این مثال با مثالهای قبل 368
- دور نمای بحث 368
- 2 ندای حق را باید گوش داد! 368
- چیزهایی که به نور تشبیه شده است 368
- رابطه «تسبیح» و «توبه» 368
- مباحث تکمیلی 368
- شأن نزول 368
- آیا آیه فوق از امثال القرآن است؟ 368
- شرح و تفسیر 368
- معیار سنجش نفاق 368
- مثال پنجاه و هفتم: مریم بنت عمران 368
- پیامهای آیه: 368
- 1- اثر هدایت 368
- مثال شصتم: موضعگیری در مقابل سخن حق 368
- 2 تار عنکبوت یکی از آیات بزرگ الهی 368
- واقعیّتهای نهفته در برچسبها 368
- دور نمای بحث 368
- آیا آیه مورد بحث جزء امثال القرآن است؟ 368
- مسحور یعنی چه؟ 368
- چرا آسیه تقیّه نکرد؟ 368
- 4- توسّلات و دعا 368
- 1 توحید ذات 368
نُقَیِّضْ لَهُ شیطاناً فَهُوَ لَهُ قَرینٌ» هر کس از یاد خدا روی گردان شود، شیطان را به سراغ او میفرستیم؛ پس همواره قرین و همراه او خواهد بود! «1»
جسمانی و روحانی بودن معاد
معاد از نظر قرآن، جسمانی و روحانی است؛ یعنی در روز قیامت هم جسم انسان محشور میشود و هم روح انسان. به عبارت دیگر، هم روح انسان مشمول نعمتها و عذابهای الهی قرار میگیرد و هم جسم؛ زیرا مقتضای عدل الهی بر این نهاده شده است که اگر انسان در دنیا مرتکب ثواب یا گناهی شد چون جسم و روح به همراه یکدیگر انجام دادهاند، در قیامت عذاب و پاداش نصیب هر دو شود.
اساساً، در صدر اسلام آنچه موجب تعجّب منکران معاد واقع شد، معاد جسمانی بود نه روحانی؛ زیرا عقل بسیاری از مردم، در چشم آنهاست و تنها آنچه را میبینند، باور میکنند. از این رو، منکران معاد میپرسیدند: چگونه ممکن است این انسان پس از مرگ و تبدیل شدن به خاک، دوباره زنده شود و با همین جسم و بدن خاکی در قیامت مورد ثواب و عذاب قرار گیرد؟ در پاسخ به این شبهه خداوند متعال در سوره سبأ آیه 7 و 8 میفرماید: «وَقالَ الَّذینَ کَفَرُوا هَلْ نَدُلُّکُمْ عَلی رَجُلٍ یُنَبِّئُکُمْ اذا مُزِّقْتُمْ کُلَّ مُمَزَّقٍ انَّکُم لَفی خَلْقٍ جَدیدٍ، افْتَری عَلَی اللّهِ کَذِباً امْ بِهِ جِنَّةٌ بَلِ الَّذینَ لایُؤمِنُونَ بِالْآخِرَةِ فَی الْعَذابِ وَ الضَّلالِ الْبَعیدِ» کافران گفتند: «آیا مردی را به شما نشان دهیم که به شما خبر میدهد هنگامی که [مردید] سخت از هم متلاشی شدید، [بار دیگر] آفرینش تازهای خواهید یافت؟! آیا او بر خدا دروغ بسته یا به نوعی جنون گرفتار است؟! [چنین نیست بلکه کسانی که به
______________________________
(1)- سوره زخرف، آیه 36.