- پیشگفتار 1
- فصل اوّل تحلیلی پیرامون مثالهای قرآن 5
- رابطه ماه مبارک رمضان با قرآن 6
- چرا قرآن «مثال» زده است؟ 7
- مثلهای عملی و لسانی 8
- هدف از مثَلَها، از زبان قرآن 10
- اهمّیّت پیام مثل 11
- شرح و تفسیر آیه 12
- اشتباه منافقان 14
- جاذبه قرآن و نجات مسلمانان 15
- نمونه دیگری از تأثیر قرآن 16
- پیامهای آیه 17
- 2- دو حجاب بزرگ: کثرت نعمت و عادت به آن 18
- 3- هدایت و ضلالت در قرآن 19
- معنای هدایت و ضلالت 20
- فصل دوّم اوّلین مثال: مثال منافقان 23
- شرح و تفسیر آیه شریفه 24
- پیامهای آیه 26
- 2- صورتهای نفاق 26
- 3- نشانههای نفاق 27
- 4- تاریخچه منافقان 27
- چهره منافقان در قرآن 28
- خطر منافقان از دیدگاه پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله 29
- 6- «نور» و «ظلمات» 30
- 5- تعبیر به «نار» در قرآن 30
- 7- تفسیر آیه 18 «صُمٌ بُکْمٌ عُمْیٌ فَهُمْ لا یَرْجِعُونَ» 31
- 8- منشأ «نفاق» 34
- فصل سوّم: دوّمین مثال: تشبیهی دیگر برای منافقین 38
- تنوّع مثالهای قرآن 38
- شرح و تفسیر آیات 41
- پیامهای آیه 43
- 2- تفاوت این دو مَثَل 44
- 3- جهان منافق یا نفاق جهانی 45
- 4- پیدایش منافقان در اسلام 46
- اوّل- استهزا و شوخی گرفتن دین 47
- اشاره 47
- مراحل مبارزات دشمنان اسلام با اسلام 47
- سوّم- محاصره اقتصادی و قطع ارتباطات 48
- دوّم- نسبت «سحر» و «شعر» 48
- چهارم- نفشه سوء قصد به جان پیامبر صلی الله علیه و آله 49
- پنجم- جنگهای متوالی با مسلمانان 50
- ششم- توسّل به خطرناکترین سلاح: «نفاق» 53
- نتایج مَثَلها 54
- سعید بن جبیر به هنگام مرگ 56
- فصل چهارم سوّمین مثال: قساوت قلب 58
- داستان گاو بنی اسرائیل 59
- شرح و تفسیر آیه شریفه 60
- قلب مصنوعی آینهای برای عظمت قلب انسان 62
- تعبیر قرآن از دلهای بنی اسرائیل: «سختتر از سنگ» 65
- تسبیح تمام موجودات جهان 66
- قساوت 67
- علم و عاطفه وجه تمایز انسان از حیوان 69
- دنیای بی عاطفهها 69
- دین و مذهب، تقویت کننده عواطف 70
- عوامل قساوت در قرآن 71
- قساوت در روایات اسلامی 73
- فصل پنجم چهارمین مثال: مثال کفّار 78
- مانع بزرگ در دعوت پیامبران: «تقلید کورکورانه» 78
- شرح و تفسیر آیه شریفه 171 سوره بقره 80
- پیامهای آیه 81
- اشاره 83
- تقلید در قرآن 83
- اقسام تقلید 83
- فصل ششم: پنجمین مثال: انفاق 86
- راههای درمان فقر 87
- راه حلّ اسلام 88
- «انفاق» راهی برای فقرزدایی 89
- پیامهای آیه 91
- 2- منظور از «حبّه» در آیه شریفه 93
- 3- منظور از «یُضاعفُ» در آیه شریفه 94
- عالیترین نمونه انفاق در قرآن 95
- 4- بررسی «مشبّه» در آیه انفاق 99
- پرورش مال انفاق شده در کلام پیامبر صلی الله علیه و آله 102
- «انفاق» در تعبیرات زیبای قرآن 104
- فصل هفتم: ششمین مثال: انفاقهای همراه با اذیّت و آزار 108
- شرح و تفسیر آیه 109
- پیامهای آیه 111
- سیره امامان در انفاق و بخشش 114
- صدقه بازدارنده مرگهای بد 116
- فصل هشتم: هفتمین مثال: «انفاق» های شایسته 118
- شرح و تفسیر آیه 118
- پیامهای آیه 120
- راههای انفاق و کمک به دیگران 123
- زهی سعادت که نصیب انسان شده است! 126
- آداب انفاق 128
- فصل نهم: هشتمین مثال: عاقبت امور 134
- مفسّران در تفسیر آیه مثل اقوالی دارند: 135
- عاقبت این شخص ختم به شر شد! 139
- پیام آیه مَثَل: «احباط و تکفیر» 140
- استدلالی بر وجود احباط و تکفیر 141
- فصل دهم: نهمین مثال: رباخواران 143
- رابطه این آیه با آیات قبل 144
- شرح و تفسیر 145
- پیامهای آیه 147
- 2- تناسب جرمها و مجازاتها 148
- فلسفه تحریم ربا 149
- رابطه «اخلاق» و «اقتصاد» در اسلام 149
- اسوه اخلاق در ارزشهای اخلاقی 152
- علی علیه السلام و هدیه شبانه 154
- مباحث تکمیلی آیه 156
- 2- آیا فعّالیّت بانکها بدون رباخواری ممکن است؟ 157
- 3- حکم سپردهها و وامها 158
- 4- آیاتی دیگر درباره ربا 160
- شرح و تفسیر 163
- فصل یازدهم دهمین مثال: خلقت شگرف حضرت عیسی بن مریم علیهما السلام 163
- قدرت خداوند در کلام امیر المؤمنین علیه السلام 164
- داستان پیدایش انسان 166
- نظر قرآن درباره پیدایش انسان 167
- شرح و تفسیر 169
- فصل دوازدهم یازدهمین مثال: انفاقهای کفّار 169
- پیامهای آیه 171
- عبرت بگیرید 176
- شأن نزول آیه 178
- فصل سیزدهم دوازدهمین مثال: مثال کفر و ایمان 178
- «حیات و زندگی» چیست؟ 180
- اقسام حیات و زندگی 182
- منظور از حیات در آیه مثل 182
- چرا عرب جاهلی را مرده میپندارند؟ 183
- آثار و برکات نور 184
- اشاره 184
- نور فرقان 185
- زیبا جلوه کردن اعمال زشت در نظر کفّار 186
- تقوا ثمره روزه و فرقان میوه تقوا 186
- فصل چهاردهم: سیزدهمین مثال: شرح صدر 187
- پیامهای آیه 188
- شرح و تفسیر 188
- 2- اعجاز علمی قرآن در آیه مَثَل 190
- 3- شرح صدر 191
- پیامبر صلی الله علیه و آله و همسایه یهودی 192
- فصل پانزدهم: چهاردهمین مثال: مبدأ و معاد 194
- جسمانی و روحانی بودن معاد 196
- شرح و تفسیر آیه 198
- میوههای مختلف از آب و هوا و زمین واحد! 199
- آثار معاد 200
- فصل شانزدهم: پانزدهمین مثال: بلد طیّب 202
- شرح و تفسیر مثال پانزدهم 204
- پیامهای آیه 205
- این مثل برای چه کسانی است؟ 205
- 2- قرآن و وحی برای کفّار نتیجه معکوس میدهد! 206
- مردم سه دستهاند 207
- قابلیّت، اکتسابی یا جبری؟ 209
- فصل هفدهم: شانزدهمین مثال: عالم منحرف 212
- شأن نزول آیه 213
- شرح و تفسیر 214
- پیام آیه خطر دانشمندان منحرف 217
- عالم و دانشمند دینی از دیدگاه امام حسن عسگری علیه السلام 218
- فصل هجدهم: هفدهمین مثال: مسجد ضرار 221
- شرح و تفسیر 223
- ابو عامر نصرانی، دشمن کینه توز اسلام 224
- فرمان تخریب مسجد ضرار 226
- پیامهای آیه 227
- فصل نوزدهم: هجدهمین مثال: زندگی زودگذر دنیا 229
- شرح و تفسیر 230
- فلسفه مثل 233
- پیامهای آیه 236
- فصل بیستم: نوزدهمین مثال: مَثَل کافر و مؤمن 239
- شرح حال مؤمنان 240
- شرح حال کافران 240
- شرح و تفسیر آیه مثل 242
- اشاره 242
- چشم، یکی از بزرگترین آیات الهی 243
- گوش آیتِ دیگر خداوند 244
- کفّار فاقد ابزار شناخت هستند 245
- چگونه حجابها را از خود برهانیم؟ 247
- علامتهای مؤمن 247
- فصل بیست و یکم: بیستمین مثال: توسّل به ما سوی اللَّه 249
- برق آسمانی و ابرهای بارانزا 250
- چگونه «برقِ» آسمان سبب نزول باران میشود؟ 251
- «رعد آسمانی» نشانهای از عظمت خدا 251
- شرح و تفسیر آیه مثل 254
- پیامهای آیه 256
- 2- أشکال مختلف بتپرستی. 258
- دعا از دیدگاه قرآن و روایات 260
- دعا برترین عبادت 261
- دعا در آئینه روایات 263
- راز اهمیّت دعا در اسلام 264
- رابطه «دعا» و «تربیت» 265
- موانع و شرایط استجابت دعا 268
- اجابت برخی از دعاها به مصلحت انسان نیست! 275
- دو سؤال مهم درباره دعا 276
- فصل بیست و دوم: بیست و یکمین مثال: مثال حقّ و باطل 279
- شرح و تفسیر 280
- اشاره 281
- پیامهای آیه 281
- 1- تعریف حق و باطل 281
- 3- وسعت حق و باطل 283
- 2- نشانههای حق و باطل 283
- 4- سرانجام مبارزه حق و باطل 284
- 5- مبارزه حق و باطل همیشگی است 284
- 6- چگونگی پیدایش باطل 285
- مصادیق حق چیست و کیست؟ 286
- حق و باطل از نگاه آیات و روایات 286
- عمر کوتاه «باطل» و دولت پایدار «حق» 288
- حق تلخ و باطل شیرین است! 289
- باطل همواره در لباس حق جلوه میکند 290
- علی علیه السلام محور حق 291
- فصل بیست و سوم: بیست و دومین مثال: تقوا برات بهشت 293
- شرح و تفسیر آیه 293
- مراحل چهارگانه قبل از ولادت 294
- عجایبی از عالم جنین 295
- مراحل چهارگانه کمال انسان 296
- شرح و تفسیر آیه مثل 299
- پیام مهم آیه 299
- فصل بیست و چهارم: بیست و سومین مثال: اعمال کافران 301
- ارتباط آیه مَثَل با آیات قبل 301
- شرح و تفسیر: 302
- فواید خاکستر 303
- پیامهای آیه 305
- چرا ایمان و ولایت شرط صحّت اعمال است؟ 307
- 2- دومین پیام این است که آدمهای بیایمان، انگیزههای معنوی ندارند؛ 309
- إحباط در قرآن 310
- حبط در جهان طبیعت 312
- فصل بیست و پنجم: بیست و چهارمین و بیست و پنجمین مثال: کلمه «طیّبه» و «خبیثه» 315
- ارتباط آیات مَثَل با آیات پیشین 316
- شرح و تفسیر 317
- نکته مهم خداشناسی 319
- «کلمه طیّبه» چیست؟ 321
- کلمه طیّبهای از امام حسن مجتبی علیه السلام 322
- فصل بیست و ششم: بیست و ششمین مثال: مثال والایی برای خداوند 324
- ارتباط آیه مَثَل با آیات قبل 328
- چرا عرب جاهلیّت دختران خود را میکشت؟ 328
- دختر دسته گل است 330
- ارتباط آیه مثل با آیات قبل 333
- فصل بیست و هفتم: بیست و هفتمین مثال: بتپرستان و خداپرستان 333
- انگیزه پرستش 334
- پیامهای آیه 336
- 2- بردگیهای مدرن 339
- حضرت یوسف علیه السلام انسانی آزاده 340
- علی علیه السلام آزادمردی دیگر 341
- شرح و تفسیر 344
- فصل بیست و هشتم: بیست و هشتمین مثال: مشرک و مؤمن 344
- پیام آیه: شرک و بتپرستی در قرن بیستم. 347
- فصل بیست و نهم: بیست و نهمین مثال: تازهمسلمانان سست ایمان 353
- شرح و تفسیر 354
- پیامهای آیه شریفه 355
- اهمیّت وفای به عهد و پیمان 357
- فصل سی ام: سیامین مثال: کفران نعمت 360
- شرح و تفسیر 361
- پیامهای آیه 365
- 2- آیا «قریه» در مَثَل وجود خارجی داشته است؟ 367
- 4 مشرک از خود ارادهای ندارد. 368
- 3 این همه روایات در مذمّت دنیا چرا؟ 368
- 2 هدف از آفرینش 368
- 2 بی اعتباری دنیا 368
- 2 منظور از «یَهْدِی اللَّهُ لِنُورِهِ مَنْ یَشاءُ» چیست؟ 368
- 2 منظور از «ریح» در آیه، شیطان سرکش است. 368
- ب: کار شکنی منافقین در حدیبیّه 368
- دورنمای بحث 368
- روشهای مبارزه با بت پرستی 368
- مثال پنجاه و ششم: استقامت همسر فرعون 368
- شرح و تفسیر 368
- مثال چهل و نهم: مثالی دیگر برای زندگی دنیا 368
- اشاره 368
- دورنمای بحث 368
- دور نمای بحث 368
- اراده، عامل اصلی افعال و کردار! 368
- علی علیه السلام مصداق کامل آیه مثل 368
- مثال سی و ششم: بت پرستی 368
- منظور از نور خدا چیست؟ 368
- 3 دقّت در انتخاب دوست 368
- الف: داستان إفک! 368
- پیامهای آیه 368
- دور نمای بحث 368
- چرا حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله را شاعر میخواندند؟ 368
- شرح و تفسیر 368
- 2 اتّحاد رمز پیروزی 368
- مثال سی و هشتم: سراب زندگی 368
- شرح و تفسیر 368
- برده داری از دیدگاه اسلام 368
- دور نمای بحث 368
- بحث تکمیلی 368
- پیامهای آیات هیجده گانه 368
- مثال پنجاهم و پنجاه و یکم: یهود 368
- 3 نکته تعبیر به «اسفار» نه «کتاب» 368
- پیام آیه 368
- 3 برنامهریزی در کارهای تبلیغی 368
- قصّه ایمان آوردن آسیه 368
- توصیف اصحاب پیامبر صلی الله علیه و آله در تورات 368
- شرح و تفسیر 368
- دور نمای بحث 368
- از تاریخ عبرت بگیریم 368
- مثل اصحاب پیامبر صلی الله علیه و آله در انجیل 368
- تحلیل روایات 368
- تاریخ یهود در مدینه 368
- ارتباط آیات مثل با آیات پیشین 368
- مثال پنجاه و نهم: افراد بخیل 368
- دور نمای بحث 368
- شرح و تفسیر 368
- 3 غیبت در لباس تقدّس! 368
- مؤمن کیست؟ 368
- اشاره 368
- شرح و تفسیر 368
- شرح و تفسیر 368
- دورنمای بحث 368
- 2 چرا «حمار»؟ 368
- آثار ایمان به نزدیکی خداوند 368
- ج: ترور نافرجام پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله توسّط منافقان! 368
- 2 «ظُلُماتٌ بَعْضُها فَوْقَ بَعْضٍ» اشاره به چیست؟ 368
- اوصاف منافقین 368
- اشاره 368
- شرح و تفسیر 368
- 1 از کمی نفرات نترسید 368
- 3- ایجاد قدرت و حرکت 368
- پیامهای آیه: 368
- شرح و تفسیر 368
- دور نمای بحث 368
- پیامهای آیه 368
- مثال سی و سوم: زندگی دنیا 368
- شأن نزول آیه مثل 368
- مباحث تکمیلی 368
- الف- تفسیر فلسفی آیه نور 368
- 3 رابطه «گناه» و «قطع روزی» 368
- 2 خود مان را فریب ندهیم! 368
- 2 نشانه ایمان 368
- قبح و زشتی فوق العاده غیبت 368
- پیامهای آیه 368
- 4 ارزش علم و دانش 368
- مثال پنجاه و دوم: جاذبه فوق العاده قرآن 368
- عاقبت انسان مغرور 368
- پیام تربیتی آیات مذکور 368
- تفاوت این آیه و آیه 24 سوره یونس 368
- اشاره 368
- شرح و تفسیر آیه مثل 368
- دورنمای بحث 368
- پیامهای آیه 368
- پیامهای آیه: 368
- 4 تاریخ گذشتگان چراغ راه آیندگان 368
- دور نمای بحث 368
- مثال پنجاه و سوم: عالمان بی عمل 368
- مباحث تکمیلی 368
- 3 تکیه بر منافقان خطاست! 368
- معرّفی اجمالی سوره حجرات 368
- مثال چهل و پنجم: عیسای مسیح علیه السلام 368
- شرح و تفسیر 368
- اهمّیّت توحید 368
- 4 هدایت، قابلیّت لازم دارد. 368
- 4 لجاجت یا باز گشت؟ 368
- اشاره 368
- آیا تکیه بر غیر خدا، تکیه بر تار عنکبوت نیست؟ 368
- مثال چهلم: پستترین انسانها 368
- دور نمای بحث 368
- پیامهای آیه 368
- مباحث تکمیلی: 368
- مباحث تکمیلی 368
- هیبت و عظمت قرآن 368
- مثال سی و پنجم: توحید و شرک 368
- پیامهای آیه 368
- شرح و تفسیر 368
- مرض غرور را از دو راه میتوان درمان کرد: 368
- شرح و تفسیر 368
- پیام آیه 368
- شرح و تفسیر 368
- ب- تفسیر روایی آیه نور 368
- 2- آیا مگس موجود کوچکی است؟ 368
- پیام آیه 368
- بررسی اجمالی سوره تحریم 368
- مثال چهل و ششم: اصحاب پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم 368
- مراتب ایمان! 368
- پیام آیه 368
- 5 آیه مثل شامل هر عالم بی عملی میگردد! 368
- دورنمای بحث 368
- جاذبه شگفتانگیز قرآن 368
- پیامهای آیه 368
- دور نمای بحث 368
- مثال چهل و هشتم: نزدیکی خدا به انسان 368
- سیری در آیات قبل از آیه مثل 368
- چراغ در طول تاریخ 368
- شرح و تفسیر 368
- حجاب مستور چیست؟ 368
- 2 توحید صفات 368
- 3- تقوی و پرهیز کاری 368
- نگاهی به آیات قبل از آیه مثل 368
- پیامهای آیه: 368
- دور نمای بحث 368
- 2 «باقیات صالحات» چیست؟ 368
- دورنمای بحث 368
- شرح و تفسیر 368
- دور نمای بحث 368
- 2 ممنوعیّت جدال 368
- 4 توحید حاکمیّت 368
- شرح و تفسیر 368
- شأن نزول آیات فوق 368
- علی علیه السلام نمونه کامل ویژگیهای پنجگانه 368
- ترسیم چهره عالمان بی عمل در روایات 368
- مثال چهل و چهارم: شرک و توحید 368
- پیام آیه 368
- مثال چهل و هفتم: غیبت 368
- پیامهای آیات فوق 368
- مباحث تکمیلی 368
- پیامهای آیه 368
- د: اجتماع منافقان در سقیفه! 368
- شکستن ارزشهای کاذب از اهداف انبیاست 368
- ایمان سرچشمه همه خوبیها 368
- 2 مثال مذکور شامل همه اصحاب پیامبر صلی الله علیه و آله نمیشود! 368
- پیامهای آیه 368
- توحید خمیرمایه اصول و فروع دین 368
- 2 ندای حق را باید گوش داد! 368
- 2 خطرات منافقین 368
- اهمّیّت توحید 368
- اشاره 368
- شأن نزول 368
- 3 اسباب تذکّر 368
- پیام آیه 368
- 2 سخنی از امام کاظم علیه السلام 368
- مثال پنجاه و هفتم: مریم بنت عمران 368
- زندگی دنیا به چه چیز تشبیه شده است؟ 368
- 3 فلسفه مثال به حیوانی ضعیف 368
- داستان تحریم 368
- 2 تار عنکبوت یکی از آیات بزرگ الهی 368
- شرح و تفسیر 368
- اشاره 368
- دور نمای بحث 368
- مسحور یعنی چه؟ 368
- شرح و تفسیر آیه مثل 368
- مثال چهل و سوم: پیروزی اقلّیّت و شکست اکثریّت 368
- مثال پنجاه و هشتم: تصویری از مؤمنان و کافران 368
- 2- اثر تربیت 368
- 3 جبر یا اختیار؟ 368
- چگونه ایمان خود را تقویت کنیم؟ 368
- شرح و تفسیر 368
- 2 هدف از بلاها و عذابها 368
- شرح و تفسیر 368
- شرح و تفسیر 368
- عزّت در سایه ایمان 368
- پیام آیه 368
- اشاره 368
- دورنمای بحث 368
- پیشگفتار 368
- دورنمای بحث 368
- پلی به سوی توحید در ماه توحید 368
- دور نمای بحث 368
- ماهیّت بت پرستی 368
- پیامهای آیه 368
- مثال چهل و یکم: تکیه بر غیر خدا 368
- مثال پنجاه و پنجم: میزان، ضابطه است نه رابطه! 368
- دورنمای بحث 368
- 2- دقّت در اسرار آفرینش 368
- آیا مثال زدن برای ذات خداوند جایز است؟ 368
- شرح و تفسیر 368
- 2 دنیا از دیدگاه روایات 368
- پیامهای آیه 368
- مباحث تکمیلی 368
- دور نمای بحث 368
- 5 شیطان و منافقین در یک مسیر حرکت میکنند! 368
- شرح و تفسیر 368
- معنای «مثال» در استعمالات قرآن 368
- 5 توحید مالکیّت 368
- مثال پنجاه و چهارم: ویژگیهای منافقان 368
- دور نمای بحث 368
- مثال سی و نهم: اعمال مشرکان 368
- پیامهای آیه 368
- شرح و تفسیر آیه مثل 368
- مثال چهل و دوم: توحید مالکیّت 368
- اسلحه منکران خدا 368
- 2 سرچشمه اختلاف جهل و نادانی است. 368
- مثال سی و دوم: مستکبران و مستضعفان 368
- اشاره 368
- دور نمای بحث 368
- 1- آشنایی با قرآن 368
- 3 توحید افعالی 368
- پیامهای آیه 368
- مثال سی و یکم: مثالهای کافران 368
- دور نمای بحث 368
- 3 مشرک آرامش ندارد. 368
- چیزهایی که به نور تشبیه شده است 368
- مثال سی و هفتم: ذات بیمانند خدا 368
- مباحث تکمیلی 368
- این آیه مشتمل بر دو مثال است 368
- آیا آیه فوق از امثال القرآن است؟ 368
- 4- رفع موانع حیات 368
- معیار سنجش نفاق 368
- 2 اسلام، دین کیفیّت است نه کمّیّت 368
- پیامهای آیه: 368
- 3 شکنجه عامل تکامل یا وسیله شکست! 368
- مثال شصتم: موضعگیری در مقابل سخن حق 368
- غوغاسالاری نشانه جاهلیّت 368
- واقعیّتهای نهفته در برچسبها 368
- 4 ولیّ مؤمنان کیست؟ 368
- آیا آیه مورد بحث جزء امثال القرآن است؟ 368
- دور نمای بحث 368
- چرا آسیه تقیّه نکرد؟ 368
- عبرت بگیرید! 368
- 4- توسّلات و دعا 368
- مشکلات و معایب حرکت خزندگان 368
- 1 توحید ذات 368
- مثال سی و چهارم: تنوّع مثالهای قرآن 368
- شرح و تفسیر 368
- پیام آیه 368
- شرح و تفسیر 368
- شاخههای توحید 368
- 1- آیا در آیه مثل تشبیهی وجود دارد؟ 368
- دورنمای بحث 368
- تفاوت این مثال با مثالهای قبل 368
- رابطه «تسبیح» و «توبه» 368
- شرح و تفسیر 368
- 1- اثر هدایت 368
- دور نمای بحث 368
نباتات زندگی پس از مرگ وجود دارد، درباره انسان نیز چنین است.
سؤال: در جهان نباتات و گیاهان زندگی دوباره امکانپذیر است؛ زیرا گیاهان به وسیله بذرها و دانهها دوباره رشد و نمو میکنند. به خلاف انسان که کاملًا از بین میرود و تبدیل به خاک میشود. پس چگونه ممکن است انسان از خاک مرده دوباره به وجود آید و زنده شود؟
جواب: این گونه نیست که همیشه گیاهان با بذر و دانه زنده شوند، بلکه گاهی از اوقات حیات و مرگ گیاهان مانند مرگ و زندگی انسان است؛ مثلًا در پاییز وقتی برگ درختان زرد میشود و میریزد، همین برگها در پای درختان کمکم تبدیل به خاک میشوند و سپس در بهار جذب ریشه درخت میگردند و قسمتی از آنها دوباره تبدیل به برگ درخت میشود؛ یعنی برگ درختی که کاملًا نابود و تبدیل به خاک شده بود دوباره حیات مجدّد میگیرد. انسان نیز چنین است؛ میمیرد و تبدیل به خاک میشود و دوباره مبعوث میگردد.
بنابراین، انسان هر سال- بطور مکرّر- معاد را با چشم خود میبیند، ولی غافل است از این که همان خدایی که گیاهان را پس از مرگ دوباره زنده میکند، قادر است انسان را نیز پس از مرگ زنده گرداند.
آثار معاد
اعتقاد به معاد به انسان میآموزد که انسان سر تسلیم در آستان حضرت حق فرو آورد و هرگز به کسی ظلم و خیانت نکند و این اثر به خوبی در کلام مولای متقیان، علی علیه السلام دیده میشود، حضرت در خطبه 224 نهج البلاغه، خطاب به برادرش، عقیل، در جملهای بسیار زیبا میفرمایند: «وَ اللّهُ لَأَنْ ابِیتَ عَلی حَسَکِ السَّعْدانِ مُسَهَّداً، اوْ اجَرَّ فِی الْاغْلالِ مُصَفَّداً، احَبُّ الَیَّ مِنْ انْ الْقَی اللّهَ وَ رَسُولَهُ یَوْمَ الْقیامَةِ ظالِماً لِبَعْضِ العِبادِ» به خدا قسم اگر علی در شب [به جای بستر نرم و آرام