مثالهای زیبای قرآن: (امثال القرآن) صفحه 207

پرتو نور آن به اکتشافات و اختراعات تازه‌ای دست می‌یابد و سبب پیشرفت آن می‌گردد، ولی اگر دزدی بدان دست یابد، سبب سنگین‌تر شدن جرم و گناهش می‌شود، زیرا دزدها با چراغ، کالای باارزش‌تری را به سرقت می‌برند.

«چو دزدی با چراغ آیدگزیده‌تر برد کالا»

در اینجا بر چراغ اشکالی نیست؛ چه این که استفاده از آن، بستگی به قابلیّت‌ها و ظرفیّت‌ها دارد. باران نازل می‌شود، زمین شیرین و مستعد، گل می‌رویاند؛ ولی در زمین شوره‌زار نه تنها گل نمی‌روید، بلکه خارهای آن بیشتر می‌گردد. در حالی که طبیعت باران برای هر دو زمین یکسان است.

«فَزادَتْهُمْ رِجْساً الی رِجْسِهِمْ» هر آیه‌ای نازل می‌شد با آن به مخالفت برمی‌خاستند و به پلیدی و دشمنی آنان افزوده می‌شد. بنابراین، تعجّبی ندارد اگر بگوییم آیات قرآن برای انسانهای گمراه، سبب گمراهی بیشتر می‌شود!

مردم سه دسته‌اند

در توضیح مطلب مذکور (گوناگونی ظرفیّت و قابلیّت‌ها) شایسته است به کلام امیر المؤمنین علیه السلام- که خطاب به کمیل بیان فرموده است- تمسّک بجوییم؛ کمیل بن زیاد می‌گوید: حضرت علی علیه السلام روزی مرا فراخوانده، به سوی قبرستان کوفه برد. هنگامی که به صحرا رسیدیم، آن حضرت آه پر دردی کشید و فرمود:

«یا کُمَیْلُ بْنَ‌زیادٍ انَّ هذِهِ الْقُلُوبَ اوعِیَةٌ فَخَیْرُها اوْعاها» دلها و روح انسانها همچون ظرف هستند بهترین قلبها، آن است که با ظرفیّت‌تر (دریادل) باشد.

به عنوان مثال، افراد در استفاده باران متفاوتند:

یکی به اندازه دریاچه‌ای از آب باران استفاده می‌کند؛ زیرا ظرفیّتش وسیع است. دیگری به اندازه یک استکان؛ چون بیش از این ظرفیّت ندارد و چه بسا فرد