- پیشگفتار 1
- فصل اوّل تحلیلی پیرامون مثالهای قرآن 5
- رابطه ماه مبارک رمضان با قرآن 6
- چرا قرآن «مثال» زده است؟ 7
- مثلهای عملی و لسانی 8
- هدف از مثَلَها، از زبان قرآن 10
- اهمّیّت پیام مثل 11
- شرح و تفسیر آیه 12
- اشتباه منافقان 14
- جاذبه قرآن و نجات مسلمانان 15
- نمونه دیگری از تأثیر قرآن 16
- پیامهای آیه 17
- 2- دو حجاب بزرگ: کثرت نعمت و عادت به آن 18
- 3- هدایت و ضلالت در قرآن 19
- معنای هدایت و ضلالت 20
- فصل دوّم اوّلین مثال: مثال منافقان 23
- شرح و تفسیر آیه شریفه 24
- پیامهای آیه 26
- 2- صورتهای نفاق 26
- 4- تاریخچه منافقان 27
- 3- نشانههای نفاق 27
- چهره منافقان در قرآن 28
- خطر منافقان از دیدگاه پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله 29
- 6- «نور» و «ظلمات» 30
- 5- تعبیر به «نار» در قرآن 30
- 7- تفسیر آیه 18 «صُمٌ بُکْمٌ عُمْیٌ فَهُمْ لا یَرْجِعُونَ» 31
- 8- منشأ «نفاق» 34
- فصل سوّم: دوّمین مثال: تشبیهی دیگر برای منافقین 38
- تنوّع مثالهای قرآن 38
- شرح و تفسیر آیات 41
- پیامهای آیه 43
- 2- تفاوت این دو مَثَل 44
- 3- جهان منافق یا نفاق جهانی 45
- 4- پیدایش منافقان در اسلام 46
- اوّل- استهزا و شوخی گرفتن دین 47
- اشاره 47
- مراحل مبارزات دشمنان اسلام با اسلام 47
- سوّم- محاصره اقتصادی و قطع ارتباطات 48
- دوّم- نسبت «سحر» و «شعر» 48
- چهارم- نفشه سوء قصد به جان پیامبر صلی الله علیه و آله 49
- پنجم- جنگهای متوالی با مسلمانان 50
- ششم- توسّل به خطرناکترین سلاح: «نفاق» 53
- نتایج مَثَلها 54
- سعید بن جبیر به هنگام مرگ 56
- فصل چهارم سوّمین مثال: قساوت قلب 58
- داستان گاو بنی اسرائیل 59
- شرح و تفسیر آیه شریفه 60
- قلب مصنوعی آینهای برای عظمت قلب انسان 62
- تعبیر قرآن از دلهای بنی اسرائیل: «سختتر از سنگ» 65
- تسبیح تمام موجودات جهان 66
- قساوت 67
- علم و عاطفه وجه تمایز انسان از حیوان 69
- دنیای بی عاطفهها 69
- دین و مذهب، تقویت کننده عواطف 70
- عوامل قساوت در قرآن 71
- قساوت در روایات اسلامی 73
- فصل پنجم چهارمین مثال: مثال کفّار 78
- مانع بزرگ در دعوت پیامبران: «تقلید کورکورانه» 78
- شرح و تفسیر آیه شریفه 171 سوره بقره 80
- پیامهای آیه 81
- اشاره 83
- تقلید در قرآن 83
- اقسام تقلید 83
- فصل ششم: پنجمین مثال: انفاق 86
- راههای درمان فقر 87
- راه حلّ اسلام 88
- «انفاق» راهی برای فقرزدایی 89
- پیامهای آیه 91
- 2- منظور از «حبّه» در آیه شریفه 93
- 3- منظور از «یُضاعفُ» در آیه شریفه 94
- عالیترین نمونه انفاق در قرآن 95
- 4- بررسی «مشبّه» در آیه انفاق 99
- پرورش مال انفاق شده در کلام پیامبر صلی الله علیه و آله 102
- «انفاق» در تعبیرات زیبای قرآن 104
- فصل هفتم: ششمین مثال: انفاقهای همراه با اذیّت و آزار 108
- شرح و تفسیر آیه 109
- پیامهای آیه 111
- سیره امامان در انفاق و بخشش 114
- صدقه بازدارنده مرگهای بد 116
- فصل هشتم: هفتمین مثال: «انفاق» های شایسته 118
- شرح و تفسیر آیه 118
- پیامهای آیه 120
- راههای انفاق و کمک به دیگران 123
- زهی سعادت که نصیب انسان شده است! 126
- آداب انفاق 128
- فصل نهم: هشتمین مثال: عاقبت امور 134
- مفسّران در تفسیر آیه مثل اقوالی دارند: 135
- عاقبت این شخص ختم به شر شد! 139
- پیام آیه مَثَل: «احباط و تکفیر» 140
- استدلالی بر وجود احباط و تکفیر 141
- فصل دهم: نهمین مثال: رباخواران 143
- رابطه این آیه با آیات قبل 144
- شرح و تفسیر 145
- پیامهای آیه 147
- 2- تناسب جرمها و مجازاتها 148
- فلسفه تحریم ربا 149
- رابطه «اخلاق» و «اقتصاد» در اسلام 149
- اسوه اخلاق در ارزشهای اخلاقی 152
- علی علیه السلام و هدیه شبانه 154
- مباحث تکمیلی آیه 156
- 2- آیا فعّالیّت بانکها بدون رباخواری ممکن است؟ 157
- 3- حکم سپردهها و وامها 158
- 4- آیاتی دیگر درباره ربا 160
- شرح و تفسیر 163
- فصل یازدهم دهمین مثال: خلقت شگرف حضرت عیسی بن مریم علیهما السلام 163
- قدرت خداوند در کلام امیر المؤمنین علیه السلام 164
- داستان پیدایش انسان 166
- نظر قرآن درباره پیدایش انسان 167
- شرح و تفسیر 169
- فصل دوازدهم یازدهمین مثال: انفاقهای کفّار 169
- پیامهای آیه 171
- عبرت بگیرید 176
- شأن نزول آیه 178
- فصل سیزدهم دوازدهمین مثال: مثال کفر و ایمان 178
- «حیات و زندگی» چیست؟ 180
- اقسام حیات و زندگی 182
- منظور از حیات در آیه مثل 182
- چرا عرب جاهلی را مرده میپندارند؟ 183
- آثار و برکات نور 184
- اشاره 184
- نور فرقان 185
- زیبا جلوه کردن اعمال زشت در نظر کفّار 186
- تقوا ثمره روزه و فرقان میوه تقوا 186
- فصل چهاردهم: سیزدهمین مثال: شرح صدر 187
- پیامهای آیه 188
- شرح و تفسیر 188
- 2- اعجاز علمی قرآن در آیه مَثَل 190
- 3- شرح صدر 191
- پیامبر صلی الله علیه و آله و همسایه یهودی 192
- فصل پانزدهم: چهاردهمین مثال: مبدأ و معاد 194
- جسمانی و روحانی بودن معاد 196
- شرح و تفسیر آیه 198
- میوههای مختلف از آب و هوا و زمین واحد! 199
- آثار معاد 200
- فصل شانزدهم: پانزدهمین مثال: بلد طیّب 202
- شرح و تفسیر مثال پانزدهم 204
- پیامهای آیه 205
- این مثل برای چه کسانی است؟ 205
- 2- قرآن و وحی برای کفّار نتیجه معکوس میدهد! 206
- مردم سه دستهاند 207
- قابلیّت، اکتسابی یا جبری؟ 209
- فصل هفدهم: شانزدهمین مثال: عالم منحرف 212
- شأن نزول آیه 213
- شرح و تفسیر 214
- پیام آیه خطر دانشمندان منحرف 217
- عالم و دانشمند دینی از دیدگاه امام حسن عسگری علیه السلام 218
- فصل هجدهم: هفدهمین مثال: مسجد ضرار 221
- شرح و تفسیر 223
- ابو عامر نصرانی، دشمن کینه توز اسلام 224
- فرمان تخریب مسجد ضرار 226
- پیامهای آیه 227
- فصل نوزدهم: هجدهمین مثال: زندگی زودگذر دنیا 229
- شرح و تفسیر 230
- فلسفه مثل 233
- پیامهای آیه 236
- فصل بیستم: نوزدهمین مثال: مَثَل کافر و مؤمن 239
- شرح حال مؤمنان 240
- شرح حال کافران 240
- شرح و تفسیر آیه مثل 242
- اشاره 242
- چشم، یکی از بزرگترین آیات الهی 243
- گوش آیتِ دیگر خداوند 244
- کفّار فاقد ابزار شناخت هستند 245
- چگونه حجابها را از خود برهانیم؟ 247
- علامتهای مؤمن 247
- فصل بیست و یکم: بیستمین مثال: توسّل به ما سوی اللَّه 249
- برق آسمانی و ابرهای بارانزا 250
- چگونه «برقِ» آسمان سبب نزول باران میشود؟ 251
- «رعد آسمانی» نشانهای از عظمت خدا 251
- شرح و تفسیر آیه مثل 254
- پیامهای آیه 256
- 2- أشکال مختلف بتپرستی. 258
- دعا از دیدگاه قرآن و روایات 260
- دعا برترین عبادت 261
- دعا در آئینه روایات 263
- راز اهمیّت دعا در اسلام 264
- رابطه «دعا» و «تربیت» 265
- موانع و شرایط استجابت دعا 268
- اجابت برخی از دعاها به مصلحت انسان نیست! 275
- دو سؤال مهم درباره دعا 276
- فصل بیست و دوم: بیست و یکمین مثال: مثال حقّ و باطل 279
- شرح و تفسیر 280
- پیامهای آیه 281
- اشاره 281
- 1- تعریف حق و باطل 281
- 3- وسعت حق و باطل 283
- 2- نشانههای حق و باطل 283
- 4- سرانجام مبارزه حق و باطل 284
- 5- مبارزه حق و باطل همیشگی است 284
- 6- چگونگی پیدایش باطل 285
- مصادیق حق چیست و کیست؟ 286
- حق و باطل از نگاه آیات و روایات 286
- عمر کوتاه «باطل» و دولت پایدار «حق» 288
- حق تلخ و باطل شیرین است! 289
- باطل همواره در لباس حق جلوه میکند 290
- علی علیه السلام محور حق 291
- فصل بیست و سوم: بیست و دومین مثال: تقوا برات بهشت 293
- شرح و تفسیر آیه 293
- مراحل چهارگانه قبل از ولادت 294
- عجایبی از عالم جنین 295
- مراحل چهارگانه کمال انسان 296
- شرح و تفسیر آیه مثل 299
- پیام مهم آیه 299
- فصل بیست و چهارم: بیست و سومین مثال: اعمال کافران 301
- ارتباط آیه مَثَل با آیات قبل 301
- شرح و تفسیر: 302
- فواید خاکستر 303
- پیامهای آیه 305
- چرا ایمان و ولایت شرط صحّت اعمال است؟ 307
- 2- دومین پیام این است که آدمهای بیایمان، انگیزههای معنوی ندارند؛ 309
- إحباط در قرآن 310
- حبط در جهان طبیعت 312
- فصل بیست و پنجم: بیست و چهارمین و بیست و پنجمین مثال: کلمه «طیّبه» و «خبیثه» 315
- ارتباط آیات مَثَل با آیات پیشین 316
- شرح و تفسیر 317
- نکته مهم خداشناسی 319
- «کلمه طیّبه» چیست؟ 321
- کلمه طیّبهای از امام حسن مجتبی علیه السلام 322
- فصل بیست و ششم: بیست و ششمین مثال: مثال والایی برای خداوند 324
- ارتباط آیه مَثَل با آیات قبل 328
- چرا عرب جاهلیّت دختران خود را میکشت؟ 328
- دختر دسته گل است 330
- ارتباط آیه مثل با آیات قبل 333
- فصل بیست و هفتم: بیست و هفتمین مثال: بتپرستان و خداپرستان 333
- انگیزه پرستش 334
- پیامهای آیه 336
- 2- بردگیهای مدرن 339
- حضرت یوسف علیه السلام انسانی آزاده 340
- علی علیه السلام آزادمردی دیگر 341
- شرح و تفسیر 344
- فصل بیست و هشتم: بیست و هشتمین مثال: مشرک و مؤمن 344
- پیام آیه: شرک و بتپرستی در قرن بیستم. 347
- فصل بیست و نهم: بیست و نهمین مثال: تازهمسلمانان سست ایمان 353
- شرح و تفسیر 354
- پیامهای آیه شریفه 355
- اهمیّت وفای به عهد و پیمان 357
- فصل سی ام: سیامین مثال: کفران نعمت 360
- شرح و تفسیر 361
- پیامهای آیه 365
- 2- آیا «قریه» در مَثَل وجود خارجی داشته است؟ 367
- 4 مشرک از خود ارادهای ندارد. 368
- 3 این همه روایات در مذمّت دنیا چرا؟ 368
- 2 هدف از آفرینش 368
- شرح و تفسیر 368
- پیامهای آیه 368
- 2 منظور از «ریح» در آیه، شیطان سرکش است. 368
- ب: کار شکنی منافقین در حدیبیّه 368
- دورنمای بحث 368
- 2 منظور از «یَهْدِی اللَّهُ لِنُورِهِ مَنْ یَشاءُ» چیست؟ 368
- مثال پنجاه و ششم: استقامت همسر فرعون 368
- شرح و تفسیر 368
- 3 دقّت در انتخاب دوست 368
- دورنمای بحث 368
- دورنمای بحث 368
- دور نمای بحث 368
- اراده، عامل اصلی افعال و کردار! 368
- روشهای مبارزه با بت پرستی 368
- مثال سی و ششم: بت پرستی 368
- منظور از نور خدا چیست؟ 368
- 2 بی اعتباری دنیا 368
- معرّفی اجمالی سوره حجرات 368
- پیامهای آیه 368
- دور نمای بحث 368
- چرا حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله را شاعر میخواندند؟ 368
- اشاره 368
- 2 اتّحاد رمز پیروزی 368
- مثال سی و هشتم: سراب زندگی 368
- مثال چهل و نهم: مثالی دیگر برای زندگی دنیا 368
- مثال چهلم: پستترین انسانها 368
- دور نمای بحث 368
- بحث تکمیلی 368
- پیامهای آیات هیجده گانه 368
- علی علیه السلام مصداق کامل آیه مثل 368
- 3 نکته تعبیر به «اسفار» نه «کتاب» 368
- پیام آیه 368
- شرح و تفسیر 368
- شرح و تفسیر 368
- توصیف اصحاب پیامبر صلی الله علیه و آله در تورات 368
- شرح و تفسیر 368
- دور نمای بحث 368
- الف: داستان إفک! 368
- مثل اصحاب پیامبر صلی الله علیه و آله در انجیل 368
- تحلیل روایات 368
- 3 برنامهریزی در کارهای تبلیغی 368
- بررسی اجمالی سوره تحریم 368
- مثال پنجاه و نهم: افراد بخیل 368
- دور نمای بحث 368
- شرح و تفسیر 368
- شرح و تفسیر 368
- مؤمن کیست؟ 368
- اشاره 368
- تاریخ یهود در مدینه 368
- دور نمای بحث 368
- دورنمای بحث 368
- 2 چرا «حمار»؟ 368
- آثار ایمان به نزدیکی خداوند 368
- برده داری از دیدگاه اسلام 368
- 2 «ظُلُماتٌ بَعْضُها فَوْقَ بَعْضٍ» اشاره به چیست؟ 368
- اوصاف منافقین 368
- اشاره 368
- نگاهی به آیات قبل از آیه مثل 368
- 1 از کمی نفرات نترسید 368
- 3- ایجاد قدرت و حرکت 368
- پیامهای آیه: 368
- مثال پنجاهم و پنجاه و یکم: یهود 368
- دور نمای بحث 368
- پیامهای آیه 368
- مثال سی و سوم: زندگی دنیا 368
- 4 توحید حاکمیّت 368
- مباحث تکمیلی 368
- الف- تفسیر فلسفی آیه نور 368
- 3 رابطه «گناه» و «قطع روزی» 368
- قصّه ایمان آوردن آسیه 368
- 2 نشانه ایمان 368
- قبح و زشتی فوق العاده غیبت 368
- پیام تربیتی آیات مذکور 368
- پیامهای آیات فوق 368
- مثال پنجاه و دوم: جاذبه فوق العاده قرآن 368
- عاقبت انسان مغرور 368
- دور نمای بحث 368
- از تاریخ عبرت بگیریم 368
- اشاره 368
- شرح و تفسیر آیه مثل 368
- 4 هدایت، قابلیّت لازم دارد. 368
- ارتباط آیات مثل با آیات پیشین 368
- پیامهای آیه: 368
- 4 تاریخ گذشتگان چراغ راه آیندگان 368
- مباحث تکمیلی 368
- 3 غیبت در لباس تقدّس! 368
- مباحث تکمیلی 368
- 3 تکیه بر منافقان خطاست! 368
- شرح و تفسیر 368
- شرح و تفسیر 368
- شرح و تفسیر 368
- اهمّیّت توحید 368
- 5 آیه مثل شامل هر عالم بی عملی میگردد! 368
- ج: ترور نافرجام پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله توسّط منافقان! 368
- اشاره 368
- آیا تکیه بر غیر خدا، تکیه بر تار عنکبوت نیست؟ 368
- شرح و تفسیر 368
- شرح و تفسیر 368
- پیامهای آیه 368
- مباحث تکمیلی: 368
- دورنمای بحث 368
- شرح و تفسیر 368
- مثال سی و پنجم: توحید و شرک 368
- پیامهای آیه 368
- ترسیم چهره عالمان بی عمل در روایات 368
- شأن نزول آیه مثل 368
- شرح و تفسیر 368
- پیام آیه 368
- شکستن ارزشهای کاذب از اهداف انبیاست 368
- 2 خود مان را فریب ندهیم! 368
- 2- آیا مگس موجود کوچکی است؟ 368
- پیام آیه 368
- توحید خمیرمایه اصول و فروع دین 368
- 4 ارزش علم و دانش 368
- مراتب ایمان! 368
- پیام آیه 368
- اشاره 368
- تفاوت این آیه و آیه 24 سوره یونس 368
- جاذبه شگفتانگیز قرآن 368
- پیامهای آیه 368
- 2 سخنی از امام کاظم علیه السلام 368
- پیامهای آیه 368
- سیری در آیات قبل از آیه مثل 368
- چراغ در طول تاریخ 368
- داستان تحریم 368
- مثال پنجاه و سوم: عالمان بی عمل 368
- 2 توحید صفات 368
- 3- تقوی و پرهیز کاری 368
- دور نمای بحث 368
- مثال چهل و پنجم: عیسای مسیح علیه السلام 368
- دور نمای بحث 368
- 2 «باقیات صالحات» چیست؟ 368
- مثال پنجاه و هشتم: تصویری از مؤمنان و کافران 368
- 4 لجاجت یا باز گشت؟ 368
- دور نمای بحث 368
- 2 ممنوعیّت جدال 368
- شرح و تفسیر 368
- دور نمای بحث 368
- شأن نزول آیات فوق 368
- علی علیه السلام نمونه کامل ویژگیهای پنجگانه 368
- عزّت در سایه ایمان 368
- هیبت و عظمت قرآن 368
- پیام آیه 368
- مثال چهل و هفتم: غیبت 368
- پیشگفتار 368
- مرض غرور را از دو راه میتوان درمان کرد: 368
- پیامهای آیه 368
- د: اجتماع منافقان در سقیفه! 368
- ماهیّت بت پرستی 368
- ب- تفسیر روایی آیه نور 368
- 2 مثال مذکور شامل همه اصحاب پیامبر صلی الله علیه و آله نمیشود! 368
- پیامهای آیه 368
- دورنمای بحث 368
- مثال چهل و ششم: اصحاب پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم 368
- 2 خطرات منافقین 368
- اهمّیّت توحید 368
- 2 دنیا از دیدگاه روایات 368
- دورنمای بحث 368
- 3 اسباب تذکّر 368
- پیام آیه 368
- 5 شیطان و منافقین در یک مسیر حرکت میکنند! 368
- مثال چهل و هشتم: نزدیکی خدا به انسان 368
- زندگی دنیا به چه چیز تشبیه شده است؟ 368
- 3 فلسفه مثال به حیوانی ضعیف 368
- مثال پنجاه و چهارم: ویژگیهای منافقان 368
- حجاب مستور چیست؟ 368
- شرح و تفسیر 368
- اشاره 368
- شرح و تفسیر آیه مثل 368
- پیامهای آیه: 368
- شرح و تفسیر آیه مثل 368
- مثال چهل و سوم: پیروزی اقلّیّت و شکست اکثریّت 368
- مثال سی و دوم: مستکبران و مستضعفان 368
- شرح و تفسیر 368
- 3 جبر یا اختیار؟ 368
- 2- اثر تربیت 368
- 3 توحید افعالی 368
- شرح و تفسیر 368
- شرح و تفسیر 368
- چگونه ایمان خود را تقویت کنیم؟ 368
- 3 مشرک آرامش ندارد. 368
- مثال چهل و چهارم: شرک و توحید 368
- اشاره 368
- 2 هدف از بلاها و عذابها 368
- این آیه مشتمل بر دو مثال است 368
- مباحث تکمیلی 368
- پلی به سوی توحید در ماه توحید 368
- شرح و تفسیر 368
- 2 اسلام، دین کیفیّت است نه کمّیّت 368
- ایمان سرچشمه همه خوبیها 368
- مثال چهل و یکم: تکیه بر غیر خدا 368
- پیام آیه 368
- غوغاسالاری نشانه جاهلیّت 368
- 2 ندای حق را باید گوش داد! 368
- آیا مثال زدن برای ذات خداوند جایز است؟ 368
- دورنمای بحث 368
- دور نمای بحث 368
- شأن نزول 368
- مباحث تکمیلی 368
- دورنمای بحث 368
- مشکلات و معایب حرکت خزندگان 368
- مثال پنجاه و هفتم: مریم بنت عمران 368
- معنای «مثال» در استعمالات قرآن 368
- دور نمای بحث 368
- مثال سی و نهم: اعمال مشرکان 368
- 2 تار عنکبوت یکی از آیات بزرگ الهی 368
- اسلحه منکران خدا 368
- پیامهای آیه 368
- دور نمای بحث 368
- مسحور یعنی چه؟ 368
- مثال سی و یکم: مثالهای کافران 368
- مثال پنجاه و پنجم: میزان، ضابطه است نه رابطه! 368
- مثال سی و هفتم: ذات بیمانند خدا 368
- 2- دقّت در اسرار آفرینش 368
- 4- رفع موانع حیات 368
- شرح و تفسیر 368
- 3 شکنجه عامل تکامل یا وسیله شکست! 368
- پیامهای آیه 368
- 4 ولیّ مؤمنان کیست؟ 368
- دور نمای بحث 368
- عبرت بگیرید! 368
- شرح و تفسیر 368
- مثال سی و چهارم: تنوّع مثالهای قرآن 368
- 5 توحید مالکیّت 368
- شرح و تفسیر 368
- دور نمای بحث 368
- پیام آیه 368
- پیامهای آیه 368
- شرح و تفسیر 368
- مثال چهل و دوم: توحید مالکیّت 368
- شاخههای توحید 368
- 2 سرچشمه اختلاف جهل و نادانی است. 368
- 1- آیا در آیه مثل تشبیهی وجود دارد؟ 368
- اشاره 368
- دورنمای بحث 368
- 1- آشنایی با قرآن 368
- تفاوت این مثال با مثالهای قبل 368
- پیامهای آیه 368
- رابطه «تسبیح» و «توبه» 368
- دور نمای بحث 368
- شرح و تفسیر 368
- چیزهایی که به نور تشبیه شده است 368
- 1- اثر هدایت 368
- مباحث تکمیلی 368
- دور نمای بحث 368
- آیا آیه فوق از امثال القرآن است؟ 368
- معیار سنجش نفاق 368
- پیامهای آیه: 368
- مثال شصتم: موضعگیری در مقابل سخن حق 368
- واقعیّتهای نهفته در برچسبها 368
- آیا آیه مورد بحث جزء امثال القرآن است؟ 368
- چرا آسیه تقیّه نکرد؟ 368
- 4- توسّلات و دعا 368
- 1 توحید ذات 368
که انسان به خیال خود همه چیز را مهیّای بهرهوری میداند، یکباره از دست بدهد و در پایان آیه خداوند انسان را به تفکّر و اندیشه درباره دنیا دعوت میکند تا شاید از این راه نجات یابد.
شرح و تفسیر
«انَّما مَثَلُ الحیوةِ الدُّنْیا» عبارت «الحیاة الدنیا» در قرآن مجید حدود هفتاد بار استعمال شده است که کلمه «دنیا» در این عبارت میتواند به یکی از دو معنای زیر تلقّی شود:
الف. نخست، اینکه آن را به معنای «نزدیک» بدانیم؛ یعنی «دنیا» مؤنث «أدنی» است و به معنای نزدیک به کار رفته است بنابراین، «حیاة دنیا»؛ یعنی زندگی نزدیک که در مقابل «حیاة آخرت» است؛ چه اینکه زندگی آخرت نسبت به زندگی این دنیا دورتر است.
2- احتمال دوم، آن است که دنیا را به معنای چیز پست و بیارزش بدانیم؛ چه اینکه عرب انسانهای پست و فرومایه را «دنی» میگوید و دنیا هم از همین مادّه گرفته شده است که این قول قویتر به نظر میرسد؛ بنابراین زندگی دنیا، زندگی پست و بیارزشی است، بر خلاف زندگی آخرت که زندگی با ارزش و شایستهای است.
علاوه بر این از برخی آیات قرآن- مانند آیه شریفه «وَ انَّ الدَّارَ الْآخِرَةَ لَهِیَ الْحَیَوانُ» «1»- استفاده میگردد که زندگی، تنها زندگی آخرت است؛ در واقع زندگی دنیا، شایستگی نام زندگی را ندارد، بلکه نوعی مرگ تدریجی است!
به هر حال، زندگی دنیا یا زندگی پست و بیارزش است یا اصلًا زندگی نیست.
______________________________
(1)- سوره عنکبوت، آیه 64.