مثالهای زیبای قرآن: (امثال القرآن) صفحه 280

شرح و تفسیر

انْزَلَ مِنَ السَّماءِ مآءً فَسالَتْ اوْدِیَةٌ بِقَدَرِها: خداوند از اسمان آب نازل کرده است؛ دانه‌های شفّاف باران نازل می‌شود؛ از کوه‌ها سرازیر می‌گردد و وارد درّه‌ها و وادی‌ها می‌شود؛ هر کدام از این درّه‌ها به اندازه ظرفیّت و گنجایش خود آب می‌گیرد؛ آب در رودهای کوچک به حرکت خود ادامه می‌دهد و با پیوستن آبِ چندین رودخانه کوچک، رودخانه بزرگی به وجود می‌آید؛ و نتیجه آبِ چندین رودخانه بزرگ، سیلاب عظیمی خواهد شد.

فَاحْتَمَلَ السَّیْلُ زَبَداً رابِیاً: سیلابی که از آب باران، نهرها و جویبارها به وجود آمده است، امواج خروشانی دارد. این آب‌ها هنگامی که با سنگ‌ها و موانع ته رودخانه برخورد می‌کند کف‌هایی بر روی آن ظاهر می‌شود. این کف‌ها بر روی آب قرار می‌گیرد و آب در زیر کف‌ها به حرکت خود ادامه می‌دهد.

وَ مِمَّا یُوقِدُونَ عَلَیْهِ فِی النَّارِ ابْتِغاءَ حِلْیَةٍ اوْ مَتاعٍ زَبَدٌ مِثْلُهُ کف‌های رونشین و متکبّر و توخالی مخصوص آب نیست، بلکه بر روی فلزّات نیز به هنگام ذوب شدن کفی می‌نشیند؛ سنگ آهن، سنگ مس و مانند آن، وقتی که ذوب می‌شود فلز آن ته‌نشین می‌شود و کف‌هایی بر روی آن قرار می‌گیرد.

نکته جالبی که در این قسمت از آیه به چشم می‌خورد (مِمَّا یُوقِدُونَ عَلَیْهِ)، این است که به تعبیر آیه، آتش را بر روی فلزّات قرار می‌دهند تا آب شود، در حالی که معمولًا در کارخانه‌ها آتش را زیر فلزّات و کوره‌های آن قرار می‌دهند. امّا اخیراً، کارخانه‌های پیشرفته، هم از زیر آنها حرارت وارد می‌کنند، و هم بر روی آنها آتش قرار می‌دهند؛ یعنی از همه اطراف حرارت وارد می‌کنند. و این مطلب جالبی است که قرآن قرنها پیش، بدان اشاره کرده است.

کَذلِکَ یَضْرِبُ اللَّهُ الحَقَّ وَ الْباطِلَ خداوند متعال برای روشن شدن حق و باطل- که سابقه‌ای به درازای تاریخ بشریّت دارد- این چنین مثال می‌زند؛ یعنی