مثالهای زیبای قرآن: (امثال القرآن) صفحه 321

چنین درختی، که نه میوه‌ای دارد، و نه عطر و بوی خوشی، و نه سایه مناسبی ایجاد می کند تنها و تنها بدرد سوختن می‌خورد.

بسوزند چوب درختان بی‌برسزا خود همین است مر بی‌بری را

«کلمه طیّبه» چیست؟

مفسّران در معنا و تفسیر «کلمه طیّبه» بحث و گفتگو دارند که به برخی از نظریّات آنها اشاره می‌شود:

1- برخی معتقدند که مراد از «کلمه طیّبه»، کلمه طیّبه «لا اله الا الله» است. «1» این کلمه مبارک بسان شجره طیّبه‌ای است که ریشه‌هایش مستحکم و استوار، و شاخه‌هایش سر به آسمان کشیده است، و در واقع درخت سعادت انسان محسوب می‌گردد. این درخت که همان حقیقت توحید است قلب انسان را زنده می‌کند و همه بت‌ها را می‌شکند. در مقابل بت پول، رشوه، ربا، دزدی و تجاوز سجده نمی‌کند؛ برای حفظ مقام هزاران دروغ نمی‌گوید، و برای حفظ مال دنیا دست به جنایت نمی‌زند؛ زیرا این گونه اعمال شرک و بت‌پرستی است و بدین جهت است که انسان ریاکار را در آخرت به اسم منافق و فاجر می‌خوانند. «2»

وقتی توحید در دل انسان زنده شد، هواپرستی- که عامل اصلی تمام انحرافات است- نابود می‌شود.

از این رو، در روایت زیبایی آمده است: «ابْغَضُ الهٍ عُبِدَ عَلی وَجْهِ الْأرْضِ الْهَوی»؛ بدترین بت‌ها که در روی زمین همیشه مورد پرستش قرار می‌گرفته است، بت هوی و هوس است. «3»

«مادرِ بت‌ها بت نفس شماست‌زانکه آن بت مار و این بت اژدهاست»

اگر شجره طیّبه توحید در قلب انسان کاشته شد این بت‌ها کنار می‌رود.

2- برخی از مفسّران بر این اعتقادند که مراد از کلمه طیّبه «شخص مؤمن» است. در قرآن مجید، بر موجودات «کلمة الله» اطلاق شده است؛ مؤمن هم کلام الهی است. خورشید، ماه، ستارگان، زمین و آسمان همه کلمة الله هستند؛ یعنی اینها در کتاب آفرینش و تکوین جزء کلمات الله به شمار می‌آیند؛ همان گونه که در مورد حضرت مسیح علیه السلام کلمة الله استعمال شده است. «1»

درخت وجود مؤمن- مانند شجره طیّبه- دارای میووه‌های مختلفِ تمام فصل از قبیل سخاوت، شجاعت، جود، مهر، محبّت، احسان، ایمان، و مانند آن است. «2»

3- برخی نیز «کلمه طیّبه» را به امامان معصوم علیهم السلام تفسیر کرده‌اند. این بزرگواران شجره طیّبه‌ای هستند که شاخسار وجودی آنها سرشار از میوه‌هاست که هر کس به تاریخ زندگی‌شان، به مزار و حرمشان و به کلمات و سخنانشان، نزدیک شود و دست نیاز بسوی آنها دراز کند، بی‌بهره نخواهد ماند. «3»

4- «علماء» تفسیر دیگری برای کلمه طیبه هستند؛ زیرا مردم از میوه‌های وجود آنها بهره می‌برند.

5- «فکر پاک» پنجمین تفسیری است که برای کلمه طیّبه بیان شده است. افکار پاک، شجره طیّبه‌ای هستند که در طول تاریخ ثابت و برقرار می‌مانند.

6- ششمین تفسیری که برای کلمه طیّبه گفته‌اند، «سخن خوب» است. گاهی یک سخن خوب ماندگار می‌شود و افراد زیادی در جامعه از آن استفاده می‌کنند. «4»

______________________________
(1)- سوره آل عمران: آیه 39.
(2)- التبیان، جلد 6، صفحه 292.
(3)- تفسیر نمونه، جلد 10، صفحه 340.
(4)- تفاسیر دیگری نیز برای «کلمه طیّبه» ذکر شده است. به تفسیر المیزان، جلد 23 (فارسی)، صفحه 78 و 79 و تفسیر نمونه، جلد 10، صفحه 331 مراجعه فرمائید.