مثالهای زیبای قرآن: (امثال القرآن) صفحه 7

تلاوت قرآن همراه با تفکّر و اندیشه باشد. تفکّری که پاک کننده روح و زمینه‌ساز عمل باشد.

بدین منظور، بر آن شدیم در ایّام ماه مبارک رمضان امسال «1»، درس تفسیر قرآن داشته باشیم. موضوع تفسیر را «امثال قرآن» انتخاب کردیم تا هم زمینه‌ای جدید در تفسیر قرآن طرح شود و هم قابل استفاده برای همگان باشد.

چرا قرآن «مثال» زده است؟

در قرآن مجید مثلهای زیادی، بیش از پنجاه مَثَل، «2» دیده می‌شود. تنها در سوره بقره- که دوّمین سوره قرآن است- حدّ اقل ده مثل ذکر شده است. چه حکمتی در این مثالها نهفته است که خداوند تا این میزان مثل آورده است؟

پاسخ: مَثَل یعنی تشبیه حقایق عقلی به امور حسّی و قابل لمس. از یک سو، مسائل عقلی بسیاری وجود دارد که اکثر مردم قابلیّت فهم و جذب آن را پیدا نمی‌کنند. و از سوی دیگر، مردم به محسوسات و عینیّات عادت کرده‌اند و ضرب المثل «عقل مردم به چشمشان است» بدین معناست که دیده‌ها و امور قابل لمس، آسان‌تر و بهتر درک می‌شود. بدین خاطر است که خداوند متعال برخی از مفاهیم بلند عقلی را در قالب مثلها بیان فرموده است تا عموم مردم آنها را به تناسب ادراک خود دریابند. بنابراین، فلسفه مثلهای قرآن، تنزّل مسایل بلند و عمیق و بیان آنها در افق فکر مردم است.

______________________________
(1)- ماه مبارک رمضان، سال 1418 ه ق.
(2)- این که در بعضی از کتابهای «امثال قرآن»، مثالهای قرآن را تا یک صد و سی مثل شمرده‌اند، ظاهراً صحیح نمی‌باشد، زیرا در آنها، ضرب‌المثلهای قرآن نیز مَثَل محسوب شده‌اند؛ مثلًا آیه شریفه 164 انعام «... و لا تزرو وازرة وزر اخری ...» و آیه 39 سوره نجم «... لیس للانسان الّا ما سعی» که «مثَل» به حساب آورده شده است، «ضرب المثل» هستند؛ زیرا که در آنها، تشبیهی بیان نشده است.