وَ کانَ مِنْ دُعَائِهِ علیه السلام فِی ذِکرِ التَّوْبَةِ وَ طَلَبِهَا
دعای آن حضرت در ذکر توبه و درخواست توفیق آن از پروردگار
اللَّهُمَّ یا مَنْ لَا یصِفُهُ نَعْتُ الْوَاصِفِینَ
بارخدایا ای کسی که توصیف واصفان وصفت نتوان کرد،
وَ یا مَنْ لَا یجَاوِزُهُ رَجَاءُ الرَّاجِینَ
و ای کسی که امید امیدواران از تو فراتر نرود و
وَ یا مَنْ لَا یضِیعُ لَدَیهِ أَجْرُ الْمُحْسِنِینَ
ای کسی که پاداش نیکوکاران نزد تو ضایع نگردد
وَ یا مَنْ هُوَ مُنْتَهَی خَوْفِ الْعَابِدِینَ.
و ای آن که ترس عبادت کنندگان به تو منتهی شود
وَ یا مَنْ هُوَ غَایةُ خَشْیةِ الْمُتَّقِینَ
و ای آن که نهایت بیم پرهیزکارانی،
هَذَا مَقَامُ مَنْ تَدَاوَلَتْهُ أَیدِی الذُّنُوبِ، وَ قَادَتْهُ أَزِمَّةُ الْخَطَایا، وَ اسْتَحْوَذَ عَلَیهِ الشَّیطَانُ، فَقَصَّرَ عَمَّا أَمَرْتَ بِهِ تَفْرِیطاً، وَ تَعَاطَی مَا نَهَیتَ عَنْهُ تَغْرِیراً.
این جایگاه کسی است که بازیچه دست گناهان است و مهارهای خطاها او را به پیش رانده، و شیطان بر او چیره گشته، از این جهت در اجرای امر تو کوتاهی ورزیده، و از سر نادانی و غرور به آنچه از آن نهی نمودی آلوده شده،
کالْجَاهِلِ بِقُدْرَتِک عَلَیهِ، أَوْ کالْمُنْکرِ فَضْلَ إِحْسَانِک إِلَیهِ حَتَّی إِذَا انْفَتَحَ لَهُ بَصَرُ الْهُدَی، وَ تَقَشَّعَتْ عَنْهُ سَحَائِبُ الْعَمَی،
مانند کسی که به قدرت تو بر خود ناآگاه است، یا فضل و احسانت را درباره خویش منکر است، تا چون دیده هدایتش گشوده، و ابرهای کوری از برابرش برطرف شده،
أَحْصَی مَا ظَلَمَ بِهِ نَفْسَهُ، وَ فَکرَ فِیمَا خَالَفَ بِهِ رَبَّهُ، فَرَأَی کبِیرَ عِصْیانِهِ کبِیراً وَ جَلِیلَ مُخَالَفَتِهِ جَلِیلًا.
ستم هایی که بر خود نموده شماره نموده، و در اموری که با خدای خود مخالفت ورزیده اندیشه کرده، آنگاه بزرگی عصیانش را مشاهده کرده، و به عظمت مخالفتش بصیرت پیدا نموده،
فَأَقْبَلَ نَحْوَک مُؤَمِّلًا لَک مُسْتَحْییاً مِنْک، وَ وَجَّهَ رَغْبَتَهُ إِلَیک ثِقَةً بِک، فَأَمَّک بِطَمَعِهِ یقِیناً،
پس با دلی امیدوار، و رویی شرمسار به سوی تو رو آورده، و از روی اطمینان به تو با شوق و رغبت متوجه تو شده،
وَ قَصَدَک بِخَوْفِهِ إِخْلَاصاً، قَدْ خَلَا طَمَعُهُ مِنْ کلِّ مَطْمُوعٍ فِیهِ غَیرِک، وَ أَفْرَخَ رَوْعُهُ مِنْ کلِّ مَحْذُورٍ مِنْهُ سِوَاک.
و از باب یقین با بار طمع آهنگ تو نموده، و از روی اخلاص با توشه ترس قصد تو کرده، در حالی که جز تو به احدی طمع نداشته، و از هیچ چیز غیر تو نترسیده،
فَمَثَلَ بَینَ یدَیک مُتَضَرِّعاً، وَ غَمَّضَ بَصَرَهُ إِلَی الْأَرْضِ مُتَخَشِّعاً، وَ طَأْطَأَ رَأْسَهُ لِعِزَّتِک مُتَذَلِّلًا، وَ أَبَثَّک مِنْ سِرِّهِ مَا أَنْتَ أَعْلَمُ بِهِ مِنْهُ خُضُوعاً،
پس در حضورت با حال زاری ایستاده، و دیده اش را از روی خشوع به زمین دوخته، و در برابر عزت تو باذلت و خواری سر به زیر افکنده، واز سر فروتنی رازی راکه تو بهتر ازاوبدان آگاهی برایت آشکار ساخته،
وَ عَدَّدَ مِنْ ذُنُوبِهِ مَا أَنْتَ أَحْصَی لَهَا خُشُوعاً، وَ اسْتَغَاثَ بِک مِنْ عَظِیمِ مَا وَقَعَ بِهِ فِی عِلْمِک وَ قَبِیحِ مَا فَضَحَهُ فِی حُکمِک: مِنْ ذُنُوبٍ أَدْبَرَتْ لَذَّاتُهَا فَذَهَبَتْ، وَ أَقَامَتْ تَبِعَاتُهَا فَلَزِمَتْ.
و از سر خشوع معاصی خود را که حضرتت به تعداد آنها آگاه تری برشمرده، و از مهلکه ای بزرگ که بر علمت گذشته، و از کار زشتی که به قضای تو مایه رسوایی اش شده به تو پناه آورده: گناهانی که لذّت هایش سپری شده و رفته، ولی پیامدهای زیان بخشش بجای مانده و گریبانگیر شده،
لَا ینْکرُ- یا إِلَهِی- عَدْلَک إِنْ عَاقَبْتَهُ، وَ لَا یسْتَعْظِمُ عَفْوَک إِنْ عَفَوْتَ عَنْهُ وَ رَحِمْتَهُ، لِأَنَّک الرَّبُّ الْکرِیمُ الَّذِی لَا یتَعَاظَمُهُ غُفْرَانُ الذَّنْبِ الْعَظِیمِ
الهی اگر این بنده را عقوبت کنی منکر عدلت نشود، و اگر از وی بگذری و بر او رحمت آوری عفوت را عظیم نشمارد، زیرا که تو خدای کریمی هستی، که عفو گناه بزرگ در نظرت بزرگ نمی نماید.
اللَّهُمَّ فَهَا أَنَا ذَا قَدْ جِئْتُک مُطِیعاً لِأَمْرِک فِیمَا أَمَرْتَ بِهِ مِنَ الدُّعَاءِ، مُتَنَجِّزاً وَعْدَک فِیمَا وَعَدْتَ بِهِ مِنَ الْإِجَابَةِ، إِذْ تَقُولُ: «ادْعُونِی أَسْتَجِبْ لَکمْ»
بار خدایا اینک منم که در پیشگاهت مطیع و سر به فرمان آمده ام در اینکه خود به ما گفتی که تو را بخوانیم، و از تو وفای به وعده ای را که در مورد اجابت داده ای خواستارم، زیرا که فرموده ای: «مرا بخوانید تا خواسته شما را اجابت کنم».
اللَّهُمَّ فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ الْقَنِی بِمَغْفِرَتِک کمَا لَقِیتُک بِإِقْرَارِی، وَ ارْفَعْنِی عَنْ مَصَارِعِ الذُّنُوبِ کمَا وَضَعْتُ لَک نَفْسِی، وَ اسْتُرْنِی بِسِتْرِک کمَا تَأَنَّیتَنِی عَنِ الِانْتِقَامِ مِنِّی.
بار خدایا پس بر محمد و آلش درود فرست, و با آمرزش خود با ممن برخورد کن چنانکه من با اعتراف به گناه با تو برخورد کردم، و مرا از لغزشگاه های معاصی برگیر چنانکه من در برابر تو پستی گزیدم، و بر من پرده پوشی کن چنانکه در انتقام از من درنگ فرمودی.
اللَّهُمَّ وَ ثَبِّتْ فِی طَاعَتِک نِیتِی، وَ أَحْکمْ فِی عِبَادَتِک بَصِیرَتِی، وَ وَفِّقْنِی مِنَ الْأَعْمَالِ لِمَا تَغْسِلُ بِهِ دَنَسَ الْخَطَایا عَنِّی، وَ تَوَفَّنِی عَلَی مِلَّتِک وَ مِلَّةِ نَبِیک: مُحَمَّدٍ- علیه السلام- إِذَا تَوَفَّیتَنِی.
بار الها نیتم را در طاعتت استوار کن، و بینشم را در عبادتت محکم فرما، و مرا به اعمالی موفق کن که به سبب آن چرک گناهان را از من بشویی، و هنگام خروج از دنیا مرا بر آئین خود و پیامبرت (علیه السلام) بمیران.
اللَّهُمَّ إِنِّی أَتُوبُ إِلَیک فِی مَقَامِی هَذَا مِنْ کبَائِرِ ذُنُوبِی وَ صَغَائِرِهَا، وَ بَوَاطِنِ سَیئَاتِی وَ ظَوَاهِرِهَا، وَ سَوَالِفِ زَلَّاتِی وَ حَوَادِثِهَا، تَوْبَةَ مَنْ لَا یحَدِّثُ نَفْسَهُ بِمَعْصِیةٍ، وَ لَا یضْمِرُ أَنْ یعُودَ فِی خَطِیئَةٍ
بار الها در این موقعیتی که در آنم از گناهان بزرگ و کوچکم، و از گناهان پوشیده و آشکارم، و از لغزشهای گذشته و تازه ام به سویت بازمی گردم، مانند بازگشت توبه کننده ای که خیال گناه در درونش نگذرد، و فکر برگشتن به گناه را به خاطرش راه ندهد،
وَ قَدْ قُلْتَ- یا إِلَهِی- فِی مُحْکمِ کتَابِک: إِنَّک تَقْبَلُ التَّوْبَةَ عَنْ عِبَادِک، وَ تَعْفُو عَنِ السَّیئَاتِ، وَ تُحِبُّ التَّوَّابِینَ، فَاقْبَلْ تَوْبَتِی کمَا وَعَدْتَ، وَ اعْفُ عَنْ سَیئَاتِی کمَا ضَمِنْتَ، وَ أَوْجِبْ لِی مَحَبَّتَک کمَا شَرَطْتَ
و تو خود ای پروردگار من در کتاب محکمت فرمودی که توبه را از بندگانت می پذیری، و از سیئات درمی گذری، و توبه کنندگان را دوست داری، پس بر اساس وعده خود توبه ام را بپذیر، و همان طور که ضمانت نموده ای از گناهانم بگذر، و چنانکه شرط فرموده ای محبتت را بر من لازم فرما،
وَ لَک- یا رَبِّ- شَرْطِی أَلَّا أَعُودَ فِی مَکرُوهِک، وَ ضَمَانِی أَنْ لَا أَرْجِعَ فِی مَذْمُومِک، وَ عَهْدِی أَنْ أَهْجُرَ جَمِیعَ مَعَاصِیک.
و من هم در مقابل این همه عنایت تعهد می کنم که به آنچه پسند تو نیست برنگردم، و ضمانت می نمایم که به کاری که مورد نکوهش توست بازنگردم، و پیمان می بندم که از تمام گناهان دوری کنم.
اللَّهُمَّ إِنَّک أَعْلَمُ بِمَا عَمِلْتُ فَاغْفِرْ لِی مَا عَلِمْتَ، وَ اصْرِفْنِی بِقُدْرَتِک إِلَی مَا أَحْبَبْتَ.
الهی تو به آنچه از من سرزده آگاه تری، پس آنچه را از من خبرداری بیامرز، و مرا با قدرت خود به سوی آنچه دوست داری متوجه ساز.
اللَّهُمَّ وَ عَلَی تَبِعَاتٌ قَدْ حَفِظْتُهُنَّ، وَ تَبِعَاتٌ قَدْ نَسِیتُهُنَّ، وَ کلُّهُنَّ بِعَینِک الَّتِی لَا تَنَامُ، وَ عِلْمِک الَّذِی لَا ینْسَی، فَعَوِّضْ مِنْهَا أَهْلَهَا، وَ احْطُطْ عَنِّی وِزْرَهَا، وَ خَفِّفْ عَنِّی ثِقْلَهَا، وَ اعْصِمْنِی مِنْ أَنْ أُقَارِفَ مِثْلَهَا.
خداوندا بر ذمّه من وبال هایی است که به یاد دارم، و وبال هایی است که فراموشم شده، و همه آنها در برابر دیده توست که به خواب نمی رود، و نزد علم توست که در آن فراموشی راه ندارد، پس در مقابل آن و بالها به صاحبانش عوض بده، و وزر آن را از من بریز، و سنگینی آن را از دوش جان من بردار، و مرا از دستیازی به نظیر آن بازدار.
اللَّهُمَّ وَ إِنَّهُ لَا وَفَاءَ لِی بِالتَّوْبَةِ إِلَّا بِعِصْمَتِک، وَ لَا اسْتِمْسَاک بی عَنِ الْخَطَایا إِلَّا عَنْ قُوَّتِک، فَقَوِّنِی بِقُوَّةٍ کافِیةٍ، وَ تَوَلَّنِی بِعِصْمَةٍ مَانِعَةٍ.
الهی مرا قدرت وفای به توبه خود جز با حفظ تو نیست، و توان خودداری از گناهان ندارم جز به قوّت تو، پس مرا با نیروی کافی تقویت کن، و خود عهده دار نیروی بازدارنده از گناهم باش.
اللَّهُمَّ أَیمَا عَبْدٍ تَابَ إِلَیک وَ هُوَ فِی عِلْمِ الْغَیبِ عِنْدَک فَاسِخٌ لِتَوْبَتِهِ، وَ عَائِدٌ فِی ذَنْبِهِ وَ خَطِیئَتِهِ،
الهی هر بنده ای که به سویت باز گردد و حضرتت به علم غیبی که داری می دانی که او توبه شکن و بازگردنده به گناه و خطای خویش است،
فَإِنِّی أَعُوذُ بِک أَنْ أَکونَ کذَلِک، فَاجْعَلْ تَوْبَتِی هَذِهِ تَوْبَةً لَا أَحْتَاجُ بَعْدَهَا إِلَی تَوْبَةٍ، تَوْبَةً مُوجِبَةً لِمَحْوِ مَا سَلَفَ، وَ السَّلَامَةِ فِیمَا بَقِی.
پس من به تو پناه می برم از آنکه چنین باشم، اینک این توبه مرا چنان توبه ای قرار ده که بعد از آن محتاج توبه ای دیگر نباشم، توبه ای که سبب محو گناهان گذشته، و ایمنی از گناه در بقیه ایام عمر باشد.
اللَّهُمَّ إِنِّی أَعْتَذِرُ إِلَیک مِنْ جَهْلِی، وَ أَسْتَوْهِبُک سُوءَ فِعْلِی، فَاضْمُمْنِی إِلَی کنَفِ رَحْمَتِک تَطَوُّلًا، وَ اسْتُرْنِی بِسِتْرِ عَافِیتِک تَفَضُّلًا.
خداوندا از نادانی خود از حضرتت عذر می خواهم، و بخشش از کردار بدم را از تو خواهانم، پس از باب احسان مرا در پناه رحمت خویش درآور، و از راه تفضل لباس عافیت بر من بپوشان.
اللَّهُمَّ وَ إِنِّی أَتُوبُ إِلَیک مِنْ کلِّ مَا خَالَفَ إِرَادَتَک، أَوْ زَالَ عَنْ مَحَبَّتِک مِنْ خَطَرَاتِ قَلْبِی، وَ لَحَظَاتِ عَینِی،
الهی و از هر چه مخالف خواست تو بوده، یا از گردونه محبت تو بیرون می برد، از خاطراتی که در قلبم گذشته، و نگاههای چشمم،
وَ حِکایاتِ لِسَانِی، تَوْبَةً تَسْلَمُ بِهَا کلُّ جَارِحَةٍ عَلَی حِیالِهَا مِنْ تَبِعَاتِک، وَ تَأْمَنُ مِمَا یخَافُ الْمُعْتَدُونَ مِنْ أَلِیمِ سَطَوَاتِک.
و گفتارهای زبانم، چنان توبه ای می کنم که هر یک از اعضایم به سهم خود از عقوبتت سالم ماند، و از انتقام و قهری که متجاوزگران از آن می هراسند ایمن گردد.
اللَّهُمَّ فَارْحَمْ وَحْدَتِی بَینَ یدَیک، وَ وَجِیبَ قَلْبِی مِنْ خَشْیتِک، وَ اضْطِرَابَ أَرْکانِی مِنْ هَیبَتِک، فَقَدْ أَقَامَتْنِی- یا رَبِّ- ذُنُوبِی مَقَامَ الْخِزْی بِفِنَائِک،
الهی بر تنهایی ام در پیشگاهت، و تپیدن قلبم از ترست، و لرزه اعضایم از هیبتت رحم کن؛ زیرا گناهانم - ای پروردگار من - مرا در عرصه رسوایی و خواری در پیشگاهت نشانده،
فَإِنْ سَکتُّ لَمْ ینْطِقْ عَنِّی أَحَدٌ، وَ إِنْ شَفَعْتُ فَلَسْتُ بِأَهْلِ الشَّفَاعَةِ.
پس اگر حرف نزنم کسی از جانب من سخن نمی گوید، و اگر از خود شفاعت کنم چنان نیستم که شفاعتم پذیرفته گردد.
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ شَفِّعْ فِی خَطَایای کرَمَک، وَ عُدْ عَلَی سَیئَاتِی بِعَفْوِک، وَ لَا تَجْزِنِی جَزَائِی مِنْ عُقُوبَتِک، وَ ابْسُطْ عَلَی طَوْلَک،
بار خدایا بر محمد و آلش درود فرست، و کرمت را درباره خطاهایم شفیع من فرما، و زشتی هایم را با عفوت از من ببخش، و جزایم را از عقوبت خود مساز، و دامان احسانت را بر من بگستر،
وَ جَلِّلْنِی بِسِتْرِک، وَ افْعَلْ بی فِعْلَ عَزِیزٍ تَضَرَّعَ إِلَیهِ عَبْدٌ ذَلِیلٌ فَرَحِمَهُ، أَوْ غَنِی تَعَرَّضَ لَهُ عَبْدٌ فَقِیرٌ فَنَعَشَهُ.
و مرا در پرده عفوت بپوشان، و با من رفتار شخص پر قدرتی کن که بنده ای ذلیل با زاری به درگاهش رفته و او بر وی ترحم نموده، یا ثروتمندی که فقیری سر راهش نشسته و او از وی دستگیری نموده.
اللَّهُمَّ لَا خَفِیرَ لِی مِنْک فَلْیخْفُرْنِی عِزُّک، وَ لَا شَفِیعَ لِی إِلَیک فَلْیشْفَعْ لِی فَضْلُک، وَ قَدْ أَوْجَلَتْنِی خَطَایای فَلْیؤْمِنِّی عَفْوُک.
بارالها مرا از تو پناه دهنده ای نیست؛ پس باید عزت تو پناهم دهد، و برای من شفیعی به سوی تو نیست پس باید فضل تو شفیعم شود، و گناهانم مرا در عرصه ترس بُرده پس باید عفو تو مرا ایمن سازد،
فَمَا کلُّ مَا نَطَقْتُ بِهِ عَنْ جَهْلٍ مِنِّی بِسُوءِ أَثَرِی، وَ لَا نِسْیانٍ لِمَا سَبَقَ مِنْ ذَمِیمِ فِعْلِی،
زیرا آنچه بر زبان آوردم از باب جهل به کردار زشتم، و در اثر فراموشی کارهای بد گذشته ام نیست،
لَکنْ لِتَسْمَعَ سَمَاؤُک وَ مَنْ فِیهَا وَ أَرْضُک وَ مَنْ عَلَیهَا مَا أَظْهَرْتُ لَک مِنَ النَّدَمِ، وَ لَجَأْتُ إِلَیک فِیهِ مِنَ التَّوْبَةِ.
بلکه برای آن است که آسمان تو و هر که در آن است، و زمین تو و هر که بر روی آن است کردم، ندامتی را که برای تو آشکار کردم, و توبه ای را که به سبب آن به تو پناه بردم بشنوند،
فَلَعَلَّ بَعْضَهُمْ بِرَحْمَتِک یرْحَمُنِی لِسُوءِ مَوْقِفِی، أَوْ تُدْرِکهُ الرِّقَّةُ عَلَی لِسُوءِ حَالِی فَینَالَنِی مِنْهُ بِدَعْوَةٍ هِی أَسْمَعُ لَدَیک مِنْ دُعَائِی،
تا مگر یکی از اینان در سایه رحمتت بر پریشان حالی ام رحم کند، یا برای آشفتگیم بر من رقّت آورد، پس از جانب خود دعایی به حال من کند که از دعای خود من نزد تو به اجابت نزدیکتر باشد،
أَوْ شَفَاعَةٍ أَوْکدُ عِنْدَک مِنْ شَفَاعَتِی تَکونُ بِهَا نَجَاتِی مِنْ غَضَبِک وَ فَوْزَتِی بِرِضَاک.
یا شفاعتی نصیبم گردد که از شفاعت خودم نزد تو استوارتر جلوه کند، و رهاییم از خشم تو، و دستیابیم به خشنودیت در آن باشد.
اللَّهُمَّ إِنْ یکنِ النَّدَمُ تَوْبَةً إِلَیک فَأَنَا أَنْدَمُ النَّادِمِینَ، وَ إِنْ یکنِ التَّرْک لِمَعْصِیتِک إِنَابَةً فَأَنَا أَوَّلُ الْمُنِیبِینَ، وَ إِنْ یکنِ الِاسْتِغْفَارُ حِطَّةً لِلذُّنُوبِ فَإِنِّی لَک مِنَ الْمُسْتَغْفِرِینَ.
الهی اگر پشیمانی در پیشگاه حضرتت توبه است، پس من از همه پشیمان ترم، و اگر ترک گناه بازگشت محسوب می شود پس اولین بازگشت کننده منم، و اگر استغفار سبب ریختن گناهان است پس من در برابرت از استغفار کنندگانم،
اللَّهُمَّ فَکمَا أَمَرْتَ بِالتَّوْبَةِ، وَ ضَمِنْتَ الْقَبُولَ، وَ حَثَثْتَ عَلَی الدُّعَاءِ، وَ وَعَدْتَ الْإِجَابَةَ، فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ،
بارالها همان گونه که به توبه و بازگشت فرمان دادی و پذیرش آن را ضمانت فرمودی، و بر دعا ترغیب نمودی و نسبت به آن وعده اجابت دادی، پس بر محمد و آلش درود فرست،
وَ اقْبَلْ تَوْبَتِی، وَ لَا تَرْجِعْنِی مَرْجِعَ الْخَیبَةِ مِنْ رَحْمَتِک، إِنَّک أَنْتَ التَّوَّابُ عَلَی الْمُذْنِبِینَ، وَ الرَّحِیمُ لِلْخَاطِئِینَ الْمُنِیبِینَ.
و توبه ام را قبول کن، و از رحمتت نومید و مأیوسم باز مگردان، زیرا که حضرتت پذیرنده توبه گناهکاران، و بخشنده خطاپیشگانی هستی که از صمیم دل به تو بازمی گردند.
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، کمَا هَدَیتَنَا بِهِ، وَ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، کمَا اسْتَنْقَذْتَنَا بِهِ،
بار الها بر محمد و آلش دورد فرست همچنان که به وسیله او ما را هدایت فرمودی، و بر محمد و آلش درود فرست همچنان که به سبب او ما را رهایی کرامت کردی،
وَ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، صَلَاةً تَشْفَعُ لَنَا یوْمَ الْقِیامَةِ وَ یوْمَ الْفَاقَةِ إِلَیک، «إِنَّک عَلی کلِّ شَیءٍ قَدِیرٌ»، وَ هُوَ عَلَیک یسِیرٌ.
و بر محمد و آلش درود فرست چنان درودی که در قیامت و در روز نیاز به تو از ما شفاعت کند، که تو بر هر چیز توانایی، و آن بر تو سهل و آسان است.

ابوايمن، ميثم کاظم ابوايمن، ميثم کاظم