نكوهش اهل رأى

خطبه 18: نكوهش اهل رأى

و من كلام له (عليه السلام) في ذم اختلاف العلماء في الفتيا و فيه يذم أهل الرأي و يكل أمر الحكم في أمور الدين للقرآن

از سخنان آن حضرت عليه السّلام است در مذمّت علمايى كه فتواى مخالف مى‏دهند (و حكم آنرا نه از روى ادلّه شرعيّه، بلكه به رأى خود و از روى قياس مى‏نمايند)

ذم أهل الرأي

نكوهش اهل رأى (خودمحورى در قضاوت)

تَرِدُ عَلَى أَحَدِهِمُ الْقَضِيَّةُ فِي حُكْمٍ مِنَ الْأَحْكَامِ فَيَحْكُمُ فِيهَا بِرَأْيِهِ

دعوايى نسبت به يكى از احكام اجتماعى نزد عالمى مى برند كه با رأى خود حكمى صادر مى كند.

ثُمَّ تَرِدُ تِلْكَ الْقَضِيَّةُ بِعَيْنِهَا عَلَى غَيْرِهِ فَيَحْكُمُ فِيهَا بِخِلَافِ قَوْلِهِ

پس همان دعوا را نزد ديگرى مى برند كه او درست بر خلاف رأى اوّلى حكم مى دهد.

ثُمَّ يَجْتَمِعُ الْقُضَاةُ بِذَلِكَ عِنْدَ الْإِمَامِ الَّذِي اسْتَقْضَاهُمْ

سپس همه قضات نزد رييس خود كه آنان را به قضاوت منصوب كرده، جمع مى گردند.

فَيُصَوِّبُ آرَاءَهُمْ جَمِيعاً

او رأى همه را بر حق مى شمارد.

وَ إِلَهُهُمْ وَاحِدٌ

در صورتى كه خدايشان يكى،

وَ نَبِيُّهُمْ وَاحِدٌ

پيغمبرشان يكى،

وَ كِتَابُهُمْ وَاحِدٌ

و كتابشان يكى است،

أَ فَأَمَرَهُمُ اللَّهُ سُبْحَانَهُ بِالِاخْتِلَافِ فَأَطَاعُوهُ

آيا خداى سبحان، آنها را به اختلاف، امر فرمود، كه اطاعت كردند

أَمْ نَهَاهُمْ عَنْهُ فَعَصَوْهُ

يا آنها را از اختلاف پرهيز داد و معصيت خدا نمودند.

الحكم للقرآن

حکم و نظر از آن قرآن است

وَ فِيهِ تِبْيَانٌ لِكُلِّ شَيْءٍ

و فرمود: «در قرآن بيان هر چيزى است».

لَا تَفْنَى عَجَائِبُهُ

مطالب شگفت آور آن تمام نمى شود،

وَ لَا تَنْقَضِي غَرَائِبُهُ

و اسرار نهفته آن پايان نمى پذيرد

أَمْ أَنْزَلَ اللَّهُ سُبْحَانَهُ دِيناً نَاقِصاً فَاسْتَعَانَ بِهِمْ عَلَى إِتْمَامِهِ

آيا خداى سبحان، دين ناقصى فرستاد و در تكميل آن از آنها استمداد كرده است

أَمْ كَانُوا شُرَكَاءَ لَهُ فَلَهُمْ أَنْ يَقُولُوا وَ عَلَيْهِ أَنْ يَرْضَى

آيا آنها شركاء خدايند كه هر چه مى خواهند در احكام دين بگويند و خدا رضايت دهد.

أَمْ أَنْزَلَ اللَّهُ سُبْحَانَهُ دِيناً تَامّاً فَقَصَّرَ الرَّسُولُ (صلى الله عليه وسلم) عَنْ تَبْلِيغِهِ وَ أَدَائِهِ

آيا خداى سبحان، دين كاملى فرستاد پس پيامبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم در ابلاغ آن كوتاهى ورزيد

وَ اللَّهُ سُبْحَانَهُ يَقُولُ ما فَرَّطْنا فِي الْكِتابِ مِنْ شَيْءٍ

در حالى كه خداى سبحان مى فرمايد: «ما در قرآن چيزى را فروگذار نكرديم».

وَ ذَكَرَ أَنَّ الْكِتَابَ يُصَدِّقُ بَعْضُهُ بَعْضاً وَ أَنَّهُ لَا اخْتِلَافَ فِيهِ

و ياد آور شديم كه: بعض قرآن گواه بعض ديگر است و اختلافى در آن نيست.

فَقَالَ سُبْحَانَهُ وَ لَوْ كانَ مِنْ عِنْدِ غَيْرِ اللَّهِ لَوَجَدُوا فِيهِ اخْتِلافاً كَثِيراً

پس خداى سبحان فرمود: «اگر قرآن از طرف غير خدا نازل مى شد اختلافات زيادى در آن مى يافتند»

وَ إِنَّ الْقُرْآنَ ظَاهِرُهُ أَنِيقٌ وَ بَاطِنُهُ عَمِيقٌ

همانا قرآن داراى ظاهرى زيبا و باطنى ژرف و ناپيداست،

وَ لَا تُكْشَفُ الظُّلُمَاتُ إِلَّا بِهِ

و تاريكى ها بدون قرآن بر طرف نخواهد شد.