ارزش جهاد

خطبه 27: ارزش جهاد و سرپيچي کوفيان

أَمْهِلْنَا يَنْسَلِخْ عَنَّا الْبَرْدُ

بگذار سرما برود.

و من خطبة له (عليه السلام) و قد قالها يستنهض بها الناس حين ورد خبر غزو الأنبار بجيش معاوية فلم ينهضوا. و فيها يذكر فضل الجهاد، و يستنهض الناس، و يذكر علمه بالحرب، و يلقي عليهم التبعة لعدم طاعته

(وقتى خبر تهاجم سربازان معاويه به شهر انبار در سال 38 هجرى، و سستى مردم به امام ابلاغ شد و اصحاب خود را از جهاد نكردن با معاويه توبيخ و سرزنش نموده و فرمود)

فضل الجهاد

ارزش جهاد در راه خدا

يُغَارُ عَلَيْكُمْ وَ لَا تُغِيرُونَ

به شما حمله مى كنند، شما حمله نمى كنيد

وَ تُغْزَوْنَ وَ لَا تَغْزُونَ

با شما مى جنگند، شما نمى جنگيد

وَ يُعْصَى اللَّهُ وَ تَرْضَوْنَ

اين گونه معصيت خدا مى شود و شما رضايت مى دهيد

أَمَّا بَعْدُ فَإِنَّ الْجِهَادَ بَابٌ مِنْ أَبْوَابِ الْجَنَّةِ

پس از ستايش پروردگار، جهاد در راه خدا، درى از درهاى بهشت است،

فَتَحَهُ اللَّهُ لِخَاصَّةِ أَوْلِيَائِهِ

كه خدا آن را به روى دوستان مخصوص خود گشوده است.

وَ هُوَ لِبَاسُ التَّقْوَى وَ دِرْعُ اللَّهِ الْحَصِينَةُ

جهاد، لباس تقوا، و زره محكم،

وَ جُنَّتُهُ الْوَثِيقَةُ

و سپر مطمئن خداوند است،

فَمَنْ تَرَكَهُ رَغْبَةً عَنْهُ

كسى كه جهاد را ناخوشايند دانسته و ترك كند،

أَلْبَسَهُ اللَّهُ ثَوْبَ الذُّلِّ

خدا لباس ذلّت و خوارى بر او مى پوشاند،

وَ شَمِلَهُ الْبَلَاءُ

و دچار بلا و مصيبت مى شود

وَ دُيِّثَ بِالصَّغَارِ وَ الْقَمَاءَةِ

و كوچك و ذليل مى گردد،

وَ ضُرِبَ عَلَى قَلْبِهِ بِالْإِسْهَابِ

دل او در پرده گمراهى مانده

وَ أُدِيلَ الْحَقُّ مِنْهُ

و حق از او روى مى گرداند،

بِتَضْيِيعِ الْجِهَادِ وَ سِيمَ الْخَسْفَ وَ مُنِعَ النَّصَفَ

به جهت ترك جهاد، به خوارى محكوم و از عدالت محروم است.

استنهاض الناس

دعوت به مبارزه و نكوهش از نافرمانى كوفيان

أَلَا وَ إِنِّي قَدْ دَعَوْتُكُمْ إِلَى قِتَالِ هَؤُلَاءِ الْقَوْمِ لَيْلًا وَ نَهَاراً وَ سِرّاً وَ إِعْلَاناً

آگاه باشيد من شب و روز، پنهان و آشكار، شما را به مبارزه با شاميان دعوت كردم

وَ قُلْتُ لَكُمُ اغْزُوهُمْ قَبْلَ أَنْ يَغْزُوكُمْ

و گفتم پيش از آن كه آنها با شما بجنگند با آنان نبرد كنيد،

فَوَاللَّهِ مَا غُزِيَ قَوْمٌ قَطُّ فِي عُقْرِ دَارِهِمْ إِلَّا ذَلُّوا

به خدا سوگند، هر ملّتى كه درون خانه خود مورد هجوم قرار گيرد، ذليل خواهد شد.

فَتَوَاكَلْتُمْ وَ تَخَاذَلْتُمْ حَتَّى شُنَّتْ عَلَيْكُمُ الْغَارَاتُ وَ مُلِكَتْ عَلَيْكُمُ الْأَوْطَانُ

امّا شما سستى به خرج داديد، و خوارى و ذلّت پذيرفتيد، تا آنجا كه دشمن پى در پى به شما حمله كرد و سر زمين هاى شما را تصرّف نمود.

وَ هَذَا أَخُو غَامِدٍ (وَ) قَدْ وَرَدَتْ خَيْلُهُ الْأَنْبَارَ

و اينك، فرمانده معاويه، (مرد غامدى) با لشكرش وارد شهر انبار شده

ثُمَّ انْصَرَفُوا وَافِرِينَ

لشكريان شام با غنيمت فراوان رفتند

بَلْ كَانَ بِهِ عِنْدِي جَدِيراً

و از نظر من سزاوار است.

فَقُبْحاً لَكُمْ وَ تَرَحاً

زشت باد روى شما و از اندوه رهايى نيابيد

حِينَ صِرْتُمْ غَرَضاً يُرْمَى

كه آماج تير بلا شديد.

وَ قَدْ قَتَلَ حَسَّانَ بْنَ حَسَّانَ الْبَكْرِيَّ وَ أَزَالَ خَيْلَكُمْ عَنْ مَسَالِحِهَا

و فرماندار من، «حسّان بن حسّان بكرى» را كشته و سربازان شما را از مواضع مرزى بيرون رانده است.

وَ لَقَدْ بَلَغَنِي أَنَّ الرَّجُلَ مِنْهُمْ كَانَ يَدْخُلُ عَلَى الْمَرْأَةِ الْمُسْلِمَةِ وَ الْأُخْرَى الْمُعَاهِدَةِ

به من خبر رسيده كه مردى از لشكر شام به خانه زنى مسلمان و زنى غير مسلمان كه در پناه حكومت اسلام بوده وارد شده،

فَيَنْتَزِعُ حِجْلَهَا وَ قُلُبَهَا وَ قَلَائِدَهَا وَ رُعُثَهَا

و خلخال و دستبند و گردن بند و گوشواره هاى آنها را به غارت برده،

مَا تَمْتَنِعُ مِنْهُ إِلَّا بِالِاسْتِرْجَاعِ وَ الِاسْتِرْحَامِ

در حالى كه هيچ وسيله اى براى دفاع، جز گريه و التماس كردن، نداشته اند.

مَا نَالَ رَجُلًا مِنْهُمْ كَلْمٌ وَ لَا أُرِيقَ لَهُمْ دَمٌ

بدون اين كه حتّى يك نفر آنان، زخمى بردارد، و يا قطره خونى از او ريخته شود،

فَلَوْ أَنَّ امْرَأً مُسْلِماً مَاتَ مِنْ بَعْدِ هَذَا أَسَفاً مَا كَانَ بِهِ مَلُوماً

اگر براى اين حادثه تلخ، مسلمانى از روى تأسّف بميرد، ملامت نخواهد شد،

فَيَا عَجَباً عَجَباً وَ اللَّهِ يُمِيتُ الْقَلْبَ وَ يَجْلِبُ الْهَمَّ مِنَ اجْتِمَاعِ هَؤُلَاءِ الْقَوْمِ عَلَى بَاطِلِهِمْ وَ تَفَرُّقِكُمْ عَنْ حَقِّكُمْ

شگفتا شگفتا به خدا سوگند، اين واقعيّت قلب انسان را مى ميراند و دچار غم و اندوه مى كند كه شاميان در باطل خود وحدت دارند، و شما در حق خود متفرّقيد.

فَإِذَا أَمَرْتُكُمْ بِالسَّيْرِ إِلَيْهِمْ فِي أَيَّامِ الْحَرِّ

وقتى در تابستان فرمان حركت به سوى دشمن مى دهم،

لَقَدْ نَهَضْتُ فِيهَا وَ مَا بَلَغْتُ الْعِشْرِينَ

هنوز بيست سال نداشتم، كه در ميدان نبرد حاضر بودم،

قُلْتُمْ هَذِهِ حَمَارَّةُ الْقَيْظِ أَمْهِلْنَا يُسَبَّخْ عَنَّا الْحَرُّ

مى گوييد هوا گرم است، مهلت ده تا سوز گرما بگذرد،

وَ إِذَا أَمَرْتُكُمْ بِالسَّيْرِ إِلَيْهِمْ فِي الشِّتَاءِ قُلْتُمْ هَذِهِ صَبَارَّةُ الْقُرِّ

و آنگاه كه در زمستان فرمان جنگ مى دهم، مى گوييد هوا خيلى سرد است

كُلُّ هَذَا فِرَاراً مِنَ الْحَرِّ وَ الْقُرِّ

همه اين بهانه ها براى فرار از سرما و گرما بود

فَإِذَا كُنْتُمْ مِنَ الْحَرِّ وَ الْقُرِّ تَفِرُّونَ

وقتى شما از گرما و سرما فرار مى كنيد،

فَأَنْتُمْ وَ اللَّهِ مِنَ السَّيْفِ أَفَرُّ

به خدا سوگند كه از شمشير بيشتر گريزانيد

البرم بالناس

مظلوميّت امام عليه السّلام، و علل شكست كوفيان

يَا أَشْبَاهَ الرِّجَالِ وَ لَا رِجَالَ

اى مرد نمايان نامرد

حُلُومُ الْأَطْفَالِ

اى كودك صفتان بى خرد

وَ عُقُولُ رَبَّاتِ الْحِجَالِ

كه عقل هاى شما به عروسان پرده نشين شباهت دارد

لَوَدِدْتُ أَنِّي لَمْ أَرَكُمْ وَ لَمْ أَعْرِفْكُمْ

چقدر دوست داشتم كه شما را هرگز نمى ديدم و هرگز نمى شناختم

مَعْرِفَةً وَ اللَّهِ جَرَّتْ نَدَماً وَ أَعْقَبَتْ سَدَماً

شناسايى شما- سوگند به خدا- كه جز پشيمانى حاصلى نداشت، و اندوهى غم بار سر انجام آن شد.

قَاتَلَكُمُ اللَّهُ لَقَدْ مَلَأْتُمْ قَلْبِي قَيْحاً

خدا شما را بكشد كه دل من از دست شما پر خون،

وَ شَحَنْتُمْ صَدْرِي غَيْظاً

و سينه ام از خشم شما مالامال است

وَ جَرَّعْتُمُونِي نُغَبَ التَّهْمَامِ أَنْفَاساً

كاسه هاى غم و اندوه را، جرعه جرعه به من نوشانديد،

وَ أَفْسَدْتُمْ عَلَيَّ رَأْيِي بِالْعِصْيَانِ وَ الْخِذْلَانِ

و با نافرمانى و ذلّت پذيرى، رأى و تدبير مرا تباه كرديد،

حَتَّى لَقَدْ قَالَتْ قُرَيْشٌ إِنَّ ابْنَ أَبِي طَالِبٍ رَجُلٌ شُجَاعٌ

تا آنجا كه قريش در حق من گفت: «بى ترديد پسر ابى طالب مردى دلير است

وَ لَكِنْ لَا عِلْمَ لَهُ بِالْحَرْبِ

ولى دانش نظامى ندارد»

لِلَّهِ أَبُوهُمْ

خدا پدرشان را مزد دهد،

وَ هَلْ أَحَدٌ مِنْهُمْ أَشَدُّ لَهَا مِرَاساً

آيا يكى از آنها تجربه هاى جنگى سخت و دشوار مرا دارد

وَ أَقْدَمُ فِيهَا مَقَاماً مِنِّي

يا در پيكار توانست از من پيشى بگيرد

وَ هَا أَنَا ذَا قَدْ ذَرَّفْتُ عَلَى السِّتِّينَ

هم اكنون كه از شصت سال گذشته ام.

وَ لَكِنْ لَا رَأْيَ لِمَنْ لَا يُطَاعُ

امّا دريغ، آن كس كه فرمانش را اجرا نكنند، رأيى نخواهد داشت.