خداشناسي
خطبه 90: خداشناسي
الْحَمْدُ لِلَّهِ الْمَعْرُوفِ مِنْ غَيْرِ رُؤْيَةٍ
سپاس خداوندى را، كه بى آن كه ديده شود شناخته شده،
وَ الْخَالِقِ مِنْ غَيْرِ رَوِيَّةٍ
و بى آنكه انديشه اى به كار گيرد آفريننده است،
و من خطبة له (عليه السلام) و تشتمل على قدم الخالق و عظم مخلوقاته، و يختمها بالوعظ
از خطبههاى آن حضرت است در توحيد الهى و پند و اندرز
الَّذِي لَمْ يَزَلْ قَائِماً دَائِماً
خدايى كه هميشه بوده و تا ابد خواهد بود،
إِذْ لَا سَمَاءٌ ذَاتُ أَبْرَاجٍ
آنجا كه نه از آسمان داراى برج هاى زيبا خبرى بود،
وَ لَا حُجُبٌ ذَاتُ إِرْتَاجٍ
و نه از پرده هاى فرو افتاده اثرى به چشم مى خورد،
وَ لَا لَيْلٌ دَاجٍ
نه شبى تاريك
وَ لَا بَحْرٌ سَاجٍ
و نه دريايى آرام،
وَ لَا جَبَلٌ ذُو فِجَاجٍ
نه كوهى با راه هاى گشوده،
وَ لَا فَجٌّ ذُو اعْوِجَاجٍ
نه درّه اى پر پيچ و خم،
وَ لَا أَرْضٌ ذَاتُ مِهَادٍ
نه زمين گسترده،
وَ لَا خَلْقٌ ذُو اعْتِمَادٍ
و نه آفريده هاى پراكنده وجود داشت.
ذَلِكَ مُبْتَدِعُ الْخَلْقِ وَ وَارِثُهُ
خدا پديد آورنده پديده ها و وارث همگان است،
وَ إِلَهُ الْخَلْقِ وَ رَازِقُهُ
خداى آنان و روزى دهنده ايشان است،
وَ الشَّمْسُ وَ الْقَمَرُ دَائِبَانِ فِي مَرْضَاتِهِ
آفتاب و ماه به رضايت او مى گردند
يُبْلِيَانِ كُلَّ جَدِيدٍ
كه هر تازه اى را كهنه،
وَ يُقَرِّبَانِ كُلَّ بَعِيدٍ
و هر دورى را نزديك مى گردانند،
قَسَمَ أَرْزَاقَهُمْ
خدا، روزى مخلوقات را تقسيم كرد،
وَ أَحْصَى آثَارَهُمْ وَ أَعْمَالَهُمْ
و كردار و رفتارشان را بر شمرد،
وَ عَدَدَ أَنْفُسِهِمْ
از نفس ها كه مى زنند،
وَ خَائِنَةَ أَعْيُنِهِمْ
و نگاه هاى دزديده كه دارند،
وَ مَا تُخْفِي صُدُورُهُمْ مِنَ الضَّمِيرِ
و رازهايى كه در سينه ها پنهان كردند.
وَ مُسْتَقَرَّهُمْ وَ مُسْتَوْدَعَهُمْ مِنَ الْأَرْحَامِ
و جايگاه پديده ها را در شكم مادران
وَ الظُّهُورِ إِلَى أَنْ تَتَنَاهَى بِهِمُ الْغَايَاتُ
و پشت پدران تا روز تولد و سر آمد زندگى و مرگ، همه را مى داند.
هُوَ الَّذِي اشْتَدَّتْ نِقْمَتُهُ عَلَى أَعْدَائِهِ فِي سَعَةِ رَحْمَتِهِ
اوست خدايى كه با همه وسعتى كه رحمتش دارد، كيفرش بر دشمنان سخت است
وَ اتَّسَعَتْ رَحْمَتُهُ لِأَوْلِيَائِهِ فِي شِدَّةِ نِقْمَتِهِ
و با سختگيرى كه دارد، رحمتش همه دوستان را فرا گرفته است،
قَاهِرُ مَنْ عَازَّهُ
هر كس كه با او به مبارزه بر خيزد بر او غلبه مى كند،
وَ مُدَمِّرُ مَنْ شَاقَّهُ
و هر كس دشمنى ورزد هلاكش مى سازد،
وَ مُذِلُّ مَنْ نَاوَاهُ
هر كس با او كينه و دشمنى ورزد تيره روزش كند،
وَ غَالِبُ مَنْ عَادَاهُ
و بر دشمنانش پيروز است،
مَنْ تَوَكَّلَ عَلَيْهِ كَفَاهُ
هر كس به او توكّل نمايد او را كفايت كند،
وَ مَنْ سَأَلَهُ أَعْطَاهُ
و هر كس از او بخواهد، مى پردازد،
وَ مَنْ أَقْرَضَهُ قَضَاهُ
و هر كس براى خدا به محتاجان قرض دهد وامش را بپردازد،
وَ مَنْ شَكَرَهُ جَزَاهُ
و هر كه او را سپاس گويد، پاداش نيكو دهد.
عِبَادَ اللَّهِ
اي بندگان خدا
زِنُوا أَنْفُسَكُمْ مِنْ قَبْلِ أَنْ تُوزَنُوا
خود را بسنجيد قبل از آن كه مورد سنجش قرار گيريد،
وَ حَاسِبُوهَا مِنْ قَبْلِ أَنْ تُحَاسَبُوا
پيش از آن كه حسابتان را برسند حساب خود را برسيد،
وَ تَنَفَّسُوا قَبْلَ ضِيقِ الْخِنَاقِ
و پيش از آن كه راه گلو گرفته شود نفس راحت بكشيد،
وَ انْقَادُوا قَبْلَ عُنْفِ السِّيَاقِ
و پيش از آن كه با زور شما را به اطاعت وادارند، فرمانبردار باشيد.
وَ اعْلَمُوا أَنَّهُ مَنْ لَمْ يُعَنْ عَلَى نَفْسِهِ حَتَّى يَكُونَ لَهُ مِنْهَا وَاعِظٌ وَ زَاجِرٌ
بدانيد همانا آن كس كه خود را يارى نكند و پند دهنده و هشدار دهنده خويش نباشد،
لَمْ يَكُنْ لَهُ مِنْ غَيْرِهَا لَا زَاجِرٌ وَ لَا وَاعِظٌ
ديگرى هشدار دهنده و پند دهنده او نخواهد بود.
