وَ لا تُجادِلُوا أَهْلَ الْكِتابِ إِلَّا بِالَّتِي هِيَ أَحْسَنُ إِلَّا الَّذِينَ ظَلَمُوا مِنْهُمْ وَ قُولُوا آمَنَّا بِالَّذِي أُنْزِلَ إِلَيْنا وَ أُنْزِلَ إِلَيْكُمْ وَ إِلهُنا وَ إِلهُكُمْ واحِدٌ وَ نَحْنُ لَهُ مُسْلِمُونَ

و با اهل كتاب جز به آن (شيوه‌اى) كه آن نيكوتر است مناظره نكنيد؛ مگر با كسانى از آنان كه ستم كرده‌اند؛ و بگوييد:« به آنچه به سوى ما فرو فرستاده شده و به سوى شما فرود آمده، ايمان آورده‌ايم، و معبود ما و معبود شما يگانه است، و ما تنها فرمانبردار او هستيم. »

وَ كَذٰلِكَ أَنْزَلْنا إِلَيْكَ الْكِتابَ فَالَّذِينَ آتَيْناهُمُ الْكِتابَ يُؤْمِنُونَ بِهِ وَ مِنْ هٰؤُلاءِ مَنْ يُؤْمِنُ بِهِ وَ ما يَجْحَدُ بِآياتِنا إِلَّا الْكافِرُونَ

و اين گونه، كتاب (قرآن) را به سوى تو فرو فرستاديم، و كسانى كه كتاب (الهى) به آنان داده‌ايم بدان ايمان مى‌آورند؛ و برخى از آن (مشرك) ان كسانى هستند كه بدان ايمان مى‌آورند؛ و آيات ما را جز كافران انكار نمى‌كنند.

وَ ما كُنْتَ تَتْلُوا مِنْ قَبْلِهِ مِنْ كِتابٍ وَ لا تَخُطُّهُ بِيَمِينِكَ إِذاً لَارْتابَ الْمُبْطِلُونَ

و پيش از اين (قرآن) هيچ كتابى نمى‌خواندى [و پيروى نمى‌كردى‌] و با دست راستت آن را نمى‌نوشتى؛ در صورتى كه (اگر مى خواندى و مى نوشتى) حتما باطل گرايان شك مى‌كردند.

بَلْ هُوَ آياتٌ بَيِّناتٌ فِي صُدُورِ الَّذِينَ أُوتُوا الْعِلْمَ وَ ما يَجْحَدُ بِآياتِنا إِلَّا الظَّالِمُونَ

بلكه آن (قرآن) آيات روشنى است كه در سينه‌هاى كسانى است كه به آنان دانش داده شده است؛ و آيات ما را جز ستمكاران انكار نمى‌كنند.

وَ قالُوا لَوْلا أُنْزِلَ عَلَيْهِ آياتٌ مِنْ رَبِّهِ قُلْ إِنَّمَا الْآياتُ عِنْدَ اللَّهِ وَ إِنَّما أَنَا نَذِيرٌ مُبِينٌ

و گفتند:« چرا نشانه هاى (اعجاز آميز) از سوى پروردگارش بر او فروفرستاده نشده؟! »بگو:« نشانه‌هاى (اعجاز آميز) تنها نزد خداست؛ و من فقط هشدارگرى روشنگرم. »

أَ وَ لَمْ يَكْفِهِمْ أَنَّا أَنْزَلْنا عَلَيْكَ الْكِتابَ يُتْليٰ عَلَيْهِمْ إِنَّ فِي ذٰلِكَ لَرَحْمَةً وَ ذِكْريٰ لِقَوْمٍ يُؤْمِنُونَ

و آيا براى آنان كافى نبوده كه ما كتاب (قرآن) را بر تو فروفرستاديم در حالى كه بر آنان خوانده مى‌شود؟! قطعا در اين، رحمت و يادمانى است براى گروهى كه ايمان مى آورند.

قُلْ كَفيٰ بِاللَّهِ بَيْنِي وَ بَيْنَكُمْ شَهِيداً يَعْلَمُ ما فِي السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ الَّذِينَ آمَنُوا بِالْباطِلِ وَ كَفَرُوا بِاللَّهِ أُولئِكَ هُمُ الْخاسِرُونَ

بگو:« گواهى خدا بين من و بين شما كافى است؛ در حالى كه آنچه را در آسمان‌ها و زمين است مى‌داند؛ و كسانى كه به باطل ايمان آورده و به خدا كفر ورزيدند، تنها آنان زيانكارند.

وَ يَسْتَعْجِلُونَكَ بِالْعَذابِ وَ لَوْلا أَجَلٌ مُسَمًّي لَجاءَهُمُ الْعَذابُ وَ لَيَأْتِيَنَّهُمْ بَغْتَةً وَ هُمْ لا يَشْعُرُونَ

و از توى مى‌خواهند كه در عذاب شتاب ورزى؛ و اگر سرآمد معينى نبود، حتما عذاب به سراغ آنان مى‌آمد؛ و قطعا (عذاب) بطور ناگهانى به سراغشان مى‌آيد، در حالى كه آنان (با درك حسى) متوجه نمى‌شوند.

يَسْتَعْجِلُونَكَ بِالْعَذابِ وَ إِنَّ جَهَنَّمَ لَمُحِيطَةٌ بِالْكافِرِينَ

و از تو مى‌خواهند كه در عذاب شتاب ورزى، و قطعا جهنم بر كافران احاطه دارد!

يَوْمَ يَغْشاهُمُ الْعَذابُ مِنْ فَوْقِهِمْ وَ مِنْ تَحْتِ أَرْجُلِهِمْ وَ يَقُولُ ذُوقُوا ما كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ

در روزى كه عذاب (الهى) آنان را از بالاى (سر) شان و از زير پاهايشان مى‌پوشاند! و (خدا به آنان) مى‌گويد:« بچشيد آنچه را كه (شما) همواره انجام مى‌داديد! »

يا عِبادِيَ الَّذِينَ آمَنُوا إِنَّ أَرْضِي واسِعَةٌ فَإِيَّايَ فَاعْبُدُونِ

اى بندگان من كه ايمان آورده‌ايد! در واقع زمين من وسيع است، پس تنها مرا بپرستيد.

كُلُّ نَفْسٍ ذائِقَةُ الْمَوْتِ ثُمَّ إِلَيْنا تُرْجَعُونَ

هر شخصى چشنده مرگ است؛ سپس فقط به سوى ما بازگردانده مى‌شويد.

وَ الَّذِينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ لَنُبَوِّئَنَّهُمْ مِنَ الْجَنَّةِ غُرَفاً تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهارُ خالِدِينَ فِيها نِعْمَ أَجْرُ الْعامِلِينَ

و كسانى كه ايمان آوردند و [كارهاى‌] شايسته انجام دادند، حتما آنان را در جايگاه‌هاى (بلندى) از بهشت جاى مى‌دهيم، كه نهرها از زير [درختان‌] ش روان است، در حالى كه در آنجا ماندگارند؛ پاداش اهل عمل چه نيكوست!

الَّذِينَ صَبَرُوا وَ عَليٰ رَبِّهِمْ يَتَوَكَّلُونَ

(همان) كسانى كه شكيبايى كردند و تنها بر پروردگارشان توكل مى‌كنند.

وَ كَأَيِّنْ مِنْ دَابَّةٍ لا تَحْمِلُ رِزْقَهَا اللَّهُ يَرْزُقُها وَ إِيَّاكُمْ وَ هُوَ السَّمِيعُ الْعَلِيمُ

و چه بسيار جنبنده‌اى كه« روزى »خود را حمل نمى كند، خدا آنها و شما را« روزى »مى‌دهد؛ و او شنوا [و] داناست.

وَ لَئِنْ سَأَلْتَهُمْ مَنْ خَلَقَ السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ وَ سَخَّرَ الشَّمْسَ وَ الْقَمَرَ لَيَقُولُنَّ اللَّهُ فَأَنّيٰ يُؤْفَكُونَ

و اگر از آن (مشرك) ان بپرسى:« چه كسى آسمان‌ها و زمين را آفريده، و (منافع) خورشيد و ماه را مسخر كرده است؟ »حتما مى‌گويند:« خدا »پس چگونه (از حق) بازگردانده مى‌شوند؟!

اللَّهُ يَبْسُطُ الرِّزْقَ لِمَنْ يَشاءُ مِنْ عِبادِهِ وَ يَقْدِرُ لَهُ إِنَّ اللَّهَ بِكُلِّ شَيْءٍ عَلِيمٌ

خدا« روزى »را براى هر كس از بندگانش كه بخواهد (و شايسته بداند) گسترده مى‌سازد و (يا) برايش تنگ مى‌گرداند؛ [چرا] كه خدا به هر چيزى داناست.

وَ لَئِنْ سَأَلْتَهُمْ مَنْ نَزَّلَ مِنَ السَّماءِ ماءً فَأَحْيا بِهِ الْأَرْضَ مِنْ بَعْدِ مَوْتِها لَيَقُولُنَّ اللَّهُ قُلِ الْحَمْدُ لِلَّهِ بَلْ أَكْثَرُهُمْ لا يَعْقِلُونَ

و اگر از آن (مشرك) ان بپرسى:« چه كسى از آسمان آبى فروفرستاد و با آن زمين را، پس از مردنش زنده نمود؟ حتما مى‌گويند:« خدا »بگو:« ستايش مخصوص خداست. »بلكه بيشترشان خرد ورزى نمى كنند.

وَ ما هذِهِ الْحَياةُ الدُّنْيا إِلَّا لَهْوٌ وَ لَعِبٌ وَ إِنَّ الدَّارَ الْآخِرَةَ لَهِيَ الْحَيَوانُ لَوْ كانُوا يَعْلَمُونَ

اين زندگى پست (دنيا) جز سرگرمى و بازى نيست؛ و قطعا سراى آخرت فقط زندگى (حقيقى) است، اگر (بر فرض) مى‌دانستند.

فَإِذا رَكِبُوا فِي الْفُلْكِ دَعَوُا اللَّهَ مُخْلِصِينَ لَهُ الدِّينَ فَلَمَّا نَجَّاهُمْ إِلَي الْبَرِّ إِذا هُمْ يُشْرِكُونَ

و هنگامى كه بر كشتى سوار شوند خدا را در حالى كه دين (خود) را براى او خالص گردانيده‌اند مى‌خوانند؛ و هنگامى كه آنان را به سوى خشكى نجات دهد، بناگاه آنان شرك مى ورزند.

لِيَكْفُرُوا بِما آتَيْناهُمْ وَ لِيَتَمَتَّعُوا فَسَوْفَ يَعْلَمُونَ

تا آنچه را به آنان داده‌ايم ناسپاسى كنند، و تا (چند روزى از دنيا) بهره‌گيرند؛ و [لى‌] در آينده خواهند دانست!

أَ وَ لَمْ يَرَوْا أَنَّا جَعَلْنا حَرَماً آمِناً وَ يُتَخَطَّفُ النَّاسُ مِنْ حَوْلِهِمْ أَ فَبِالْباطِلِ يُؤْمِنُونَ وَ بِنِعْمَةِ اللَّهِ يَكْفُرُونَ

و آيا نظر نكرده‌اند كه ما (مكه را) حرم امنى قرار داديم در حالى كه مردم از اطرافشان ربوده مى‌شدند؟! پس آيا به باطل ايمان مى آورند و نعمت خدا را انكار مى‌كنند؟!

وَ مَنْ أَظْلَمُ مِمَّنِ افْتَريٰ عَلَي اللَّهِ كَذِباً أَوْ كَذَّبَ بِالْحَقِّ لَمَّا جاءَهُ أَ لَيْسَ فِي جَهَنَّمَ مَثْويً لِلْكافِرِينَ

و چه كسى ستمكارتر است از كسى كه بر خدا دروغ بسته يا حق را هنگامى كه به سراغش آمد دروغ انگاشته است؟! آيا در جهنم جايگاهى براى كافران نيست؟!

وَ الَّذِينَ جاهَدُوا فِينا لَنَهْدِيَنَّهُمْ سُبُلَنا وَ إِنَّ اللَّهَ لَمَعَ الْمُحْسِنِينَ

و كسانى كه در (راه) ما تلاش كنند، قطعا به راه‌هاى خود، رهنمونشان خواهيم كرد؛ و مسلما خدا با نيكوكاران است.

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمٰنِ الرَّحِيمِ الم

به نام خداى گسترده مهر مهرورز؛ الف، لام، ميم.

غُلِبَتِ الرُّومُ

(سپاه) روم در نزديك‌ترين سرزمين شكست خورد؛

فِي أَدْنَي الْأَرْضِ وَ هُمْ مِنْ بَعْدِ غَلَبِهِمْ سَيَغْلِبُونَ

و [لى‌] آنان بعد از شكستشان در [ظرف‌] چند سال بزودى پيروز خواهند شد.

فِي بِضْعِ سِنِينَ لِلَّهِ الْأَمْرُ مِنْ قَبْلُ وَ مِنْ بَعْدُ وَ يَوْمَئِذٍ يَفْرَحُ الْمُؤْمِنُونَ

كار [ها] قبل از (آن شكست)، و بعد از (اين پيروزى)، فقط از آن خداست؛ و در آن روز مؤمنان از يارى الهى (و پيروزى ديگرى) شاد مى‌شوند.

بِنَصْرِ اللَّهِ يَنْصُرُ مَنْ يَشاءُ وَ هُوَ الْعَزِيزُ الرَّحِيمُ

(خدا) هر كس را بخواهد (و شايسته بداند) يارى مى‌رساند؛ و او شكست ناپذير [و] مهرورز است.

وَعْدَ اللَّهِ لا يُخْلِفُ اللَّهُ وَعْدَهُ وَ لٰكِنَّ أَكْثَرَ النَّاسِ لا يَعْلَمُونَ

(اين) وعده خداست؛ خدا از وعده‌اش تخلف نمى‌ورزد؛ و ليكن بيشتر مردم نمى‌دانند.

يَعْلَمُونَ ظاهِراً مِنَ الْحَياةِ الدُّنْيا وَ هُمْ عَنِ الْآخِرَةِ هُمْ غافِلُونَ

(زيرا آنان) ظاهرى از زندگى پست (دنيا) را مى‌دانند، در حالى كه آنان خود از آخرت غافلند.

أَ وَ لَمْ يَتَفَكَّرُوا فِي أَنْفُسِهِمْ ما خَلَقَ اللَّهُ السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ وَ ما بَيْنَهُما إِلَّا بِالْحَقِّ وَ أَجَلٍ مُسَمًّي وَ إِنَّ كَثِيراً مِنَ النَّاسِ بِلِقاءِ رَبِّهِمْ لَكافِرُونَ

و آيا در (درون) خودشان فكر نكرده‌اند، كه خدا، آسمان‌ها و زمين و آنچه بين آن دو است را جز به حق و سرآمدى معين نيافريده است؟! و [لى‌] قطعا بسيارى از مردم ملاقات پروردگارشان را منكرند.

أَ وَ لَمْ يَسِيرُوا فِي الْأَرْضِ فَيَنْظُرُوا كَيْفَ كانَ عاقِبَةُ الَّذِينَ مِنْ قَبْلِهِمْ كانُوا أَشَدَّ مِنْهُمْ قُوَّةً وَ أَثارُوا الْأَرْضَ وَ عَمَرُوها أَكْثَرَ مِمَّا عَمَرُوها وَ جاءَتْهُمْ رُسُلُهُمْ بِالْبَيِّناتِ فَما كانَ اللَّهُ لِيَظْلِمَهُمْ وَ لٰكِنْ كانُوا أَنْفُسَهُمْ يَظْلِمُونَ

و آيا در زمين گردش نكردند تا بنگرند، چگونه بوده است فرجام كسانى كه پيش از آنان بودند؟ كه از آنان نيرومندتر بودند، و زمين را شخم زدند و بيشتر از آنچه (اينان) آبادش كردند، آن را آباد ساختند، و فرستادگانشان دليل‌هاى روشن (معجزه آسا) براى آنان آوردند، (ولى ايمان نياوردند و عذاب شدند)؛ و خدا هرگز به آنان ستم نكرد و ليكن همواره بر خودشان ستم مى‌كردند.

ثُمَّ كانَ عاقِبَةَ الَّذِينَ أَساءُوا السُّوايٰ أَنْ كَذَّبُوا بِآياتِ اللَّهِ وَ كانُوا بِها يَسْتَهْزِؤُنَ

سپس فرجام كسانى كه [كارهاى‌] بدانجام دادند، بدتر شد، (چرا) كه آيات خدا را دروغ انگاشتند و همواره آنها را ريشخند مى‌كردند.

اللَّهُ يَبْدَؤُا الْخَلْقَ ثُمَّ يُعِيدُهُ ثُمَّ إِلَيْهِ تُرْجَعُونَ

خدا آفرينش را آغاز مى‌كند، سپس آن را باز مى‌گرداند، سپس فقط به سوى او بازگردانده مى‌شويد.

وَ يَوْمَ تَقُومُ السَّاعَةُ يُبْلِسُ الْمُجْرِمُونَ

و روزى كه ساعت (قيامت) برپا مى‌شود، خلافكاران از نا اميدى اندوهگين مى‌شوند.

وَ لَمْ يَكُنْ لَهُمْ مِنْ شُرَكائِهِمْ شُفَعاءُ وَ كانُوا بِشُرَكائِهِمْ كافِرِينَ

و از شريكانشان (بت ها) شفاعتگرانى براى آنان نيست، و (مشركان) شريكانشان را منكرند.

وَ يَوْمَ تَقُومُ السَّاعَةُ يَوْمَئِذٍ يَتَفَرَّقُونَ

و روزى كه ساعت (قيامت) برپا مى‌شود، در آن روز (مردم) پراكنده مى‌شوند.

فَأَمَّا الَّذِينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ فَهُمْ فِي رَوْضَةٍ يُحْبَرُونَ

و اما كسانى كه ايمان آوردند و (كارهاى) شايسته انجام دادند، پس آنان در بوستانى (بهشتى) سرخوشند.

وَ أَمَّا الَّذِينَ كَفَرُوا وَ كَذَّبُوا بِآياتِنا وَ لِقاءِ الْآخِرَةِ فَأُولئِكَ فِي الْعَذابِ مُحْضَرُونَ

و اما كسانى كه كفر ورزيدند و آيات ما و ملاقات آخرت را دروغ انگاشتند، پس آنان احضار شدگان در عذابند.

فَسُبْحانَ اللَّهِ حِينَ تُمْسُونَ وَ حِينَ تُصْبِحُونَ

و خدا منزه است هنگامى كه به شب در آييد، و هنگامى كه به بامداد در آييد.

وَ لَهُ الْحَمْدُ فِي السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ عَشِيًّا وَ حِينَ تُظْهِرُونَ

و ستايش در آسمان‌ها و زمين مخصوص اوست، و (منزه است) عصرگاهان و هنگامى كه به نيمروز در آييد.

يُخْرِجُ الْحَيَّ مِنَ الْمَيِّتِ وَ يُخْرِجُ الْمَيِّتَ مِنَ الْحَيِّ وَ يُحْيِ الْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِها وَ كَذٰلِكَ تُخْرَجُونَ

زنده را از مرده بيرون مى‌آورد، و مرده را از زنده بيرون مى‌آورد، و زمين را پس از مردنش زنده مى‌گرداند؛ و اينگونه (از گورها) بيرون آورده مى‌شويد.

وَ مِنْ آياتِهِ أَنْ خَلَقَكُمْ مِنْ تُرابٍ ثُمَّ إِذا أَنْتُمْ بَشَرٌ تَنْتَشِرُونَ

و از نشانه‌هاى او، اين است كه شما را از خاك آفريد، سپس بناگاه شما بشرى شديد كه گسترش مى‌يابيد.

وَ مِنْ آياتِهِ أَنْ خَلَقَ لَكُمْ مِنْ أَنْفُسِكُمْ أَزْواجاً لِتَسْكُنُوا إِلَيْها وَ جَعَلَ بَيْنَكُمْ مَوَدَّةً وَ رَحْمَةً إِنَّ فِي ذٰلِكَ لَآياتٍ لِقَوْمٍ يَتَفَكَّرُونَ

و از نشانه‌هاى او اين است كه همسرانى از (جنس) خودتان براى شما آفريد، تا بدان‌ها آرامش يابيد، و در بين شما دوستى و رحمت قرارداد؛ قطعا در آن [ها] نشانه‌هايى است براى گروهى كه تفكر مى‌كنند.

وَ مِنْ آياتِهِ خَلْقُ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ اخْتِلافُ أَلْسِنَتِكُمْ وَ أَلْوانِكُمْ إِنَّ فِي ذٰلِكَ لَآياتٍ لِلْعالِمِينَ

و از نشانه‌هاى او آفرينش آسمان‌ها و زمين، و تفاوت زبان‌هايتان و رنگ‌هاى شماست؛ قطعا در آن [ها] نشانه‌هايى براى دانايان است.

وَ مِنْ آياتِهِ مَنامُكُمْ بِاللَّيْلِ وَ النَّهارِ وَ ابْتِغاؤُكُمْ مِنْ فَضْلِهِ إِنَّ فِي ذٰلِكَ لَآياتٍ لِقَوْمٍ يَسْمَعُونَ

و از نشانه‌هاى او خواب شما در شب و روز است؛ و جستجوى (معاش) شما از بخشش اوست؛ قطعا در آن [ها] نشانه‌هايى است براى گروهى كه گوش شنوا دارند.

وَ مِنْ آياتِهِ يُرِيكُمُ الْبَرْقَ خَوْفاً وَ طَمَعاً وَ يُنَزِّلُ مِنَ السَّماءِ ماءً فَيُحْيِي بِهِ الْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِها إِنَّ فِي ذٰلِكَ لَآياتٍ لِقَوْمٍ يَعْقِلُونَ

و از نشانه‌هاى او، اين است كه برق را براى ترس و اميد به شما مى‌نماياند، و از آسمان آبى فرو مى‌فرستد، و زمين را پس از مردنش بوسيله آن زنده مى‌گرداند؛ قطعا در آن [ها] نشانه‌هايى است براى گروهى كه خردورزى مى كنند.

وَ مِنْ آياتِهِ أَنْ تَقُومَ السَّماءُ وَ الْأَرْضُ بِأَمْرِهِ ثُمَّ إِذا دَعاكُمْ دَعْوَةً مِنَ الْأَرْضِ إِذا أَنْتُمْ تَخْرُجُونَ

و از نشانه‌هاى او اين است كه آسمان و زمين به فرمانش برپاست؛ سپس هنگامى كه شما را با يك بار خواندن، از زمين فراخواند، ناگهان شما (از گورها) بيرون مى‌آييد.

وَ لَهُ مَنْ فِي السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ كُلٌّ لَهُ قانِتُونَ

و هر كه در آسمان ها و زمين است فقط از آن اوست؛ [و] همه براى او [فروتن و] فرمان پذيرند.

وَ هُوَ الَّذِي يَبْدَؤُا الْخَلْقَ ثُمَّ يُعِيدُهُ وَ هُوَ أَهْوَنُ عَلَيْهِ وَ لَهُ الْمَثَلُ الْأَعْليٰ فِي السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ هُوَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ

و او كسى است كه آفرينش را آغاز مى كند، سپس آن را باز مى‌گرداند، و آن بر او آسان‌تر است؛ و مثال والاتر در آسمان‌ها و زمين فقط از آن اوست؛ و او شكست‌ناپذير فرزانه است.

ضَرَبَ لَكُمْ مَثَلاً مِنْ أَنْفُسِكُمْ هَلْ لَكُمْ مِنْ ما مَلَكَتْ أَيْمانُكُمْ مِنْ شُرَكاءَ فِي ما رَزَقْناكُمْ فَأَنْتُمْ فِيهِ سَواءٌ تَخافُونَهُمْ كَخِيفَتِكُمْ أَنْفُسَكُمْ كَذٰلِكَ نُفَصِّلُ الْآياتِ لِقَوْمٍ يَعْقِلُونَ

(خدا) مثلى از خودتان، براى شما زد: آيا در آنچه به شما« روزى »داده‌ايم، از آنچه (از بردگان) كه شما مالك شده‌ايد، هيچ شريكى براى شما وجود دارد كه شما در آن (روزى) يكسان باشيد؛ [و] همانطور كه شما از خودتان ترس داريد از آنان ترس داشته باشيد؟! اينگونه آيات را براى گروهى كه خردورزى مى‌كنند شرح مى‌دهيم.

بَلِ اتَّبَعَ الَّذِينَ ظَلَمُوا أَهْواءَهُمْ بِغَيْرِ عِلْمٍ فَمَنْ يَهْدِي مَنْ أَضَلَّ اللَّهُ وَ ما لَهُمْ مِنْ ناصِرِينَ

بلكه كسانى كه ستم كردند بدون هيچ دانشى از هوس‌هايشان پيروى كردند. و كسى را كه خدا گمراه كرده است، چه كسى هدايت مى‌كند؟! و هيچ ياورى براى شان نيست.

فَأَقِمْ وَجْهَكَ لِلدِّينِ حَنِيفاً فِطْرَتَ اللَّهِ الَّتِي فَطَرَ النَّاسَ عَلَيْها لا تَبْدِيلَ لِخَلْقِ اللَّهِ ذٰلِكَ الدِّينُ الْقَيِّمُ وَ لٰكِنَّ أَكْثَرَ النَّاسِ لا يَعْلَمُونَ

پس روى (وجود) خود را به دين حق گرايانه راست دار، (و پيروى كن از) سرشت الهى كه (خدا) مردم را بر (اساس) آن آفريده، كه هيچ تغييرى در آفرينش الهى نيست؛ اين دين استوار است، و ليكن بيشتر مردم نمى‌دانند.

مُنِيبِينَ إِلَيْهِ وَ اتَّقُوهُ وَ أَقِيمُوا الصَّلاةَ وَ لا تَكُونُوا مِنَ الْمُشْرِكِينَ

در حالى كه به سوى او بازگشت مى‌كنيد. و [خود را] از [عذاب‌] او حفظ كنيد، و نماز را برپا داريد و از مشركان نباشيد؛

مِنَ الَّذِينَ فَرَّقُوا دِينَهُمْ وَ كانُوا شِيَعاً كُلُّ حِزْبٍ بِما لَدَيْهِمْ فَرِحُونَ

از (همان) كسانى كه دينشان را پراكنده ساختند و گروه گروه گرديدند، هر حزبى به آنچه نزد آنهاست شادمانند.

وَ إِذا مَسَّ النَّاسَ ضُرٌّ دَعَوْا رَبَّهُمْ مُنِيبِينَ إِلَيْهِ ثُمَّ إِذا أَذاقَهُمْ مِنْهُ رَحْمَةً إِذا فَرِيقٌ مِنْهُمْ بِرَبِّهِمْ يُشْرِكُونَ

و هنگامى كه زيان (و رنج) ى به مردم برسد، پروردگارشان را مى‌خوانند در حالى كه به سوى او باز مى‌گردند، سپس هنگامى كه رحمتى از خود به آنان بچشاند، بناگاه دسته‌اى از آنان به پروردگارشان شرك مى ورزند.

لِيَكْفُرُوا بِما آتَيْناهُمْ فَتَمَتَّعُوا فَسَوْفَ تَعْلَمُونَ

آنچه را به آنان داده‌ايم، ناسپاسى كنند! پس (چند روزى از دنيا) بهره گيريد، و [لى‌] در آينده خواهيد دانست.

أَمْ أَنْزَلْنا عَلَيْهِمْ سُلْطاناً فَهُوَ يَتَكَلَّمُ بِما كانُوا بِهِ يُشْرِكُونَ

بلكه آيا دليلى برآنان فرو فرستاديم و آن (دليل)، از آنچه همواره بوسيله آن شرك مى‌ورزيدند، سخن مى‌گويد؟!

وَ إِذا أَذَقْنَا النَّاسَ رَحْمَةً فَرِحُوا بِها وَ إِنْ تُصِبْهُمْ سَيِّئَةٌ بِما قَدَّمَتْ أَيْدِيهِمْ إِذا هُمْ يَقْنَطُونَ

و هنگامى كه رحمتى به مردم بچشانيم، بدان شادمان مى‌شوند؛ و اگر بخاطر دستاورد پيشين‌شان بدى به آنان برسد، ناگهان آنان نااميد مى‌شوند.

أَ وَ لَمْ يَرَوْا أَنَّ اللَّهَ يَبْسُطُ الرِّزْقَ لِمَنْ يَشاءُ وَ يَقْدِرُ إِنَّ فِي ذٰلِكَ لَآياتٍ لِقَوْمٍ يُؤْمِنُونَ

و آيا اطلاع نيافته‌اند كه خدا« روزى »را براى هر كس بخواهد (و شايسته بداند) گسترده سازد، و تنگ گرداند؟! قطعا در آن [ها] نشانه‌هايى است براى گروهى كه ايمان مى‌آورند.

فَآتِ ذَا الْقُرْبيٰ حَقَّهُ وَ الْمِسْكِينَ وَ ابْنَ السَّبِيلِ ذٰلِكَ خَيْرٌ لِلَّذِينَ يُرِيدُونَ وَجْهَ اللَّهِ وَ أُولئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ

پس حق نزديكان و بينوا و در راه مانده را به او بده؛ آن براى كسانى كه (خشنودى) ذات خدا را مى خواهند بهتر است؛ و تنها آنان رستگارانند.

وَ ما آتَيْتُمْ مِنْ رِباً لِيَرْبُوَا فِي أَمْوالِ النَّاسِ فَلا يَرْبُوا عِنْدَ اللَّهِ وَ ما آتَيْتُمْ مِنْ زَكاةٍ تُرِيدُونَ وَجْهَ اللَّهِ فَأُولئِكَ هُمُ الْمُضْعِفُونَ

و آنچه از ربا مى‌دهيد تا در اموال مردم افزون شود، پس نزد خدا فزونى نمى‌يابد؛ و آنچه از [ماليات‌] زكات مى‌پردازيد در حالى كه (خشنودى) ذات خدا را مى‌خواهيد، پس تنها آنان (بدان) افزون يافتگانند.

اللَّهُ الَّذِي خَلَقَكُمْ ثُمَّ رَزَقَكُمْ ثُمَّ يُمِيتُكُمْ ثُمَّ يُحْيِيكُمْ هَلْ مِنْ شُرَكائِكُمْ مَنْ يَفْعَلُ مِنْ ذٰلِكُمْ مِنْ شَيْءٍ سُبْحانَهُ وَ تَعاليٰ عَمَّا يُشْرِكُونَ

خدا كسى است كه شما را آفريد، سپس شما را« روزى »داد، سپس شما را مى‌ميراند، سپس شما را زنده مى‌كند؛ آيا از شريكان شما (كه براى خدا همتا قرار داده‌ايد) كسى هست كه از اين (كارها) چيزى را انجام دهد؟! او منزه و برتر است از آنچه شريك (او) قرار مى‌دهند.

ظَهَرَ الْفَسادُ فِي الْبَرِّ وَ الْبَحْرِ بِما كَسَبَتْ أَيْدِي النَّاسِ لِيُذِيقَهُمْ بَعْضَ الَّذِي عَمِلُوا لَعَلَّهُمْ يَرْجِعُونَ

بخاطر دستاورد مردم، تباهى در خشكى و دريا آشكار شد؛ تا (سزاى) بعضى از آنچه انجام داده‌اند را به آنان بچشاند! باشد كه آنان بازگردند.

قُلْ سِيرُوا فِي الْأَرْضِ فَانْظُرُوا كَيْفَ كانَ عاقِبَةُ الَّذِينَ مِنْ قَبْلُ كانَ أَكْثَرُهُمْ مُشْرِكِينَ

بگو:« در زمين گردش كنيد و بنگريد فرجام كسانى كه پيش از [شما] بودند چگونه بوده است! بيشتر آنان مشرك بودند. »

فَأَقِمْ وَجْهَكَ لِلدِّينِ الْقَيِّمِ مِنْ قَبْلِ أَنْ يَأْتِيَ يَوْمٌ لا مَرَدَّ لَهُ مِنَ اللَّهِ يَوْمَئِذٍ يَصَّدَّعُونَ

پس روى (وجود) خود را به سوى دين استوار راست دار؛ پيش از آنكه روزى فرا رسد كه از [جانب‌] خدا هيچ بازگشتى براى آن نيست؛ در آن روز (مردم) متفرق مى‌شوند.

مَنْ كَفَرَ فَعَلَيْهِ كُفْرُهُ وَ مَنْ عَمِلَ صالِحاً فَلِأَنْفُسِهِمْ يَمْهَدُونَ

هر كس كفر ورزد، كفرش بر [زيان‌] اوست؛ و كسانى كه [كار] شايسته انجام دهند، پس به [سود] خودشان (فرجام نيكى) آماده مى‌سازند.

لِيَجْزِيَ الَّذِينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ مِنْ فَضْلِهِ إِنَّهُ لا يُحِبُّ الْكافِرِينَ

تا (خدا) كسانى را كه ايمان آورده و [كارهاى‌] شايسته انجام داده‌اند، از بخشش خود پاداش دهد؛ [چرا] كه او كافران را دوست نمى‌دارد.

وَ مِنْ آياتِهِ أَنْ يُرْسِلَ الرِّياحَ مُبَشِّراتٍ وَ لِيُذِيقَكُمْ مِنْ رَحْمَتِهِ وَ لِتَجْرِيَ الْفُلْكُ بِأَمْرِهِ وَ لِتَبْتَغُوا مِنْ فَضْلِهِ وَ لَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ

و از نشانه‌هاى او اين است كه: بادها را مژده رسان مى‌فرستد و تا شما را از (باران) رحمتش بچشاند، و تا كشتى‌ها به فرمانش روان شوند، و تا از بخشش او (روزى) بجوييد؛ و باشد كه شما سپاسگزارى كنيد.

وَ لَقَدْ أَرْسَلْنا مِنْ قَبْلِكَ رُسُلاً إِليٰ قَوْمِهِمْ فَجاءُوهُمْ بِالْبَيِّناتِ فَانْتَقَمْنا مِنَ الَّذِينَ أَجْرَمُوا وَ كانَ حَقًّا عَلَيْنا نَصْرُ الْمُؤْمِنِينَ

و بيقين پيش از تو فرستادگانى را به سوى قومشان فرستاديم و با دليل‌هاى روشن به سراغ آنان آمدند. و از كسانى كه خلافكارى كردند انتقام گرفتيم؛ و يارى مؤمنان، حقى بر عهده ماست.

اللَّهُ الَّذِي يُرْسِلُ الرِّياحَ فَتُثِيرُ سَحاباً فَيَبْسُطُهُ فِي السَّماءِ كَيْفَ يَشاءُ وَ يَجْعَلُهُ كِسَفاً فَتَرَي الْوَدْقَ يَخْرُجُ مِنْ خِلالِهِ فَإِذا أَصابَ بِهِ مَنْ يَشاءُ مِنْ عِبادِهِ إِذا هُمْ يَسْتَبْشِرُونَ

خدا كسى است كه بادها را مى فرستد و ابرى را بر مى‌انگيزند، و آن را در آسمان، هر گونه كه بخواهد، مى‌گستراند و آن را قطعه قطعه مى‌گرداند، پس باران را مى‌بينى در حالى كه از لا بلاى آن خارج مى‌شود؛ و هنگامى كه آن (باران) را به هر كس از بندگانش كه بخواهد، برساند، ناگهان آنان شادى مى‌كنند (و مژده مى‌دهند)!

وَ إِنْ كانُوا مِنْ قَبْلِ أَنْ يُنَزَّلَ عَلَيْهِمْ مِنْ قَبْلِهِ لَمُبْلِسِينَ

و مسلما پيش از آنكه برآنان فروفرستاده شود (دقيقا تا) پيش از آن مأيوس بودند.

فَانْظُرْ إِليٰ آثارِ رَحْمَتِ اللَّهِ كَيْفَ يُحْيِ الْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِها إِنَّ ذٰلِكَ لَمُحْيِ الْمَوْتيٰ وَ هُوَ عَليٰ كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ

پس به آثار رحمت الهى بنگر كه چگونه زمين را بعد از مردنش زنده مى‌كند؛ قطعا آن (خدا) زنده كننده مردگان است و او بر هر چيزى تواناست.

وَ لَئِنْ أَرْسَلْنا رِيحاً فَرَأَوْهُ مُصْفَرًّا لَظَلُّوا مِنْ بَعْدِهِ يَكْفُرُونَ

و اگر بادى (سوزان) بفرستيم و آن را زرد شده ببينند، حتما بعد از آن ناسپاس مى‌گردند.

فَإِنَّكَ لا تُسْمِعُ الْمَوْتيٰ وَ لا تُسْمِعُ الصُّمَّ الدُّعاءَ إِذا وَلَّوْا مُدْبِرِينَ

پس در حقيقت تو ن (مى‌توانى سخن را) به گوش مردگان برسانى، و ن (مى‌توانى) صدايت را به گوش ناشنوايان برسانى، هنگامى كه پشت كرده روى برمى‌تابند.

وَ ما أَنْتَ بِهادِ الْعُمْيِ عَنْ ضَلالَتِهِمْ إِنْ تُسْمِعُ إِلَّا مَنْ يُؤْمِنُ بِآياتِنا فَهُمْ مُسْلِمُونَ

و تو راهنماى كور (دل) ان از گمراهى‌شان نيستى، (تو سخنت را) نمى‌شنوانى جز به كسانى كه به نشانه‌هاى ما ايمان مى‌آورند؛ چرا كه آنان تسليم شده اند.

اللَّهُ الَّذِي خَلَقَكُمْ مِنْ ضَعْفٍ ثُمَّ جَعَلَ مِنْ بَعْدِ ضَعْفٍ قُوَّةً ثُمَّ جَعَلَ مِنْ بَعْدِ قُوَّةٍ ضَعْفاً وَ شَيْبَةً يَخْلُقُ ما يَشاءُ وَ هُوَ الْعَلِيمُ الْقَدِيرُ

خدا كسى است كه شما را از كم‌توانى آفريد؛ سپس بعد از كم‌توانى، نيرويى قرارداد، آنگاه بعد از نيرو (مندى) كم‌توانى و پيرى قرارداد؛ (خدا) آنچه را بخواهد مى آفريند، و او دانا [و] تواناست.

وَ يَوْمَ تَقُومُ السَّاعَةُ يُقْسِمُ الْمُجْرِمُونَ ما لَبِثُوا غَيْرَ ساعَةٍ كَذٰلِكَ كانُوا يُؤْفَكُونَ

و روزى كه ساعت (قيامت) برپا مى‌شود، خلافكاران سوگند ياد مى‌كنند كه: غير از ساعتى (در دنيا يا برزخ) درنگ نكردند! اينچنين همواره (از درك حقيقت) باز گردانده مى‌شوند.

وَ قالَ الَّذِينَ أُوتُوا الْعِلْمَ وَ الْإِيمانَ لَقَدْ لَبِثْتُمْ فِي كِتابِ اللَّهِ إِليٰ يَوْمِ الْبَعْثِ فَهٰذا يَوْمُ الْبَعْثِ وَ لٰكِنَّكُمْ كُنْتُمْ لا تَعْلَمُونَ

و [لى‌] كسانى كه دانش و ايمان به آنان داده شده است؛ مى‌گويند:« بيقين (براساس آنچه) در كتاب (علم) خداست تا روز رستاخيز درنگ كرديد، و اين، روز رستاخيز است و ليكن شما هرگز نمى‌دانستيد. »

فَيَوْمَئِذٍ لا يَنْفَعُ الَّذِينَ ظَلَمُوا مَعْذِرَتُهُمْ وَ لا هُمْ يُسْتَعْتَبُونَ

و در آن روز كسانى كه ستمكارى كردند عذرخواهى آنان سودى ندارد و از آنان تقاضاى عذرخواهى نمى‌شود (تا مورد رضايت قرارگيرند).

وَ لَقَدْ ضَرَبْنا لِلنَّاسِ فِي هٰذَا الْقُرْآنِ مِنْ كُلِّ مَثَلٍ وَ لَئِنْ جِئْتَهُمْ بِآيَةٍ لَيَقُولَنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا إِنْ أَنْتُمْ إِلَّا مُبْطِلُونَ

و بيقين براى مردم در اين قرآن از هر (گونه) مثالى زديم، و اگر آيه‌اى براى آنان بياورى، قطعا كسانى كه كفر ورزيدند مى‌گويند:« شما جز باطل گرا نيستيد. »

كَذٰلِكَ يَطْبَعُ اللَّهُ عَليٰ قُلُوبِ الَّذِينَ لا يَعْلَمُونَ

اين گونه خدا بر دل‌هاى كسانى كه نمى‌دانند، مهر مى‌نهد.

فَاصْبِرْ إِنَّ وَعْدَ اللَّهِ حَقٌّ وَ لا يَسْتَخِفَّنَّكَ الَّذِينَ لا يُوقِنُونَ

پس شكيبا باش كه وعده خدا حق است؛ و هرگز كسانى كه يقين ندارند تورا (بى‌ثبات و) سبكسار نسازند.

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمٰنِ الرَّحِيمِ الم

به نام خداى گسترده مهر مهرورز؛ الف، لام، ميم.

تِلْكَ آياتُ الْكِتابِ الْحَكِيمِ

آن آيات كتاب حكمت‌آميز است.

هُديً وَ رَحْمَةً لِلْمُحْسِنِينَ

در حالى كه رهنمود و رحمتى براى نيكوكاران است؛

الَّذِينَ يُقِيمُونَ الصَّلاةَ وَ يُؤْتُونَ الزَّكاةَ وَ هُمْ بِالْآخِرَةِ هُمْ يُوقِنُونَ

(همان) كسانى كه نماز را برپا مى‌دارند، و [ماليات‌] زكات را مى‌پردازند و آنان خود به آخرت يقين دارند.

أُولئِكَ عَليٰ هُديً مِنْ رَبِّهِمْ وَ أُولئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ

آنان از راهنمايى پروردگارشان برخوردارند، و تنها آنان رستگارند.

وَ مِنَ النَّاسِ مَنْ يَشْتَرِي لَهْوَ الْحَدِيثِ لِيُضِلَّ عَنْ سَبِيلِ اللَّهِ بِغَيْرِ عِلْمٍ وَ يَتَّخِذَها هُزُواً أُولئِكَ لَهُمْ عَذابٌ مُهِينٌ

و از مردم كسى است كه سخن سرگرم‌كننده (و بيهوده) را مى‌خرد، تا بدون هيچ دانشى (مردم را) از راه خدا گمراه سازد و آن (آيات) را به ريشخند گيرد؛ آنان، عذابى خواركننده برايشان (آماده) است.

وَ إِذا تُتْليٰ عَلَيْهِ آياتُنا وَلَّيٰ مُسْتَكْبِراً كَأَنْ لَمْ يَسْمَعْها كَأَنَّ فِي أُذُنَيْهِ وَقْراً فَبَشِّرْهُ بِعَذابٍ أَلِيمٍ

و هنگامى كه آيات ما بر او خوانده مى‌شود، مستكبرانه روى برمى‌تابد، گويا آن را نشنيده است؛ چنانكه گويى در گوش‌هايش سنگينى است؛ پس اورا به عذاب دردناكى مژده ده!

إِنَّ الَّذِينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ لَهُمْ جَنَّاتُ النَّعِيمِ

در حقيقت كسانى كه ايمان آورده و [كارهاى‌] شايسته انجام‌داده‌اند، بوستان‌هاى پرنعمت (بهشت) براى آنهاست؛

خالِدِينَ فِيها وَعْدَ اللَّهِ حَقًّا وَ هُوَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ

در حالى كه در آنجا ماندگارند؛ [اين‌] وعده حق خداست؛ و او شكست‌ناپذير [و] فرزانه است.

خَلَقَ السَّماواتِ بِغَيْرِ عَمَدٍ تَرَوْنَها وَ أَلْقيٰ فِي الْأَرْضِ رَواسِيَ أَنْ تَمِيدَ بِكُمْ وَ بَثَّ فِيها مِنْ كُلِّ دابَّةٍ وَ أَنْزَلْنا مِنَ السَّماءِ ماءً فَأَنْبَتْنا فِيها مِنْ كُلِّ زَوْجٍ كَرِيمٍ

(خدا) آسمان‌ها را بدون ستون‌هايى كه آنها را ببينيد آفريد، و در زمين [كوه‌هاى‌] استوارى افكند، [مبادا] كه شما را بلرزاند، و از هر جنبنده‌اى در آن پراكنده كرد؛ و از آسمان آبى فرو فرستاديم، و (انواع گياهان) از هر جفت ارجمندى در آن (زمين) رويانديم.

هٰذا خَلْقُ اللَّهِ فَأَرُونِي ما ذا خَلَقَ الَّذِينَ مِنْ دُونِهِ بَلِ الظَّالِمُونَ فِي ضَلالٍ مُبِينٍ

اين آفرينش خداست؛ پس به من بنمايانيد آن (معبود) ان كه غير اويند چه چيزى را آفريده‌اند؟! بلكه ستمكاران در گمراهى آشكارند.

وَ لَقَدْ آتَيْنا لُقْمانَ الْحِكْمَةَ أَنِ اشْكُرْ لِلَّهِ وَ مَنْ يَشْكُرْ فَإِنَّما يَشْكُرُ لِنَفْسِهِ وَ مَنْ كَفَرَ فَإِنَّ اللَّهَ غَنِيٌّ حَمِيدٌ

و بيقين به لقمان فرزانگى داديم؛ (به او گفتيم:) كه سپاس خدا را به جاى آور؛ و هر كس سپاسگزارى كند، پس فقط به سود خودش سپاسگزارى مى‌كند؛ و هر كس ناسپاسى كند، پس (زيانى به خدا نمى‌رساند؛ چرا) كه خدا توانگرى ستوده است.

وَ إِذْ قالَ لُقْمانُ لِابْنِهِ وَ هُوَ يَعِظُهُ يا بُنَيَّ لا تُشْرِكْ بِاللَّهِ إِنَّ الشِّرْكَ لَظُلْمٌ عَظِيمٌ

و (يادكن) هنگامى را كه لقمان به پسرش- در حالى كه وى پندش مى‌داد- گفت:« اى پسركم! به خدا شرك مورز؛ [چرا] كه مسلما شرك، ستمى بزرگ است. »

وَ وَصَّيْنَا الْإِنْسانَ بِوالِدَيْهِ حَمَلَتْهُ أُمُّهُ وَهْناً عَليٰ وَهْنٍ وَ فِصالُهُ فِي عامَيْنِ أَنِ اشْكُرْ لِي وَ لِوالِدَيْكَ إِلَيَّ الْمَصِيرُ

و به انسان درباره پدر و مادرش سفارش كرديم- مادرش به او باردارشد، در حالى كه سستى بر سستى (مى‌افزود.) و از شير بازگرفتنش در دو سالگى بود- (و به او گفتيم:) كه براى من و پدر و مادرت سپاس‌گوى! كه فرجام (همه شما) فقط به سوى من است.

وَ إِنْ جاهَداكَ عَليٰ أَنْ تُشْرِكَ بِي ما لَيْسَ لَكَ بِهِ عِلْمٌ فَلا تُطِعْهُما وَ صاحِبْهُما فِي الدُّنْيا مَعْرُوفاً وَ اتَّبِعْ سَبِيلَ مَنْ أَنابَ إِلَيَّ ثُمَّ إِلَيَّ مَرْجِعُكُمْ فَأُنَبِّئُكُمْ بِما كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ

و اگر آن دو، تلاش كنند براى اينكه تو چيزى را كه بدان هيچ دانشى ندارى، همتاى من قراردهى، پس از آن دو اطاعت مكن؛ و [لى‌] در دنيا با آن دو بطور پسنديده همنشينى كن؛ و از راه كسى كه به سوى من بازگشته، پيروى كن. سپس بازگشت شما فقط به سوى من است و شما را به آنچه همواره انجام مى‌داديد، خبر مى‌دهم.

يا بُنَيَّ إِنَّها إِنْ تَكُ مِثْقالَ حَبَّةٍ مِنْ خَرْدَلٍ فَتَكُنْ فِي صَخْرَةٍ أَوْ فِي السَّماواتِ أَوْ فِي الْأَرْضِ يَأْتِ بِهَا اللَّهُ إِنَّ اللَّهَ لَطِيفٌ خَبِيرٌ

(لقمان گفت:) اى پسركم! در حقيقت اگر آن (كردارتو) هموزن دانه‌اى از سپندان باشد، و در صخره‌اى يا در آسمان‌ها يا در زمين قرار گيرد، خدا آن را (براى حساب) مى آورد؛ [چرا] كه خدا لطيف آگاه است.

يا بُنَيَّ أَقِمِ الصَّلاةَ وَ أْمُرْ بِالْمَعْرُوفِ وَ انْهَ عَنِ الْمُنْكَرِ وَ اصْبِرْ عَليٰ ما أَصابَكَ إِنَّ ذٰلِكَ مِنْ عَزْمِ الْأُمُورِ

اى پسركم! نماز را برپا دار، و به [كار] پسنديده فرمان‌ده و از [كار] ناپسند منع‌كن؛ و در برابر آنچه (از مشكلات) كه به تو مى‌رسد، شكيبا باش؛ كه اين [حاكى‌] از تصميم استوار (شما در) كارهاست.

وَ لا تُصَعِّرْ خَدَّكَ لِلنَّاسِ وَ لا تَمْشِ فِي الْأَرْضِ مَرَحاً إِنَّ اللَّهَ لا يُحِبُّ كُلَّ مُخْتالٍ فَخُورٍ

و از مردم (با تكبر) رخ برمتاب؛ و در زمين با سرمستى و تكبر راه مرو، [چرا] كه خدا هيچ متكبر خيال پرداز فخر فروشى را دوست ندارد!

وَ اقْصِدْ فِي مَشْيِكَ وَ اغْضُضْ مِنْ صَوْتِكَ إِنَّ أَنْكَرَ الْأَصْواتِ لَصَوْتُ الْحَمِيرِ

و در راه رفتنت، معتدل باش؛ و صدايت را فروكاه؛ [چرا] كه مسلما ناپسندترين صداها، صداى الاغ‌هاست!

أَ لَمْ تَرَوْا أَنَّ اللَّهَ سَخَّرَ لَكُمْ ما فِي السَّماواتِ وَ ما فِي الْأَرْضِ وَ أَسْبَغَ عَلَيْكُمْ نِعَمَهُ ظاهِرَةً وَ باطِنَةً وَ مِنَ النَّاسِ مَنْ يُجادِلُ فِي اللَّهِ بِغَيْرِ عِلْمٍ وَ لا هُديً وَ لا كِتابٍ مُنِيرٍ

آيا نظر نكرده‌ايد، كه خدا (منافع) آنچه را در آسمان‌ها و آنچه را در زمين است مسخر شما ساخت، و نعمت‌هايش را آشكارا و پنهانى بر شما گسترده و تمام كرد؟! و [لى‌] از ميان مردم كسى است كه بدون هيچ دانش و هيچ رهنمود و هيچ كتاب روشنى بخش، در باره خدا مجادله مى‌كند.

وَ إِذا قِيلَ لَهُمُ اتَّبِعُوا ما أَنْزَلَ اللَّهُ قالُوا بَلْ نَتَّبِعُ ما وَجَدْنا عَلَيْهِ آباءَنا أَ وَ لَوْ كانَ الشَّيْطانُ يَدْعُوهُمْ إِليٰ عَذابِ السَّعِيرِ

و هنگامى كه به آنان گفته شود:« آنچه را خدا فروفرستاده است، پيروى كنيد. »مى‌گويند:« بلكه آنچه پدرانمان را برآن يافته‌ايم پيروى مى كنيم. »و آيا (آنان را پيروى مى‌كنند) اگر چه شيطان آنان را همواره به عذاب شعله فروزان (آتش) فراخواند؟!

وَ مَنْ يُسْلِمْ وَجْهَهُ إِلَي اللَّهِ وَ هُوَ مُحْسِنٌ فَقَدِ اسْتَمْسَكَ بِالْعُرْوَةِ الْوُثْقيٰ وَ إِلَي اللَّهِ عاقِبَةُ الْأُمُورِ

و كسى كه چهره [وجود] ش را تسليم خدا كند در حالى كه او نيكوكارست، پس قطعا به دستاويزى استوار تمسك جسته است؛ و فرجام همه كارها فقط به سوى خداست.

وَ مَنْ كَفَرَ فَلا يَحْزُنْكَ كُفْرُهُ إِلَيْنا مَرْجِعُهُمْ فَنُنَبِّئُهُمْ بِما عَمِلُوا إِنَّ اللَّهَ عَلِيمٌ بِذاتِ الصُّدُورِ

و كسى كه كفر ورزد، پس كفر او، تو را اندوهگين نسازد؛ (زيرا) بازگشتشان تنها به سوى ماست، و آنان را از آنچه انجام داده‌اند، خبر مى‌دهيم؛ [چرا] كه خدا به (اسرار) درون سينه‌ها داناست.

نُمَتِّعُهُمْ قَلِيلاً ثُمَّ نَضْطَرُّهُمْ إِليٰ عَذابٍ غَلِيظٍ

اندكى آن [كافر] ان را (از دنيا) برخوردار مى‌كنيم، سپس آنان را به سوى عذابى سخت مى‌كشانيم!

وَ لَئِنْ سَأَلْتَهُمْ مَنْ خَلَقَ السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ لَيَقُولُنَّ اللَّهُ قُلِ الْحَمْدُ لِلَّهِ بَلْ أَكْثَرُهُمْ لا يَعْلَمُونَ

و اگر از آن [كافر] ان بپرسى:« چه كسى آسمان‌ها و زمين را آفريد؟ »حتما مى‌گويند:« خدا »، بگو:« ستايش مخصوص خداست. »بلكه بيشترشان نمى‌دانند.

لِلَّهِ ما فِي السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ إِنَّ اللَّهَ هُوَ الْغَنِيُّ الْحَمِيدُ

آنچه در آسمان‌ها و زمين است فقط از آن خداست؛ [چرا] كه تنها خدا توانگر [و] ستوده است.

وَ لَوْ أَنَّ ما فِي الْأَرْضِ مِنْ شَجَرَةٍ أَقْلامٌ وَ الْبَحْرُ يَمُدُّهُ مِنْ بَعْدِهِ سَبْعَةُ أَبْحُرٍ ما نَفِدَتْ كَلِماتُ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ عَزِيزٌ حَكِيمٌ

و اگر (بر فرض) آنچه از درخت [ان‌] در زمين است قلم‌ها شود، در حالى كه دريا (مركب شود و) بعد از آن هفت دريا به كمكش آيد، (آفريده‌ها و) كلمات خدا پايان نمى‌يابد؛ براستى كه خدا شكست ناپذيرى فرزانه است.

ما خَلْقُكُمْ وَ لا بَعْثُكُمْ إِلَّا كَنَفْسٍ واحِدَةٍ إِنَّ اللَّهَ سَمِيعٌ بَصِيرٌ

آفرينش شما و برانگيختن شما (در رستاخيز) جز همانند (آفرينش و برانگيختن) يك شخص نيست؛ كه خدا شنواى بيناست.

أَ لَمْ تَرَ أَنَّ اللَّهَ يُولِجُ اللَّيْلَ فِي النَّهارِ وَ يُولِجُ النَّهارَ فِي اللَّيْلِ وَ سَخَّرَ الشَّمْسَ وَ الْقَمَرَ كُلٌّ يَجْرِي إِليٰ أَجَلٍ مُسَمًّي وَ أَنَّ اللَّهَ بِما تَعْمَلُونَ خَبِيرٌ

آيا نظر نكرده‌اى كه خدا شب را در روز وارد مى‌كند، و روز را در شب وارد مى‌كند، و (منافع) خورشيد و ماه را مسخر ساخته، در حالى كه هر كدام تا سرآمد معينى روانند؟! و اينكه خدا به آنچه انجام مى‌دهيد آگاه است؟

ذٰلِكَ بِأَنَّ اللَّهَ هُوَ الْحَقُّ وَ أَنَّ ما يَدْعُونَ مِنْ دُونِهِ الْباطِلُ وَ أَنَّ اللَّهَ هُوَ الْعَلِيُّ الْكَبِيرُ

اين [ها] بخاطر آن است كه تنها خدا حق است، و اينكه آنچه را جز او مى‌خوانند (و پرستش مى‌كنند،) باطل است، و اينكه تنها خدا بلند مرتبه [و] بزرگ است.

أَ لَمْ تَرَ أَنَّ الْفُلْكَ تَجْرِي فِي الْبَحْرِ بِنِعْمَتِ اللَّهِ لِيُرِيَكُمْ مِنْ آياتِهِ إِنَّ فِي ذٰلِكَ لَآياتٍ لِكُلِّ صَبَّارٍ شَكُورٍ

آيا نظر نكرده‌اى كه كشتى‌ها در دريا به (بركت) نعمت خدا روان است، تا برخى از نشانه‌هايش را به شما بنماياند؟! حتما در اين [ها] براى هر بسيار شكيباى بسيار سپاسگزار، نشانه‌هايى (عبرت آموز) است.

وَ إِذا غَشِيَهُمْ مَوْجٌ كَالظُّلَلِ دَعَوُا اللَّهَ مُخْلِصِينَ لَهُ الدِّينَ فَلَمَّا نَجَّاهُمْ إِلَي الْبَرِّ فَمِنْهُمْ مُقْتَصِدٌ وَ ما يَجْحَدُ بِآياتِنا إِلَّا كُلُّ خَتَّارٍ كَفُورٍ

و هنگامى كه (در دريا) موجى همچون سايبان‌ها آنان را بپوشاند، خدا را در حالى كه دين (خود) را براى او خالص گردانيده‌اند، مى‌خوانند؛ و هنگامى كه آنان را به خشكى نجات دهد، پس برخى آنان معتدل مى‌شوند (و برخى به كفرشان باز مى‌گردند؛) و [لى‌] نشانه‌هاى ما را جز هر نيرنگ‌باز پيمان شكن بسيار ناسپاس، انكار نمى‌كند.

يا أَيُّهَا النَّاسُ اتَّقُوا رَبَّكُمْ وَ اخْشَوْا يَوْماً لا يَجْزِي والِدٌ عَنْ وَلَدِهِ وَ لا مَوْلُودٌ هُوَ جازٍ عَنْ والِدِهِ شَيْئاً إِنَّ وَعْدَ اللَّهِ حَقٌّ فَلا تَغُرَّنَّكُمُ الْحَياةُ الدُّنْيا وَ لا يَغُرَّنَّكُمْ بِاللَّهِ الْغَرُورُ

اى مردم! [خودتان را] از [عذاب‌] پروردگارتان حفظ كنيد، و از روزى بهراسيد كه هيچ پدرى به جاى فرزندش كيفر نمى‌شود، و هيچ فرزندى نيست كه او به جاى پدرش چيزى (از عذاب) كيفر شود! بيقين وعده خدا حق است؛ پس هرگز زندگى پست [دنيا] شما را نفريبد، و هرگز (شيطان) فريبكار شما را نسبت به (آمرزش) خدا فريب ندهد.

إِنَّ اللَّهَ عِنْدَهُ عِلْمُ السَّاعَةِ وَ يُنَزِّلُ الْغَيْثَ وَ يَعْلَمُ ما فِي الْأَرْحامِ وَ ما تَدْرِي نَفْسٌ ماذا تَكْسِبُ غَداً وَ ما تَدْرِي نَفْسٌ بِأَيِّ أَرْضٍ تَمُوتُ إِنَّ اللَّهَ عَلِيمٌ خَبِيرٌ

در حقيقت خدا، علم به ساعت [قيامت‌] فقط نزد اوست. و باران را فرو مى‌فرستد، و آنچه را كه در رحم‌ها (ى مادران) است مى‌داند، و هيچ كس نمى‌داند فردا چه به دست مى‌آورد، و هيچ كس نمى‌داند در چه سرزمينى مى‌ميرد؟ [چرا] كه خدا داناى آگاه است.

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمٰنِ الرَّحِيمِ الم

به نام خداى گسترده‌مهر مهرورز؛ الف، لام، ميم.

تَنْزِيلُ الْكِتابِ لا رَيْبَ فِيهِ مِنْ رَبِّ الْعالَمِينَ

فرو فرستادن كتاب (قرآن) كه هيچ ترديدى در آن نيست، از [سوى‌] پروردگار جهانيان است.

أَمْ يَقُولُونَ افْتَراهُ بَلْ هُوَ الْحَقُّ مِنْ رَبِّكَ لِتُنْذِرَ قَوْماً ما أَتاهُمْ مِنْ نَذِيرٍ مِنْ قَبْلِكَ لَعَلَّهُمْ يَهْتَدُونَ

آيا (مشركان) مى‌گويند:« (پيامبر) به دروغ آن را (به خدا) نسبت داده است. »بلكه آن (سخن) حق است در حالى كه از سوى پروردگار توست؛ تا گروهى را هشدار دهى كه پيش از تو هيچ هشدارگرى براى آنان نيامده است، باشد كه آنان رهنمون شوند.

اللَّهُ الَّذِي خَلَقَ السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ وَ ما بَيْنَهُما فِي سِتَّةِ أَيَّامٍ ثُمَّ اسْتَويٰ عَلَي الْعَرْشِ ما لَكُمْ مِنْ دُونِهِ مِنْ وَلِيٍّ وَ لا شَفِيعٍ أَ فَلا تَتَذَكَّرُونَ

خدا، كسى است كه آسمان‌ها و زمين و آنچه را بين آن دواست در شش روز [و دوره‌] آفريد، سپس بر تخت (جهاندارى و تدبير هستى) تسلط يافت؛ براى شما غير از او هيچ سرپرست و شفاعتگرى نيست؛ آيا (غافليد) و متذكر نمى‌شويد؟!

يُدَبِّرُ الْأَمْرَ مِنَ السَّماءِ إِلَي الْأَرْضِ ثُمَّ يَعْرُجُ إِلَيْهِ فِي يَوْمٍ كانَ مِقْدارُهُ أَلْفَ سَنَةٍ مِمَّا تَعُدُّونَ

كارها را از آسمان تازمين تدبير مى كند؛ سپس در روزى كه مقدار آن هزار سال است از آنچه شما مى‌شماريد، به سوى او بالا مى رود.

ذٰلِكَ عالِمُ الْغَيْبِ وَ الشَّهادَةِ الْعَزِيزُ الرَّحِيمُ

آن (خدا) داناى نهان و آشكار است؛ [و] شكست ناپذير مهرورز است.

الَّذِي أَحْسَنَ كُلَّ شَيْءٍ خَلَقَهُ وَ بَدَأَ خَلْقَ الْإِنْسانِ مِنْ طِينٍ

(همان) كسى كه هر چيزى را كه آن را آفريد، نيكوگردانيد؛ و آفرينش انسان را از گل آغاز كرد؛

ثُمَّ جَعَلَ نَسْلَهُ مِنْ سُلالَةٍ مِنْ ماءٍ مَهِينٍ

سپس نسل اورا از چكيده‌اى از آبى پست قرارداد؛

ثُمَّ سَوَّاهُ وَ نَفَخَ فِيهِ مِنْ رُوحِهِ وَ جَعَلَ لَكُمُ السَّمْعَ وَ الْأَبْصارَ وَ الْأَفْئِدَةَ قَلِيلاً ما تَشْكُرُونَ

سپس اورا مرتب نمود و از روح خود در او دميد؛ و براى شما گوش و چشم‌ها و دل‌ها (ى سوزان) قرارداد؛ چه اندك سپاسگزارى مى‌كنيد.

وَ قالُوا أَ إِذا ضَلَلْنا فِي الْأَرْضِ أَ إِنَّا لَفِي خَلْقٍ جَدِيدٍ بَلْ هُمْ بِلِقاءِ رَبِّهِمْ كافِرُونَ

و (كافران) گفتند:« آيا هنگامى كه (ما مرديم و) در زمين گم شديم آيا براستى ما در آفرينش جديدى خواهيم بود؟! »بلكه آنان ملاقات پروردگارشان را (در رستاخيز) منكرند.

قُلْ يَتَوَفَّاكُمْ مَلَكُ الْمَوْتِ الَّذِي وُكِّلَ بِكُمْ ثُمَّ إِليٰ رَبِّكُمْ تُرْجَعُونَ

بگو:« فرشته مرگ كه بر شما گماشته شده، (جان) شما را بطور كامل مى‌گيرد؛ سپس فقط به سوى پروردگارتان باز گردانده مى‌شويد. »

وَ لَوْ تَريٰ إِذِ الْمُجْرِمُونَ ناكِسُوا رُءُوسِهِمُ عِنْدَ رَبِّهِمْ رَبَّنا أَبْصَرْنا وَ سَمِعْنا فَارْجِعْنا نَعْمَلْ صالِحاً إِنَّا مُوقِنُونَ

و اى كاش خلافكاران را مى‌ديدى هنگامى كه آنان در پيشگاه پروردگارشان سرافكنده مى‌شوند، (و مى‌گويند:) اى پروردگار ما! ديديم و شنيديم؛ پس ما را بازگردان تا [كار] شايسته‌اى انجام دهيم؛ [چرا] كه ما يقين پيدا كرديم.

وَ لَوْ شِئْنا لَآتَيْنا كُلَّ نَفْسٍ هُداها وَ لٰكِنْ حَقَّ الْقَوْلُ مِنِّي لَأَمْلَأَنَّ جَهَنَّمَ مِنَ الْجِنَّةِ وَ النَّاسِ أَجْمَعِينَ

و اگر (بر فرض) مى‌خواستيم حتما به هر شخص رهنمودش را (به اجبار) مى‌داديم. و ليكن گفتار (سنت گونه اى) از طرف من تحقق يافته كه: قطعا جهنم را از همه جن‌ها و مردم پرخواهم كرد!

فَذُوقُوا بِما نَسِيتُمْ لِقاءَ يَوْمِكُمْ هٰذا إِنَّا نَسِيناكُمْ وَ ذُوقُوا عَذابَ الْخُلْدِ بِما كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ

پس (به دوزخيان مى‌گويم: عذاب را) بچشيد، به خاطر اينكه ملاقات اين روزتان را فراموش كرديد، در حقيقت ما (نيز) شما را به فراموشى سپرديم؛ و بخاطر آنچه همواره انجام مى‌داديد، عذاب ماندگار را بچشيد!

إِنَّما يُؤْمِنُ بِآياتِنَا الَّذِينَ إِذا ذُكِّرُوا بِها خَرُّوا سُجَّداً وَ سَبَّحُوا بِحَمْدِ رَبِّهِمْ وَ هُمْ لا يَسْتَكْبِرُونَ

فقط كسانى به آيات ما ايمان مى‌آورند كه هر گاه بدان (آيات) يادآورى شدند، سجده كنان (بر زمين) مى افتند، و با ستايش پرودگارشان تسبيح مى‌گويند؛ در حالى كه آنان تكبر نمى‌ورزند.

تَتَجافيٰ جُنُوبُهُمْ عَنِ الْمَضاجِعِ يَدْعُونَ رَبَّهُمْ خَوْفاً وَ طَمَعاً وَ مِمَّا رَزَقْناهُمْ يُنْفِقُونَ

پهلوهايشان (براى نماز) از بسترها بلند مى‌شود، در حالى كه پروردگارشان را بخاطر ترس و اميد مى‌خوانند، و از آنچه كه روزى آنان كرده‌ايم (در راه خدا) مصرف مى‌كنند.

فَلا تَعْلَمُ نَفْسٌ ما أُخْفِيَ لَهُمْ مِنْ قُرَّةِ أَعْيُنٍ جَزاءً بِما كانُوا يَعْمَلُونَ

پس هيچ شخصى نمى‌داند آنچه از (مايه) روشنى چشمان براى شان نهفته شده، به پاداش آنچه همواره انجام مى‌دادند.

أَ فَمَنْ كانَ مُؤْمِناً كَمَنْ كانَ فاسِقاً لا يَسْتَوُونَ

و آيا كسى كه مؤمن باشد همانند كسى است كه نافرمانبردار است؟ مساوى نيستند.

أَمَّا الَّذِينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ فَلَهُمْ جَنَّاتُ الْمَأْويٰ نُزُلاً بِما كانُوا يَعْمَلُونَ

كسانى كه ايمان آوردند و [كارهاى‌] شايسته انجام دادند، پس بوستان‌هاى (بهشتى) منزلگاه براى آنان است، در حالى كه (نخستين) پذيرايى است بخاطر آنچه همواره انجام مى‌دادند.

وَ أَمَّا الَّذِينَ فَسَقُوا فَمَأْواهُمُ النَّارُ كُلَّما أَرادُوا أَنْ يَخْرُجُوا مِنْها أُعِيدُوا فِيها وَ قِيلَ لَهُمْ ذُوقُوا عَذابَ النَّارِ الَّذِي كُنْتُمْ بِهِ تُكَذِّبُونَ

و اما كسانى كه نافرمانبردار شدند، پس مقصدشان آتش است؛ هر گاه بخواهند كه از آن خارج شوند، در آن بازگردانده مى‌شوند. و به آنان گفته مى‌شود:« بچشيد عذاب آتشى را كه همواره آن را دروغ مى انگاشتيد! »

وَ لَنُذِيقَنَّهُمْ مِنَ الْعَذابِ الْأَدْنيٰ دُونَ الْعَذابِ الْأَكْبَرِ لَعَلَّهُمْ يَرْجِعُونَ

و قطعا غير از عذاب بزرگ‌تر (اخروى)، از عذاب نزديك‌تر (دنيوى) به آنان مى چشانيم، باشد كه آنان بازگردند.

وَ مَنْ أَظْلَمُ مِمَّنْ ذُكِّرَ بِآياتِ رَبِّهِ ثُمَّ أَعْرَضَ عَنْها إِنَّا مِنَ الْمُجْرِمِينَ مُنْتَقِمُونَ

و چه كسى ستمكارتر است از كسى كه نشانه‌هاى پروردگارش (به او) تذكر داده شده، سپس از آن [ها] روى گرداند؟! مسلما ما از خلافكاران انتقام گيرنده‌ايم.

وَ لَقَدْ آتَيْنا مُوسَي الْكِتابَ فَلا تَكُنْ فِي مِرْيَةٍ مِنْ لِقائِهِ وَ جَعَلْناهُ هُديً لِبَنِي إِسْرائِيلَ

و بيقين به موسى كتاب (تورات) داديم؛ و از ملاقاتش در ترديد مباش، و آن را رهنمودى براى بنى اسرائيل (فرزندان يعقوب) قرارداديم.

وَ جَعَلْنا مِنْهُمْ أَئِمَّةً يَهْدُونَ بِأَمْرِنا لَمَّا صَبَرُوا وَ كانُوا بِآياتِنا يُوقِنُونَ

و از آنان پيشوايانى قرار داديم كه به فرمان ما (مردم را) راهنمايى مى‌كردند؛ چون كه شكيبايى نمودند و همواره به آيات ما يقين داشتند.

إِنَّ رَبَّكَ هُوَ يَفْصِلُ بَيْنَهُمْ يَوْمَ الْقِيامَةِ فِيما كانُوا فِيهِ يَخْتَلِفُونَ

در حقيقت پروردگار تو، خود ميان آنان روز رستاخيز درباره آنچه همواره در آن اختلاف مى كردند (داورى كرده و) جدايى مى اندازد.

أَ وَ لَمْ يَهْدِ لَهُمْ كَمْ أَهْلَكْنا مِنْ قَبْلِهِمْ مِنَ الْقُرُونِ يَمْشُونَ فِي مَساكِنِهِمْ إِنَّ فِي ذٰلِكَ لَآياتٍ أَ فَلا يَسْمَعُونَ

و آيا براى آنان روشن نكرد كه چه بسيار گروه‌هايى را پيش از آنان هلاك كرديم؟! در حالى كه (اين كافران) در خانه‌هاى آنان راه مى روند؛ مسلما در اين [ها] نشانه‌ها (ى عبرت آموز) است. و آيا (به گوش دل) نمى‌شنوند؟!

أَ وَ لَمْ يَرَوْا أَنَّا نَسُوقُ الْماءَ إِلَي الْأَرْضِ الْجُرُزِ فَنُخْرِجُ بِهِ زَرْعاً تَأْكُلُ مِنْهُ أَنْعامُهُمْ وَ أَنْفُسُهُمْ أَ فَلا يُبْصِرُونَ

و آيا نظر نكرده‌اند كه ما، آب (باران) را به سوى زمين بى‌آب و علف مى‌رانيم و به وسيله آن زراعتى را بيرون مى آوريم كه دام‌هايشان و خودشان از آن مى‌خورند، و آيا نمى بينند؟!

وَ يَقُولُونَ مَتيٰ هٰذَا الْفَتْحُ إِنْ كُنْتُمْ صادِقِينَ

و (كافران) مى‌گويند:« اگر راست گوييد، اين پيروزى (شما) چه وقت است؟! »

قُلْ يَوْمَ الْفَتْحِ لا يَنْفَعُ الَّذِينَ كَفَرُوا إِيمانُهُمْ وَ لا هُمْ يُنْظَرُونَ

(اى پيامبر!) بگو:« در روز پيروزى، كسانى كه كفر ورزيدند، ايمانشان سودى نخواهد داشت؛ و آنان مهلت داده نمى‌شوند. »

فَأَعْرِضْ عَنْهُمْ وَ انْتَظِرْ إِنَّهُمْ مُنْتَظِرُونَ

پس، از آنان روى گردان، و منتظر باش؛ كه آنان (نيز) منتظرند.

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمٰنِ الرَّحِيمِ يا أَيُّهَا النَّبِيُّ اتَّقِ اللَّهَ وَ لا تُطِعِ الْكافِرِينَ وَ الْمُنافِقِينَ إِنَّ اللَّهَ كانَ عَلِيماً حَكِيماً

به نام خداى گسترده‌مهر مهرورز؛ اى پيامبر! از (مخالفت) خدا خود نگهدار باش، و از كافران و منافقان اطاعت مكن كه خدا داناى فرزانه است.

وَ اتَّبِعْ ما يُوحيٰ إِلَيْكَ مِنْ رَبِّكَ إِنَّ اللَّهَ كانَ بِما تَعْمَلُونَ خَبِيراً

و از آنچه از پروردگارت به سوى تو وحى مى‌شود پيروى كن؛ كه خدا به آنچه همواره انجام مى‌دهيد آگاه است.

وَ تَوَكَّلْ عَلَي اللَّهِ وَ كَفيٰ بِاللَّهِ وَكِيلاً

و بر خدا توكل كن؛ و كارسازى خدا كافى است.

ما جَعَلَ اللَّهُ لِرَجُلٍ مِنْ قَلْبَيْنِ فِي جَوْفِهِ وَ ما جَعَلَ أَزْواجَكُمُ اللاَّئِي تُظاهِرُونَ مِنْهُنَّ أُمَّهاتِكُمْ وَ ما جَعَلَ أَدْعِياءَكُمْ أَبْناءَكُمْ ذٰلِكُمْ قَوْلُكُمْ بِأَفْواهِكُمْ وَ اللَّهُ يَقُولُ الْحَقَّ وَ هُوَ يَهْدِي السَّبِيلَ

خدا براى هيچ مردى دو دل در درونش قرار نداده است؛ و همسرانتان را كه نسبت به آنان« ظهار »مى‌كنيد (، و مادر خود مى‌خوانيد،) مادران شما قرار نداده؛ و پسر خواندگانتان را پسران (حقيقى) شما قرار نداده است؛ اين، سخن شماست در حالى كه با دهانتان [مى‌گوييد]. و خدا حق را مى‌گويد و او به راه (راست) راهنمايى مى‌كند.

ادْعُوهُمْ لِآبائِهِمْ هُوَ أَقْسَطُ عِنْدَ اللَّهِ فَإِنْ لَمْ تَعْلَمُوا آباءَهُمْ فَإِخْوانُكُمْ فِي الدِّينِ وَ مَوالِيكُمْ وَ لَيْسَ عَلَيْكُمْ جُناحٌ فِيما أَخْطَأْتُمْ بِهِ وَ لٰكِنْ ما تَعَمَّدَتْ قُلُوبُكُمْ وَ كانَ اللَّهُ غَفُوراً رَحِيماً

آن (پسر خواندگ) ان را به [نام‌] پدرانشان بخوانيد كه آن (كار) نزد خدا دادگرانه‌تر است؛ و اگر پدرانشان را نمى‌شناسيد، پس برادران دينى و آزادشدگان شما هستند؛ و در مورد آنچه در آن (صدا زدن‌ها) خطا كرده‌ايد، هيچ گناهى بر شما نيست و ليكن در مورد آنچه دل‌هايتان به عمد (قصد) مى‌كند (مسئوليد؛) و خدا بسيار آمرزنده مهرورز است.

النَّبِيُّ أَوْليٰ بِالْمُؤْمِنِينَ مِنْ أَنْفُسِهِمْ وَ أَزْواجُهُ أُمَّهاتُهُمْ وَ أُولُوا الْأَرْحامِ بَعْضُهُمْ أَوْليٰ بِبَعْضٍ فِي كِتابِ اللَّهِ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ وَ الْمُهاجِرِينَ إِلَّا أَنْ تَفْعَلُوا إِليٰ أَوْلِيائِكُمْ مَعْرُوفاً كانَ ذٰلِكَ فِي الْكِتابِ مَسْطُوراً

پيامبر نسبت به مؤمنان از خودشان سزاوارتر است؛ و همسرانش مادران ايشانند؛ و خويشاوندان در كتاب خدا، برخى آنان نسبت به برخى (ديگر) از مؤمنان و مهاجران (در مورد ارث) سزاوارترند، مگر آنكه (بخواهيد) نسبت به دوستانتان [كار] پسنديده‌اى انجام دهيد؛ اين (حكم) در كتاب (خدا) نوشته شده است.

وَ إِذْ أَخَذْنا مِنَ النَّبِيِّينَ مِيثاقَهُمْ وَ مِنْكَ وَ مِنْ نُوحٍ وَ إِبْراهِيمَ وَ مُوسيٰ وَ عِيسَي ابْنِ مَرْيَمَ وَ أَخَذْنا مِنْهُمْ مِيثاقاً غَلِيظاً

و (يادكن) هنگامى را كه از پيامبران پيمان محكمشان را گرفتيم، و (همچنين) از تو و از نوح و ابراهيم و موسى و عيسى پسر مريم؛ و ما از آنان پيمان محكم شديدى گرفتيم.

لِيَسْئَلَ الصَّادِقِينَ عَنْ صِدْقِهِمْ وَ أَعَدَّ لِلْكافِرِينَ عَذاباً أَلِيماً

تا (خدا) راستگويان را از راستى ايشان بپرسد، و براى كافران عذاب دردناكى آماده ساخته است!

يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اذْكُرُوا نِعْمَةَ اللَّهِ عَلَيْكُمْ إِذْ جاءَتْكُمْ جُنُودٌ فَأَرْسَلْنا عَلَيْهِمْ رِيحاً وَ جُنُوداً لَمْ تَرَوْها وَ كانَ اللَّهُ بِما تَعْمَلُونَ بَصِيراً

اى كسانى كه ايمان آورده‌ايد! نعمت خدا را بر (خود) تان ياد كنيد، هنگامى كه لشكرهايى به سراغ شما آمدند؛ و باد و لشكريانى كه آنها را نمى‌ديديد بر آنان فرستاديم؛ و خدا به آنچه انجام مى‌دهيد بيناست.

إِذْ جاءُوكُمْ مِنْ فَوْقِكُمْ وَ مِنْ أَسْفَلَ مِنْكُمْ وَ إِذْ زاغَتِ الْأَبْصارُ وَ بَلَغَتِ الْقُلُوبُ الْحَناجِرَ وَ تَظُنُّونَ بِاللَّهِ الظُّنُونَا

(همان) هنگامى كه (لشكر دشمن) از فراز (شهر) شما و از فروتر (شهر) تان به سراغ شما آمدند. و آنگاه كه چشم‌ها به طرف (دشمن) مايل (و خيره) شد، و دل‌ها (و جان‌ها) به گلوگاه‌ها رسيد، و در مورد خدا گمان‌هايى (گوناگون) گمان برديد؛

هُنالِكَ ابْتُلِيَ الْمُؤْمِنُونَ وَ زُلْزِلُوا زِلْزالاً شَدِيداً

در آنجا مؤمنان آزمايش شدند و با لرزشى شديد متزلزل گشتند!

وَ إِذْ يَقُولُ الْمُنافِقُونَ وَ الَّذِينَ فِي قُلُوبِهِمْ مَرَضٌ ما وَعَدَنَا اللَّهُ وَ رَسُولُهُ إِلَّا غُرُوراً

و هنگامى كه منافقان و كسانى كه در دل‌هايشان [نوعى‌] بيمارى است، مى‌گفتند:« خدا و فرستاده‌اش جز فريب به ما وعده نداده‌اند ».

وَ إِذْ قالَتْ طائِفَةٌ مِنْهُمْ يا أَهْلَ يَثْرِبَ لا مُقامَ لَكُمْ فَارْجِعُوا وَ يَسْتَأْذِنُ فَرِيقٌ مِنْهُمُ النَّبِيَّ يَقُولُونَ إِنَّ بُيُوتَنا عَوْرَةٌ وَ ما هِيَ بِعَوْرَةٍ إِنْ يُرِيدُونَ إِلَّا فِراراً

و هنگامى كه دسته‌اى از آنان گفتند:« اى مردم يثرب (مدينه، در اينجا) هيچ منزلگاهى براى شما نيست؛ پس (به شهر) بازگرديد. »و دسته‌اى از آنان از پيامبر رخصت (بازگشت) مى‌خواستند [و] مى‌گفتند:« در واقع خانه‌هاى ما بى‌حفاظ است. »و حال آنكه آنها بى‌حفاظ نبود؛ [آنان‌] جز گريز (از جنگ چيزى) نمى‌خواستند.

وَ لَوْ دُخِلَتْ عَلَيْهِمْ مِنْ أَقْطارِها ثُمَّ سُئِلُوا الْفِتْنَةَ لَآتَوْها وَ ما تَلَبَّثُوا بِها إِلَّا يَسِيراً

و اگر (بر فرض دشمنان) از اطراف آن (مدينه) بر آنان وارد مى‌شدند سپس از آن (منافق) ان آشوبگرى (و بازگشت به شرك) مى‌خواستند، حتما آن را [به جا] مى‌آوردند، و جز اندكى در آن (كار) درنگ نمى‌كردند.

وَ لَقَدْ كانُوا عاهَدُوا اللَّهَ مِنْ قَبْلُ لا يُوَلُّونَ الْأَدْبارَ وَ كانَ عَهْدُ اللَّهِ مَسْئُولاً

و بيقين از پيش، با خدا پيمان بسته بودند، كه با عقب گرد (از دشمن) روى برنتابند؛ و پيمان خدا مورد پرسش قرار مى‌گيرد.

قُلْ لَنْ يَنْفَعَكُمُ الْفِرارُ إِنْ فَرَرْتُمْ مِنَ الْمَوْتِ أَوِ الْقَتْلِ وَ إِذاً لا تُمَتَّعُونَ إِلَّا قَلِيلاً

(اى پيامبر) بگو:« اگر از مرگ يا كشته شدن بگريزيد، گريز براى شما سودى نخواهد داشت؛ و در آن هنگام جز اندكى (از دنيا) برخوردار نخواهيد شد ».

قُلْ مَنْ ذَا الَّذِي يَعْصِمُكُمْ مِنَ اللَّهِ إِنْ أَرادَ بِكُمْ سُوءاً أَوْ أَرادَ بِكُمْ رَحْمَةً وَ لا يَجِدُونَ لَهُمْ مِنْ دُونِ اللَّهِ وَلِيًّا وَ لا نَصِيراً

بگو:« چه كسى شما را از (اراده) خدا حفظ مى‌كند، اگر بدى براى شما بخواهد يا رحمتى را براى شما بخواهد؟! »و (منافقان) جز خدا هيچ سرپرست و ياورى براى (خود) شان نمى‌يابند.

قَدْ يَعْلَمُ اللَّهُ الْمُعَوِّقِينَ مِنْكُمْ وَ الْقائِلِينَ لِإِخْوانِهِمْ هَلُمَّ إِلَيْنا وَ لا يَأْتُونَ الْبَأْسَ إِلَّا قَلِيلاً

خدا بيقين مى‌شناسد، از ميان شما بازدارندگان (از جنگ) و كسانى را كه به برادرانشان مى‌گفتند:« به سوى ما بياييد. »در حالى كه (آن كارشكنان)، جز اندكى به (جنگ) سخت روى نمى‌آورند.

أَشِحَّةً عَلَيْكُمْ فَإِذا جاءَ الْخَوْفُ رَأَيْتَهُمْ يَنْظُرُونَ إِلَيْكَ تَدُورُ أَعْيُنُهُمْ كَالَّذِي يُغْشيٰ عَلَيْهِ مِنَ الْمَوْتِ فَإِذا ذَهَبَ الْخَوْفُ سَلَقُوكُمْ بِأَلْسِنَةٍ حِدادٍ أَشِحَّةً عَلَي الْخَيْرِ أُولئِكَ لَمْ يُؤْمِنُوا فَأَحْبَطَ اللَّهُ أَعْمالَهُمْ وَ كانَ ذٰلِكَ عَلَي اللَّهِ يَسِيراً

در حالى كه بر شما (بى گذشت، و) آزمندند؛ و هنگامى كه ترس فرا مى‌رسد، آنان را مى‌بينى كه به سوى تو مى‌نگرند، در حالى كه چشمانشان مى‌چرخد، همانند كسى كه بر اثر (ترس از) مرگ بيهوش شده است؛ و هنگامى كه ترس بر طرف شد، زبان‌هاى تيز را بر شما مى‌گشايند در حالى كه بر (غنايم) خوب آزمندند. آنان (در حقيقت) ايمان نياورده‌اند، پس خدا اعمالشان را تباه كرد، و آن (كار) براى خدا آسان است.

يَحْسَبُونَ الْأَحْزابَ لَمْ يَذْهَبُوا وَ إِنْ يَأْتِ الْأَحْزابُ يَوَدُّوا لَوْ أَنَّهُمْ بادُونَ فِي الْأَعْرابِ يَسْئَلُونَ عَنْ أَنْبائِكُمْ وَ لَوْ كانُوا فِيكُمْ ما قاتَلُوا إِلَّا قَلِيلاً

(منافقان) مى‌پندارند كه (لشكريان) حزب‌ها نرفته‌اند؛ و اگر (بار ديگر سپاه) حزب‌ها بيايند، آرزو مى‌كنند كه آنان در ميان اعراب، باديه نشين بودند، در حالى كه از خبرهاى بزرگ شما مى‌پرسيدند؛ و اگر (بر فرض) در ميان شما بودند، جز اندكى پيكار نمى‌كردند.

لَقَدْ كانَ لَكُمْ فِي رَسُولِ اللَّهِ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ لِمَنْ كانَ يَرْجُوا اللَّهَ وَ الْيَوْمَ الْآخِرَ وَ ذَكَرَ اللَّهَ كَثِيراً

بيقين براى شما در (روش) فرستاده خدا، (الگويى براى) پيروى نيكوست! براى كسانى كه اميد به خدا و روز بازپسين دارند و خدا را بسيار ياد مى‌كنند.

وَ لَمَّا رَأَ الْمُؤْمِنُونَ الْأَحْزابَ قالُوا هٰذا ما وَعَدَنَا اللَّهُ وَ رَسُولُهُ وَ صَدَقَ اللَّهُ وَ رَسُولُهُ وَ ما زادَهُمْ إِلَّا إِيماناً وَ تَسْلِيماً

و هنگامى كه مؤمنان (لشكريان) حزب‌ها را ديدند گفتند:« اين چيزى است كه خدا و فرستاده‌اش به ما وعده داده‌اند، و خدا و فرستاده‌اش راست گفته‌اند. »و (اين مطلب) جز بر ايمان و تسليم آنان نيفزود.

مِنَ الْمُؤْمِنِينَ رِجالٌ صَدَقُوا ما عاهَدُوا اللَّهَ عَلَيْهِ فَمِنْهُمْ مَنْ قَضيٰ نَحْبَهُ وَ مِنْهُمْ مَنْ يَنْتَظِرُ وَ ما بَدَّلُوا تَبْدِيلاً

از ميان مؤمنان مردانى هستند كه به آنچه با خدا بر (اساس) آن پيمان بسته‌اند صادقانه (وفا) كرده‌اند؛ و از آنان كسى است كه پيمانش را به پايان رسانده (و به شهادت رسيده)؛ و از آنان كسى است كه منتظر است و هيچ تغييرى (در پيمان خود) نداده است.

لِيَجْزِيَ اللَّهُ الصَّادِقِينَ بِصِدْقِهِمْ وَ يُعَذِّبَ الْمُنافِقِينَ إِنْ شاءَ أَوْ يَتُوبَ عَلَيْهِمْ إِنَّ اللَّهَ كانَ غَفُوراً رَحِيماً

تا خدا راستگويان را بخاطر راستى‌شان پاداش دهد. و اگر بخواهد منافقان را عذاب مى‌كند يا توبه آنان را مى‌پذيرد؛ [چرا] كه خدا بسيار آمرزنده مهرورز است.

وَ رَدَّ اللَّهُ الَّذِينَ كَفَرُوا بِغَيْظِهِمْ لَمْ يَنالُوا خَيْراً وَ كَفَي اللَّهُ الْمُؤْمِنِينَ الْقِتالَ وَ كانَ اللَّهُ قَوِيًّا عَزِيزاً

و خدا كسانى را كه كفر ورزيدند با خشمشان بازگرداند در حالى كه به هيچ (مال) نيكى نرسيده‌اند؛ و خدا مؤمنان را از جنگ بسندگى كرد، و خدا نيرومندى شكست‌ناپذير است.

وَ أَنْزَلَ الَّذِينَ ظاهَرُوهُمْ مِنْ أَهْلِ الْكِتابِ مِنْ صَياصِيهِمْ وَ قَذَفَ فِي قُلُوبِهِمُ الرُّعْبَ فَرِيقاً تَقْتُلُونَ وَ تَأْسِرُونَ فَرِيقاً

و (خدا) كسانى از اهل كتاب (يهود) را كه از آن (مشرك) ان پشتيبانى كردند از قلعه‌هايشان فرو آورد و در دل‌هايشان وحشت افكند؛ در حالى كه دسته‌اى را مى‌كشتيد و دسته‌اى را اسير مى‌كرديد.

وَ أَوْرَثَكُمْ أَرْضَهُمْ وَ دِيارَهُمْ وَ أَمْوالَهُمْ وَ أَرْضاً لَمْ تَطَئُوها وَ كانَ اللَّهُ عَليٰ كُلِّ شَيْءٍ قَدِيراً

و زمين‌هاى آنان و خانه‌هايشان و اموالشان و زمينى را كه بر آن گام ننهاده بوديد به شما ارث داد؛ و خدا بر هر چيز تواناست.

يا أَيُّهَا النَّبِيُّ قُلْ لِأَزْواجِكَ إِنْ كُنْتُنَّ تُرِدْنَ الْحَياةَ الدُّنْيا وَ زِينَتَها فَتَعالَيْنَ أُمَتِّعْكُنَّ وَ أُسَرِّحْكُنَّ سَراحاً جَمِيلاً

اى پيامبر! به همسرانت بگو:« اگر همواره زندگى پست (دنيا) و زيور آن را مى‌خواهيد پس بياييد تا شما را بهره‌مند سازم و شما را با آزادى نيكويى رها سازم.

وَ إِنْ كُنْتُنَّ تُرِدْنَ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ وَ الدَّارَ الْآخِرَةَ فَإِنَّ اللَّهَ أَعَدَّ لِلْمُحْسِناتِ مِنْكُنَّ أَجْراً عَظِيماً

و اگر همواره خدا و فرستاده‌اش و سراى آخرت را مى‌خواهيد، خدا براى نيكوكاران از شما، پاداش بزرگى آماده ساخته است. »

يا نِساءَ النَّبِيِّ مَنْ يَأْتِ مِنْكُنَّ بِفاحِشَةٍ مُبَيِّنَةٍ يُضاعَفْ لَهَا الْعَذابُ ضِعْفَيْنِ وَ كانَ ذٰلِكَ عَلَي اللَّهِ يَسِيراً

اى زنان پيامبر! هر كس از شما [كار] زشت آشكارى [به جا] آورد، براى او عذاب دو چندان افزوده مى‌شود؛ و آن (كار) بر خدا آسان است.